عوامل موثر بر عقب‌نشینی تقاضا در بازار سهام بررسی شد؛
مرداد سراسر قرمز بورس
پروانه کُبره: اگرچه اقدامات حمایتی از بازار سرمایه بارقه‌ای از امید را برای احیای بورس ایجاد کرد، اما توقف صعود بورس و ریزش سریالی شاخص‌ها همراه با خروج قدرتمند پول حقیقی‌ها در هفته‌ای که گذشت نشانه‌ای آشکار از وضعیت متزلزل این بازار است. بازدهی بورس از ابتدای سال به منفی ۲ درصد رسیده و تحلیلگران با توجه به چشم‌انداز مبهم وضعیت متغیرهای اثرگذار بر روند بازارها عملا مسیر کنونی را ادامه‌دار می‌پندارد. تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند، قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها به سطوح جذاب بنیادی رسیده است اما با وجود نسبت پایین P/E در این نمادها خریداران هنوز با تردید و احتیاط رفتار می‌کنند.
در ادامه روند نزولی شاخص‌های سهامی، معاملات روز شنبه نیز پر افت‌وخیز دنبال شد و شاخص بورس باز هم عقب‌نشینی کرد. در جریان معاملات روز گذشته شاهد نمایش ضعیفی از نماگرها بودیم و خروج پول حقیقی نیز مجددا به محل بحث در میان فعالان بازار مبدل شد. در 7 روز معاملاتی اخیر شاخص کل نتوانسته بازدهی مثبت را کسب کند. از سویی 8 روز معاملاتی متوالی است که خروج پول حقیقی از گردونه معاملات به قوت خود باقی است و در روز شنبه نیز فروش سهام از سوی سهامداران خرد سرعت گرفته است. بررسی‌های آماری نشان میدهد؛ در این 8 روز حدود 10 هزار‌میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده است.
در 19 روز معاملاتی اخیر نیز ارزش معاملات نتوانسته به ارقام بیش از 10 هزار‌میلیارد تومان برسد. این وضعیت در حالی است که پرونده بورس تهران در هفته نخست مردادماه نیز با کاهش ارتفاع بیش از 5 درصدی نماگر اصلی این بازار بسته شد اما بازارهای موازی کارنامه‌ای مثبت را به دست معامله‌گران خود دادند. کلیت فضای حاکم بر بازار سرمایه نشان میدهد بازار مذکور در هفته‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بوده است؛ از تحولات رخ داده در وضعیت سیاست خارجی کشور تا انعکاس رویداد‌‌‌‌‌‌های سیاسی در وضعیت کلان اقتصاد که به نوعی اثرات آن در تعیین نرخ‌ها و چشم‌انداز پیش روی سرمایه‌گذاران، تحت‌تاثیر این مهم قرار گرفتند.
بورس‌بازان در روز شنبه شاهد عملکرد ضعیف شاخص‌ها بودند. در روزی که گذشت شاخص کل بورس باز هم در مسیر نزولی حرکت کرد و با ثبت کاهش 0.99 درصدی همراه شد تا پرونده شاخص کل در سطح 2میلیون و 655 هزار واحدی بسته شود. بورس تهران سال 1404 را با شاخص 2میلیون و 710هزار واحد آغاز کرد. با فروکش انتظارات مثبت در بازار در 18تیرماه مجددا نماگر اصلی به نقطه شروع سال جاری برگشت. حمایت‌های نهادی از بازار سرمایه جواب نداد و شاخص کل مجددا به محدوده ابتدای سال نزدیک شد. به عبارت دیگر حتی شاخص اصلی بازار سهام به محدوده‌ای رسید که 77روز قبل نیز در آنجا حضور داشته است. اکنون بازدهی شاخص کل از ابتدای سال نیز به منفی دو درصد رسید.
در جریان معاملات روز گذشته شاخص هم‌وزن هم 1.4 درصد از ارتفاع خود را از دست داد و در آستانه از دست دادن کانال 800 هزار واحدی قرار گرفت. در فرابورس نیز شاخص کل این بازار، کاهش 1.17 درصدی را ثبت کرد. ارزش معاملات خرد بازار امروز در سطح 7 هزار و 973میلیارد تومان قرار گرفت و 2 هزار و 425میلیارد تومان پول حقیقی نیز از بازار خارج شد که این میزان از خروج پول از 11 تیرماه تکرار نشده بود. در گزارش‌های پیشین نیز به کرات در مورد سناریوی تداوم خروج پول حقیقی اشاره کرده بودیم. بسیاری از کارشناسان معتقدند وجود ریسک عملا نمی‌گذارد سرمایه‌گذاران به سمت بازارهای پرریسک حرکت کنند. به‌خصوص اینکه در زمان جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه کشورمان، سازمان بورس در راستای حمایت از بازار سرمایه، بورس را تعطیل کرد. عدم نقدشوندگی در این بازار طی مدت زمان تعطیلی دو هفته‌ای سبب هراس سرمایه‌گذاران شد.
