بورس در تنگنای بی‌اعتمادی؛
چشم‌ها به تصمیمات سیاسی دوخته شد
درحالی‌که بسیاری از نمادها از منظر بنیادی به سطوح جذاب قیمتی رسیده‌اند، اما افزایش نگرانی‌های سیاسی و خروج سنگین نقدینگی نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران همچنان بورس را جای امنی نمی‌دانند. همزمان با گزارش‌های مثبت برخی شرکت‌ها و بازگشایی نمادهای بزرگ، کارشناسان معتقدند کلید بازگشت رونق در گرو کاهش تنش‌های سیاسی و حمایت‌های جدی دولت است؛ عواملی که نبودشان بازار را در وضعیت شکننده کنونی نگاه داشته است.
حل مشکلات بازار در گرو تصمیمات سیاستگذاران
ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه، با اشاره به شرایط این روزهای بورس گفت: «ریسک‌های سیستماتیک همچنان بر بازار سایه انداخته‌اند و اثر آن در عمده نمادها به‌وضوح مشاهده می‌شود. روز گذشته فشار فروش نسبت به روزهای معاملاتی هفته گذشته بسیار بیشتر بود، به‌گونه‌ای که حدود ۹۰ درصد نمادها منفی معامله شدند. شاخص کل نیز با افتی نزدیک به یک درصد، به محدوده حمایتی ۲میلیون و ۶۵۰ هزار واحد رسید که از منظر تکنیکال سطح مهمی محسوب می‌شود.»
وی با اشاره به تحولات سیاسی اخیر افزود: «اخبار مربوط به احتمال درگیری میان ایالات‌متحده و روسیه و همچنین تهدیدهای رژیم صهیونیستی مبنی بر تداوم تجاوزها، فضای پرتنشی ایجاد کرده که سیگنال روشنی به بازار سرمایه مخابره می‌کند؛ اینکه فعلا این بازار جای امنی برای سرمایه‌گذاران نیست. این در حالی است که بسیاری از سهام ارزنده با نسبت قیمت به درآمد حدود ۲ معامله می‌شوند، اما استقبال چندانی از آنها نمی‌شود؛ موضوعی که به‌طور عمده ناشی از ترس سرمایه‌گذاران است، ترسی که بخشی از آن منطقی به نظر می‌رسد.»
سماوی در ادامه گفت: «در روز جاری شاهد اثرگذاری مستقیم افزایش نرخ دلار در بازار آزاد بر بورس بودیم. خروج بیش از ۱.۷همت نقدینگی از صندوق‌های درآمد ثابت و ورود بیش از ۱.۱ همت به صندوق‌های طلا و سکه، نشان‌دهنده جابه‌جایی سرمایه‌گذاران از دارایی‌های کم‌ریسک ریالی به دارایی‌های امن دلاری است.»
این تحلیلگر بازار سرمایه تاکید کرد: «کلید حل مشکلات فعلی بازار بیش از هر چیز در گرو اخبار و تصمیماتی است که از سوی سیاستگذاران مخابره می‌شود. سرمایه‌گذاران باید سهامی را که به محدوده‌های جذاب ارزندگی رسیده‌اند، در فهرست واچ‌لیست خود قرار دهند تا در صورت بهبود شرایط، از فرصت‌های احتمالی استفاده کنند. البته روند اخیر نشان داده که در ریزش‌ها، شاخص هم‌وزن بیش از شاخص کل افت می‌کند و به همین دلیل اگر حمایت سیاستگذاران صورت گیرد، عمدتا معطوف به شاخص کل خواهد بود. در روز جاری نیز شاخص هم‌وزن ۱.۴ درصد افت کرد، درحالی‌که شاخص کل کاهش یک درصدی را تجربه کرد.»
بازار در انتظار معجزه
فاطمه حاجعلی، تحلیلگر بازار سرمایه، با اشاره به وضعیت کنونی بورس گفت: «بازار سرمایه ایران در روزهای اخیر تحت‌تاثیر تغییرات سیاسی و تحولات بنیادی، به یکی از پرچالش‌ترین مقاطع خود در سال‌های اخیر رسیده است. این روزها بورس، به‌ویژه پس از رالی بزرگ فروش که از ۱۸ تیر آغاز شد، با بی‌اعتمادی گسترده‌ای از سوی سرمایه‌گذاران روبه‌رو است. همزمان با این بی‌اعتمادی، عواملی مانند گزارش‌های مالی خوب از برخی شرکت‌ها و تحولات مثبت در عرصه اقتصادی در تلاشند تا شرایط بازار را به نفع سرمایه‌گذاران تغییر دهند که متاسفانه تا به امروز نتوانسته‌اند نقش پررنگی در بازار سرمایه داشته باشند.»
وی افزود: «در حال حاضر فضای سیاسی داخلی و بین‌المللی، به‌ویژه در روزهای اخیر، فشار زیادی بر بورس وارد کرده است. افزایش نگرانی‌های سیاسی، از جمله تحریم‌های جدید، ابهامات پیرامون مذاکرات برجام و تنش‌های موجود در روابط ایران با غرب، موجب افزایش بی‌اعتمادی در بازار شده است. در چنین شرایطی، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دلیل ترس از آینده نامعلوم، تصمیم به خروج از بازار و حفظ نقدینگی گرفته‌اند و خواهند گرفت. در این میان، برخی تحلیلگران بر این باورند که این فضای بی‌اعتمادی به سرعت نمی‌تواند تغییر کند، مگر اینکه دولت و نهادهای مالی حمایت‌های جدی‌تری از بازار انجام دهند. یکی از مهم‌ترین عواملی که این بحران را ادامه‌دار کرده، عدم حمایت‌های کافی از بازار سرمایه است. به عبارت دیگر، بازار به حمایت‌های جدی در قالب تزریق نقدینگی، تسهیلات مالی و تسهیل شرایط اقتصادی نیاز دارد.»
