دست‌اندازهای استارت‌آپی
استارت‌آپ‌ها؛ امیدی نو برای اقتصاد اصفهان
رشد چشمگیر و ورود استارت‌آپ‌های نوپا به حوزه‌های مختلف ازجمله فناوری اطلاعات، فین‌تک، تجارت الکترونیک و سلامت دیجیتال از تحولاتی است که در سال‌های اخیر اکوسیستم استارت‌آپی ایران، شاهد آن بوده است.
در این حال این حوزه، هم‌زمان با پیشروی‌های قابل‌توجه اما از نابسامانی‌های اقتصادی هم در امان نمانده و به گفته فعالانش، دامنه وسیع مشکلات از چالش‌های سرمایه‌گذاری گرفته تا موانع قانونی و پیچیدگی‌های اداری و کمبودهای مالی، هرکدام به سهم خود، ناهمواری‌ها را برای آن‌ها سخت‌تر کرده است.
اما اصفهان به‌عنوان تنها شهری که دارای نقشه اکوسیستم کارآفرینی است و ظرفیت قابل‌توجهی را در توسعه استارت‌آپ‌ها نشان داده است. باهدف حرکت به‌سوی اقتصادی نوآور و دانش‌بنیان، اسناد بالادستی متعددی را مانند سند آمایش سرزمین و برنامه اصفهان ۱۴۱۴ تهیه‌کرده است.
اقداماتی است که در گفتار وبر روی کاغذ، خوشایند، حال‌آنکه صرف داشتن برنامه و نقشه راه کافی نیست؛ آنچه اهمیت دارد، اجرای صحیح این برنامه‌ها و فراهم کردن بسترهای حمایتی است که ظاهراً دست‌اندازها زیاد و گلایه‌ها فراوان است.
وقطعاً اگر زیرساخت‌های مالی و قانونی فراهم شود استانی چون اصفهان می‌تواند به یکی از قطب‌های نوآوری کشور تبدیل شود.
چالش اصلی کمبود نقدینگی و مشکلات مالی است
رتبه ۹۹ ایران در دریافت اعتبار و تأمین مالی استارت‌آپ‌ها در دنیا حکایت از مبحثی دارد که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود.
نابسامانی‌های اقتصادی، موانع قانونی و مشکلات مالی از عمده مشکلاتی است که تهدیدی برای بقای کسب‌وکارها استارت‌آپی به شمار می‌رود.
کسب‌وکارهای نوپایی که شکل‌گیری آن‌ها در حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک و سلامت دیجیتال، امیدی را برای خروج از اقتصاد سنتی به وجود آورده است.
اما موانع به میزانی است که گاه داخلی‌ها بیشتر از تحریم‌ها بر فعالیت صاحبان کسب‌وکارهای نوپا تاثیرگذاربوده است.
از اصلی‌ترین چالش‌هایی که استارت‌آپ‌ها با آن روبه‌رو هستند، کمبود نقدینگی و مشکلات مالی است. گزارش‌های معتبر، یکی از اصلی‌ترین دلایل شکست استارت‌آپ‌ها در ایران و به‌ویژه در اصفهان را کمبود منابع مالی و جذب سرمایه عنوان می‌کنند. هرچند بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها اغلب از سرمایه شخصی خود برای آغاز مسیر استفاده می‌کنند؛ اما سرمایه‌گذاری‌های اولیه تا حدی می‌تواند نیازها را پاسخ دهد، ادامه مسیر بدون جذب سرمایه‌گذار خصوصی یا حمایت مالی هدفمند، بسیار دشوار خواهد بود. چه‌بسا فقدان سرمایه‌گذاری خصوصی و نبود ریسک حضور در این حوزه چالشی است که کلید بقای استارت‌آپ‌ها به رفع آن وابسته است.
درمجموع عدم‌حمایت مالی کافی از سوی سرمایه‌گذاران و نبود صندوق‌های خطرپذیر کارآمد، ناتوانی در پیش‌بینی درآمد و نبود برنامه مالی مشخص به‌علاوه هزینه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی مانند مالیات، بیمه یا نوسانات اقتصادی، بسیاری از کسب‌وکارهای نوپایی که باانگیزه بالا، تیمی خلاق و ایده‌ای نو شروع به کار می‌کنند را در همان سال‌های نخست با شکست مواجه یا در بهترین حالت باعث تأخیرهای قابل‌توجهی در شروع فعالیت آن می‌شود.
رویکرد سنتی غالب است
هادی علیپور فعال و کارشناس استارت‌آپی در ارتباط با مشکلات و موانع مالی کسب‌وکارهای فناورانه به دنیای اقتصاد می‌گوید:
چالش‌های این حوزه نه‌فقط مسایل مالی بلکه با دامنه ای وسیع موانعی را برای رشد فعالان فراهم آورده است.