اغلب بازیگران خرد بازار همچنان تحت‌تاثیر این مهم هستند. با توجه به پرسه ریسک‌ها در حوالی بازارها و ترس از تکرار تعطیلی بازار؛ استراتژی سهامداران خرد همچنان بر مبنای فروش حرکت می‌کند. با بررسی رفتار معامله‌گران نیز در‌می‌یابیم که هرگاه ریسک‌ها پیشروی می‌کنند، پلن فروش را در دستور کار خود قرار می‌دهند. این وضعیت اگر با رشد قیمت در بازارهای موازی همراه شود بازتاب بیشتری در رفتار معامله‌گران دارد. این در حالی است که در آخرین روز معاملاتی هفته قبل کمتر از 400میلیارد تومان از بازار خارج شده بود اما بازگشت ریسک‌ها و ابهامات پیرامون پرونده هسته‌ای کشور مجددا به رشد دلار و خروج پول دو هزار و 425میلیارد تومانی حقیقی‌ها منجر شد.
کارشناسان معتقدند در حال حاضر محرک جدی که بتواند سهامداران خرد را از فروش منصرف کند وجود ندارد. وضعیتی که ممکن است در روزهای آینده نیز ادامه یابد. در روز گذشته نیز همین اتفاق رخ داد. دلار آزاد مجددا به کانال 91هزار تومان پا گذاشت. این صعود قیمتی کافی بود تا پول بیشتری از گردونه سهام خارج شود. در بازار فیزیکی طلا نیز هر گرم طلای 18 عیار با رشد همراه شد و در محدوده 7میلیون و 300 هزار تومان میان خریداران و فروشندگان دست به دست شد. سکه امامی هم سرانجام وارد کانال 82میلیون تومان شد تا در نهایت کلیه صندوق‌های طلا نیز با رشد قیمتی همراه شوند.
خروج پول دسته‌جمعی صنایع
جو منفی غالب بر بازار سهام موجب شد تا عمده گروه‌های فعال بورسی در جریان معاملات روز شنبه با خروج پول گسترده از سوی حقیقی‌ها همراه شوند. از میان 51گروه فعال بورسی تنها گروه استخراج کانه‌های فلزی با ورود پول از سوی حقیقی‌ها همراه شد. در جریان معاملات روز گذشته، 65میلیارد تومان پول از سوی حقیقی‌ها به گروه مذکور تزریق شد. به جز این گروه، 50گروه فعال دیگر بورس تهران در روز گذشته با خروج پول از سوی حقیقی‌ها همراه شدند. باتوجه به حجم بالای معاملات نماد ایران خودرو که در حدود 16میلیارد برگه سهمی معامله شد، نمادهای خودروساز بورسی بیشترین میزان خروج پول روزانه را به ثبت رساندند. نمادهای «خودرو» و «قطعه بازار» سهام خروج پول 509میلیارد تومانی را تجربه کردند و در صدر جدول خروج پول روزانه ایستادند.
پس از خودرویی‌ها، دو گروه بانک و سیمان در روز شنبه بیشترین میزان خروج پول حقیقی را به ثبت رساندند. از بانکی‌های بازار سهام 358میلیارد تومان خروج پول صورت گرفت. نمادهای سیمانی در سال جاری بالاترین میزان جذب پول حقیقی را تجربه کرده و در عمده روزهای معاملاتی سال جاری بازدهی مثبت قابل‌توجهی را به ثبت رساندند. با این حال طی چندین روز گذشته باتوجه به افزایش قیمت بالای نمادهای سیمانی، با برون‌رفت حقیقی‌ها همراه شده و در روز گذشته با خروج پول 223میلیارد تومان همراه شدند.
صندوق‌های درآمد ثابت خروج پول زیادی را در روز معاملاتی گذشته تجربه کردند. در انتهای معاملات روز شنبه از درآمد ثابت‌های بازار سهام مجموعا هزار و 790میلیارد تومان پول حقیقی خارج شد. پس از درآمد ثابت‌ها، صندوق‌های سهامی و بخشی بالاترین میزان خروج پول حقیقی را در روز گذشته ثبت کردند. نکته قابل‌توجه معاملات روز گذشته، روند ورود و خروج حقیقی‌ها به صندوق‌های اهرمی است. به‌رغم جو نزولی بازار و همین‌طور خروج پول از عمده گروه‌های فعال بازار، در انتهای روز شنبه 19میلیارد تومان ورود پول از سوی حقیقی‌ها به صندوق‌های اهرمی صورت گرفت. رشد طلای جهانی در کنار افزایش نرخ دلار بازار آزاد موجب شد تا صندوق‌های طلا و سکه بورسی در روز گذشته بیشترین میزان ورود پول حقیقی را تجربه کنند. بیش از هزار و ۷۰۰میلیارد تومان پول از سوی حقیقی‌ها به صندوق‌های طلای بورسی صورت گرفت.
