نقش واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی در ایجاد تعادل در بازار
برخی دیگر زمان ماندگاری بسیار کوتاهی دارند و در صورت عدم مصرف یا فرآوری سریعا فاسد می‌شوند؛ مانند شیر خام و سبزیجات.
دسته‌ای دیگر نیز وجود دارند که افزایش زمان ماندگاری آنها نیازمند تجهیزات و تاسیسات ویژه نگهداری است؛ مانند گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و محصولات باغی.
به دلیل زمان ماندگاری پایین برخی محصولات کشاورزی، در مقاطعی که رابطه عرضه و تقاضا به نفع تقاضا به هم می‌خورد، قیمت این محصولات به شدت کاهش می‌یابد و تولیدکنندگان متضرر می‌شوند.
در مقابل، در صورت عدم تعادل رابطه عرضه و تقاضا به نفع عرضه، قیمت‌ها به شدت افزایش می‌یابد.
نکته مهم آن است که در شرایط افزایش عرضه نسبت به تقاضا، تولیدکنندگان بیشترین زیان را متحمل می‌شوند، درحالی‌که در شرایط افزایش تقاضا نسبت به عرضه، بخش قابل‌توجهی از منافع به آنها نمی‌رسد.
مثال بارز این موضوع قیمت تخم‌مرغ در چند ماه اخیر است. قیمت تخم‌مرغ درب مرغداری تغییرات شدید و نوسانی داشته که احتمالا در خرده‌فروشی‌ها نیز شدت بیشتری یافته است.
اگرچه دلایل متعددی برای این نوسانات مطرح است، سوال این است که چگونه می‌توان این تغییرات را کنترل کرد.
این دلایل ممکن است برای سایر محصولات نیز صادق باشد، اما به دلایلی که می‌توان برشمرد، نوسانات در آنها کمتر قابل‌توجه است.
به نظر نگارنده، علت اصلی این موضوع وجود واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی است.
هر چه میزان جذب محصولات کشاورزی توسط واحدهای فرآوری و صنایع غذایی بیشتر باشد، احتمال تغییرات شدید قیمت به دلیل عدم تعادل عرضه و تقاضا کمتر خواهد بود. قراردادهای بلندمدت بین تولیدکنندگان و شرکت‌های صنایع غذایی، هر دو طرف را به همکاری مستمر ترغیب می‌کند.
نمونه بارز این موضوع، ثبات نسبی قیمت شیر خام در سال‌های اخیر طی دوره‌هایی است که قیمت خرید تضمینی اعلام شده است.
در بازار، عملا هیچ نهاد مشخصی پاسخگوی افزایش قیمت برای مصرف‌کننده نهایی نیست و انگشت اتهام معمولا به سوی واسطه‌ها و دلالان نشانه می‌رود که اغلب نه عنوان مشخصی دارند و نه محل مشخصی.
در بهترین شرایط، کاسبان جزء هدف بازرسی‌ها و جریمه‌ها قرار می‌گیرند.
علاوه بر نوسانات قیمت ناشی از تغییرات عرضه و تقاضا، موضوع مغفول‌مانده کیفیت محصولات ارائه‌شده به مصرف‌کننده نهایی است.
به دلیل نبود نشان تجاری مطمئن، محصول قابل ردیابی و بازخواست سازمان‌های نظارتی نیست و اداره نظارت بر مواد غذایی و استاندارد این محصولات را از دایره محصولات کنترل‌شده خارج می‌داند.
مثلا برنج در ماه‌های اخیر با نوسانات قیمتی شدید و کیفیت نامشخص عرضه شده است و گزارش‌هایی مبنی بر اختلاط برنج مرغوب ایرانی با انواع برنج خارجی از سوی نهادهای نظارتی منتشر شده است.
محصولات کشاورزی از نظر کیفیت در بازه‌ای وسیع قرار دارند که خریدار باید خود ممیز کیفیت باشد، امری که عملا امکان‌پذیر نیست.
بنابراین، محصولات کشاورزی در هر سه دسته ذکر شده، نیازمند واحدهای فرآوری و صنایع غذایی هستند تا ضمن ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و جلوگیری از تکانه‌های شدید قیمتی، با برندسازی کیفیت مشخص محصولات را تضمین کرده و اعتماد مصرف‌کنندگان نهایی را جلب کنند.
نبود نشان تجاری برای محصولات کشاورزی به معنای عدم تعهد به کیفیت از سوی تولیدکننده، شرکت یا سازمان است.