او بیان می‌کند: از قوانین قدیمی و تاریخ گذشته تا مشکلات بازاریابی، فقدان فرهنگ‌سازی و مشکلات اینترنتی که همواره وجود داشته اما اخیراً با شدت زیادی فعالان این حوزه را به خود مشغول کرده و حتی موجب انصراف عده‌ای از ادامه فعالیت شده است.
این کارشناس یادآور می‌شود: در این میان معضل اصلی برای کسب‌وکارهای فناورانه، مشکلات مالی و کمبود نقدینگی است.
حتی دریافت تسهیلات مالی که گاه به استارت آپ ها تخصیص می‌یابد هم با مشکلات اداری زیادی مواجه و بسیاری از کسب‌وکارها موفق به دستیابی به این حمایت نمی‌شوند.
وی تصریح می‌کند: درواقع مدیریت ضعیف و ناکافی و برنامه‌ریزی مالی نامناسب باعث شده است که کمبودهای مالی برای فعالان، پررنگ‌تر و دلسردی‌ها بیشتر شود.
او ادامه می‌دهد: اما وقتی فعال این حوزه بتواند موانع مالی را پشت سر گذارد، در سطوح بالاتر با مشکلات قانونی نظام مالیاتی و بیمه‌ای پیچیده برای رشد استارت‌آپ‌ها مواجه می شود چرا که نبود سیاست‌گذاری تسهیل‌گرانه در این حوزه‌ها مشکل را تشدید کرده است.
علیپور در ارتباط با شرایط استارت‌آپ های فعال اصفهان توضیح می‌دهد: اصفهان از مراکزی است که با توان بالایی در این عرصه خود را نشان داده به‌طوری‌که ازلحاظ تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های فناوری در صدر جدول قرارگرفته است؛ اما بررسی‌ها و شواهد میدانی نشان می‌دهد فرهنگ سرمایه‌گذاری سنتی و محافظه‌کارانه در استان مانع بزرگی بر سر راه فعالان است و باوجوداین نوع از محدودیت‌های جدی با تمایل نیروهای متعهد برای مهاجرت به تهران یا استآن‌ها و کشورهای دیگری مواجه می‌شویم که لازم است در اصفهان ماندگار شوند.
وی می‌گوید: فعالان استارت‌آپی در شرایطی قرار می‌گیرند که عدم نقدینگی، نبود برنامه مالی و چالش‌های حقوقی، نرخ شکست آن‌ها را افزایشی و یک رقابت منفی و جدایی میان کسب‌وکارها شکل می‌گیرد. به‌تبع رقبا جای هم را گرفته و به دنبال جذابیت‌های مالی بیشتر، محل فعالیت خود را تغییر می‌دهند.
این فعال تاکید می‌کند: به عبارتی رویکرد سنتی موجب شده است نیروهای متخصص که توانایی متحول کردن کسب‌وکارها رادارند به‌جای اصفهان، مراکز دیگر را انتخاب نمایند.
وی با اشاره به لزوم تقویت نظام تسهیلات مالی و سرمایه‌گذاری برای رشد کسب‌وکارهای نوپا می‌گوید: در راستای بهبود وضعیت فعالان استارت‌آپی اصفهان، می‌بایست ساختار مستحکم‌تری برای ارائه و دسترسی به وام‌ها و سرمایه‌های خطرپذیر در این استان ایجاد شود.
این کارشناس تأکید می‌کند: همچنین ساده‌سازی بیمه، مالیات و قوانین حقوقی برای استارت‌آپ‌ها پیاده‌سازی نظام پیش‌بینی مالی و مدیریت نقدینگی و تعامل بیشتر وجدی‌تر دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و شتاب‌دهنده‌ها برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و درنهایت آموزش و توانمندسازی کارآفرینان در حوزه مدیریت مالی و... راهکارهایی است که تسهیل بخش شرایط فعالان استارت‌آپی اصفهان خواهد بود.
عبورازچالش
داده‌ها گویای آن است که تقریباً نیمی از استارت‌آپ‌ها به دلیل مشکلات مالی و اتمام نقدینگی‌شان با شکست روبه‌رو می‌شوند.
کسب‌وکارهایی که به‌عنوان راه نجات اقتصاد کشور از آن‌ها نام‌برده می‌شود اما برای رشد پایدار، نیازمند الزاماتی مانند تقویت ساختارهای مالی، فرهنگ سرمایه‌گذاری محلی و قوانین حمایتی هستند. حال‌آنکه نبود این مهمات، بزرگ‌ترین تهدید برای بقای استارت‌آپ‌ها بشمار می‌آیند.
چالشی که عبور آسان تراز آن مستلزم بهبود هماهنگی میان دولت، دانشگاه‌ها، سرمایه‌گذاران و رسانه‌ها است.