بورس نقطه سرخط
در روزهای اخیر بورس شاهد فراز و فرود فراوان بوده است. اما این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند ادامه یابد؟ در همین رابطه علیرضا خان‌محمدی، کارشناس بازارسرمایه با اشاره به ریزش ادامه‌دار بورس به «دنیای اقتصاد» گفت: عقب‌نشینی بورس در حالی به هفتمین روز متوالی رسید که طی هفته‌های قبل شاخص‌کل دو کانال مهم 2.7 و 2.8میلیون واحدی را به دست آورده بود. اگرچه طی این مدت خروج پول همچنان به قوت خود باقی بود اما رشد شاخص‌ها حتی زیر سایه مشوق‌های حمایتی از منظر روانی تا حدود زیادی می‌توانست به نفع بازار تمام شود. اما این اتفاق رخ نداد و رشد بورس نیز متوقف شد. علاوه بر وجود ریسک‌های سیستماتیک که مانع از ورود پول به این بازار شده در حال حاضر چالش‌های دیگری نیز وجود دارند که بر مشکلات این بازار افزوده است.
از قطعی‌های گسترده برق بنگاه‌های بورسی و محدودیت‌های دامنه نوسان تا اختلاف حدود 30درصدی نرخ دلار توافقی و بازار آزاد که فرآیند عملیاتی و مالی شرکت‌ها را با مشکلاتی همراه کرده است. بازار متاثر از دو عامل درونی و بیرونی وارد مسیر نزولی شده است. با نگاهی به وضعیت بورس تهران می‌توان به روشنی مشاهده کنیم که وضعیت این بازار به قبل از آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا بازمی‌گردد. بازار سرمایه تحت‌تاثیر خوش‌بینی‌های پیرامون مباحث هسته‌ای کشور و عقب‌نشینی دلار آزاد و طلا وارد فاز صعودی شد.
در این میان بعد از پیشروی سناریو‌های بدبینانه مجددا گارد صعودی خود را پایین آورد. بنابراین مهم‌ترین محرک رونق بورس اکنون در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد. طبیعتا در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاران با طیب خاطر پول خود را وارد بازار سهام کنند. بخشی از پول‌های خارج شده به سمت صندوق‌های طلا و بخشی دیگر نیز به سمت صندوق‌های درآمد ثابت در حرکت است، اما مساله کلیدی که در این میان وجود دارد آن است که بخش عمده‌ای که از بازار سهام خارج شده است به سمت مقصدی نامعلوم کوچ کرده است. این مقصد نامعلوم می‌تواند به پارک پول تا تعیین تکلیف ابهامات کنونی منجر شده باشد. بخش دیگری از پول‌های خارج شده هم می‌تواند راهی بازارهای موازی شود.
به گفته این کارشناس، پس از فروکش انتظارات مثبت از ماحصل مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای که منجر به حمله ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی به کشورمان شد اکنون مشکلات داخلی بازار سرمایه نیز پررنگ شده و از حاشیه به سمت متن این بازار حرکت کرده است. اینک نرخ بهره یکی از عواملی است که می‌تواند سبب تسریع خروج پول از بورس شود. بالا رفتن نرخ بهره و نرخ اوراق وضعیت بورس را به سال 1403 بازمی‌گرداند. جهش‌هایی که نرخ اوراق در سال قبل تجربه کرد سبب شد تا قیمت به سود شرکت‌ها به زیر 4 واحد سقوط کند. عمده افرادی که به فکر سرمایه‌گذاری بودند طبیعتا خرید اوراق را در دستور کار خود قرار دادند. معمولا سیاست‌های انقباضی شرکت‌ها تحت‌تاثیر منفی قرار میدهد. افزایش نرخ تامین مالی چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها را با چالش جدی مواجه می‌کند.
علیرضا خان‌محمدی با بیان اینکه نرخ تورم بر قدرت خرید افراد تاثیر منفی بر جای می‌گذارد، اظهار کرد: در چنین شرایطی روند تولید و فروش شرکت‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. امری که در سودسازی شرکت‌ها به طور مستقیم دخیل است. علاوه بر این موضوع، سرکوب نرخ دلار توافقی نیز به یکی از مشکلات جدی بازار مبدل شده این در حالی است که دلار در بازار آزاد مجددا سمت و سوی افزایشی به خود گرفته است. افزون بر آن چشم‌انداز مبهم تحریم‌ها سبب شده تا شرکت‌های صادرات‌محور با بلاتکلیفی دست به گریبان باشند. بورس در شرایطی که ریسک‌ها وجود دارند نمی‌تواند انتظارات را برآورده کند.
هشدار بورسی به وزارت نیرو