این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به تحولات بنیادی تاکید کرد: «پس از انتشار گزارش‌های میان‌دوره‌ای و ماهانه از عملکرد شرکت‌ها، بسیاری از سهم‌ها از نظر ارزش‌گذاری به سطح‌های جذاب رسیدند. این گزارش‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت‌ها در مقایسه با سال‌های گذشته به رشد سودآوری دست یافته‌اند و برخی از نسبت‌های قیمت به فروش و قیمت به درآمد شرکت‌ها در سطوح کف تاریخی قرار دارد. نسبت P/E بازار طی روزهای اخیر به کمتر از ۶ مرتبه رسید که پایین‌ترین سطح خود در دو سال اخیر است. این نسبت که معیاری برای ارزیابی ارزش سهام است، نشان می‌دهد که بسیاری از سهم‌ها از نظر قیمت، زیر ارزش‌گذاری شده‌اند و برای خرید مناسب به نظر می‌رسند. در کنار این، نسبت P/S بازار نیز به ۱.۳۹ مرتبه رسید که نسبت به میانگین دو سال گذشته، یعنی ۱.۷۷ مرتبه، کاهش چشم‌گیری داشته است.»
او ادامه داد: «این شرایط می‌تواند برای سرمایه‌گذاران بلندمدت یک فرصت طلایی باشد، زیرا بسیاری از سهم‌ها اکنون در سطوح ارزنده‌ای برای خرید قرار دارند. با این حال، برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که دست‌کم در کوتاه‌مدت، این فرصت‌ها ممکن است به دلیل تغییرات سیاسی و نوسانات اقتصادی به تله‌ای برای سرمایه‌گذاران تبدیل شوند.»
حاجعلی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به بازگشایی نمادهای بزرگ اظهار کرد: «در چند روز اخیر، شاهد بازگشایی نمادهای بزرگی همچون خودرو و پارس بودیم که به نظر می‌رسید یکی از عوامل کاهش فشار فروش و بهبود حجم معاملات باشد. بازگشایی این نمادها که برای مدت‌ها به دلیل مشکلات نقدینگی و فشارهای اقتصادی متوقف بودند، این نوید را می‌دهد که بازار شاید در حال حاضر بتواند از یک رکود موقت عبور کند. با این حال، بازار همچنان در یک وضعیت شکننده قرار دارد. به‌رغم گزارش‌های مالی مثبت و نشانه‌های امیدبخش در برخی شرکت‌ها، فضای سیاسی همچنان بزرگ‌ترین مانع پیش روی بازار است.
اگر شرایط سیاسی تغییرات جدی نکند، این نمادها نیز ممکن است نتوانند به روند صعودی خود ادامه دهند و همچنان با روند نزولی مواجه باشند.» وی در ادامه پیش‌بینی کرد: «با توجه به شرایط کنونی، پیش‌بینی آینده بازار سرمایه چندان ساده نیست. در صورتی که تحولات سیاسی به نفع بازار پیش بروند و حمایت‌های مالی از سوی دولت صورت گیرد، می‌توان امیدوار بود که بورس به یک روند مثبت وارد شود. در این صورت، نسبت‌های ارزندگی که اکنون در کف‌های تاریخی قرار دارند، می‌توانند به فرصت‌های خوبی برای خرید تبدیل شوند. اما در صورتی که شرایط سیاسی ناپایدار باقی بماند، بازار همچنان در معرض ریسک‌های بزرگ قرار دارد. در این حالت، خروج سرمایه و فروش‌های بیشتر می‌تواند ادامه یابد و بورس ممکن است کف‌های تاریخی جدیدی را تجربه کند.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «در مجموع، می‌توان گفت که بازار در حال حاضر در یک تنگنا قرار دارد و برای بازگشت به روند صعودی نیازمند دو عامل کلیدی است: آرامش در فضای سیاسی و حمایت‌های نقدینگی از سوی نهادهای دولتی. تا زمانی که این دو عامل به طور موثر در بازار حضور نداشته باشند، نوسانات شدید و ترس از آینده نامعلوم بازار را تحت فشار نگه خواهند داشت. بازار سرمایه ایران در شرایطی حساس و بحرانی قرار دارد. درحالی‌که تحولات بنیادی نشان می‌دهند که بسیاری از سهام‌ها به سطوح ارزنده‌ای رسیده‌اند، فضای سیاسی متلاطم همچنان بزرگ‌ترین چالش پیش روی بازار است.
به همین دلیل، پیش‌بینی دقیق آینده بازار کار دشواری است. برای سرمایه‌گذاران، بهترین استراتژی این است که در این دوران احتیاط بیشتری داشته باشند و از حمایت‌های احتمالی در آینده بهره‌مند شوند. در نهایت، آینده بازار سرمایه ایران به شدت به تصمیمات سیاسی و اقتصادی بستگی دارد و تنها زمان خواهد گفت که آیا این روزهای پرچالش به یک معجزه برای بازار تبدیل خواهند شد یا نه.»
