فولاد در دام بحران تامین انرژی و اقتصاد دستوری افتاد
ثبت رکورد قیمت شمش بورسی
چالش‌های تامین انرژی و منابع آبی همچنان به عنوان اصلی‌ترین موانع تولید به ویژه در بخش فولاد در کشور باقی مانده‌اند. حتی در صورت رفع موقت مشکل برق، خسارات واردشده به واحدهای صنعتی نیازمند جبران در ماه‌های آینده خواهد بود. با این حال، بازگشت کامل تولید به سطح ابتدای سال منوط به رفع محدودیت‌های آبی است. پس از آن نیز بحران گاز در پیش خواهد بود که پیش‌بینی می‌شود امسال به‌دلیل افزایش مصرف، شدیدتر از سال گذشته باشد. این چرخه معیوب در کنار سیاست‌های اقتصاد دستوری، تولید را به پایین‌ترین سطح خود سوق می‌دهد. کاهش تقاضا در چنین شرایطی، تنها عاملی است که تا حدی فشار تورمی را مهار کرده است.
هم‌زمان، بسته‌بودن مسیر وام‌دهی بانک‌ها، توان سرمایه‌گذاری و توسعه را از واحدهای تولیدی گرفته است. در وضعیت موجود، تغییر چشم‌گیری متصور نیست. کاهش تولید و افزایش هزینه تمام‌شده، قیمت‌ها را در مسیر صعودی قرار می‌دهد و رشد نرخ ارز نیز این روند را تشدید می‌کند. در چنین شرایطی، نه‌تنها دلیل منطقی برای افت قیمت‌ها وجود ندارد، بلکه مجموعه‌ای از عوامل افزایشی در کار هستند. نمونه بارز آن گلایه شدید مدیران صنایع بزرگی همچون فولاد مبارکه و فولاد خوزستان است که علاوه بر هزینه‌های بالای برق، از افزایش ۴۰ برابری قیمت آب نیز سخن گفته‌اند.
در نهایت، اقتصاد دستوری باید پاسخگوی این ناترازی‌ها باشد، اما تجربه نشان داده که مقاومت این مدل اقتصادی در برابر فشارها محدود است. هرگاه این سد شکسته شود، قیمت‌ها جهش ناگهانی خواهند داشت؛ مگر آنکه اندازه و ظرفیت اقتصاد، شدت این شوک را تعدیل کند. به‌نظر می‌رسد بدون اصلاح ساختار تامین انرژی، سیاستگذاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، تولید همچنان در چرخه رکود و گرانی گرفتار خواهد ماند.
افت معاملات شمش بورسی
بررسی تالار صنعتی و معدنی بورس کالای ایران در روز ۲۰ مردادماه نشان می‌دهد که نسبت حجم معاملات به عرضه شمش از ۸۳ درصد در هفته دوم معاملاتی مردادماه به ۵۶ درصد کاهش داشته است که ۲۷ واحد درصد افت را گزارش می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حجم عرضه این محصول میانی زنجیره فولاد در روز ۲۰ مردادماه ۱۴۰۴ نسبت به هفته گذشته کاهش ۱۷درصدی داشته است. بررسی معاملات روز دوشنبه نشان می‌دهد که بورس کالای ایران میزبان عرضه ۱۳۸ هزار و ۸۷۵ تن شمش بود که با توجه به ثبت تقاضای ۱.۱ برابری نسبت به عرضه ۵۶ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت.
قیمت میانگین موزون شمش در معاملات روز دوشنبه 20 مردادماه 30 هزار و 88 تومان به‌ازای هر کیلوگرم بود که رشد 2.5 درصدی را نسبت به هفته گذشته گزارش می‌کند. همچنین بررسی رینگ فیزیکی نشان می‌دهد که میزان معاملات در روز مورد بررسی نسبت به هفته گذشته کاهش 74 درصدی داشته است. قیمت پایه تعیین شده برای عرضه‌های شمش در بازه 27 هزار و 674 تومان تا 29 هزار و 885 تومان به‌ازای هر کیلوگرم تعیین شد.
همچنین بررسی تالار صنعتی و معدنی بورس کالای ایران از ابتدای هفته سوم مردادماه نشان می‌دهد که این بازار روز یکشنبه 19 مردادماه میزبان عرضه 209 هزار تن آهن اسفنجی بود که با توجه به ثبت تقاضای 1.4 برابری نسبت به عرضه، 83 درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت. قیمت میانگین موزون هر کیلوگرم آهن اسفنجی در معاملات اخیر نسبت به هفته گذشته 0.9 درصد افزایش داشت و به 16 هزار و 397 تومان به‌ازای هر کیلوگرم رسید. قیمت میانگین موزون معاملات آهن اسفنجی در هفته گذشته 16 هزار و 256 تومان به‌ازای هر کیلوگرم بود.
رشد 13درصدی حجم صادرات فولاد
بررسی‌ها نشان می‌دهند که با تغییر فرمول قیمت‌گذاری در زنجیره فولاد حجم عرضه و تقاضا در رینگ صنعتی افزایش یافته است به‌طوری که در روز یکشنبه 19 مردادماه امسال رکورد تقاضا برای آهن اسفنجی شکسته شد. در دستورالعمل جدید قیمت‌گذاری، قیمت پایه محصولات معدنی زنجیره فولاد مانند کنسانتره سنگ آهن، گندله و آهن اسفنجی براساس عملکرد عرضه‌کننده در بازار و نسبت معامله به عرضه تعیین می‌شود. اگر این نسبت بالای 60 درصد باشد، قیمت پایه هفته بعد تا 3 درصد افزایش می‌یابد.
در مقابل، اگر عرضه‌ای صورت نگیرد، قیمت پایه تا 5 درصد کاهش می‌یابد. قیمت‌ها در بازه‌ای مشخص نوسان می‌کنند و سقف قیمت پایه برابر با نرخ گمرکی رسمی (مبنای نرخ ارز فروش اسکناس بانک مرکزی) و کف آن معادل 90 درصد این نرخ است. در صورتی که نرخ گمرکی در چهار هفته پیاپی اعلام نشود، کمیته بازار با توجه به قیمت‌های گذشته و نرخ‌های جهانی، قیمت جایگزین را تعیین می‌کند. همچنین قیمت نهایی برای هر عرضه‌کننده با در نظر گرفتن میزان تعهد عرضه هفتگی تعدیل می‌شود. اگر عرضه‌کننده‌ای در دو هفته گذشته هیچ عرضه‌ای نداشته باشد، پایین‌ترین قیمت پایه اعلامی در آن هفته برای او لحاظ خواهد شد.
آمار منتشر شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان می‌دهد که در چهار ماهه ابتدایی سال 1404، صادرات محصولات زنجیره فولاد ایران پس از افت سه‌ماهه متحول شد، به‌طوری که حجم صادرات با رشد 13 درصدی (بیش از 469 هزار تن) و ارزش دلاری آن با 7 درصد افزایش، فراتر از 2.3میلیارد دلار رسید. بیلت و بلوم، که در فصل نخست سال افت 8 درصدی داشتند، اکنون روندی معکوس را تجربه کرده و 15 درصد رشد ثبت کردند. مواد اولیه زنجیره، ازجمله کنسانتره سنگ‌آهن، با جهشی 78 درصدی مواجه شدند که نگرانی‌هایی را برای واحدهای فولادسازی ایجاد کرده است. در این میان، بخش محصولات نهایی همچنان شکننده است، به‌طوری که صادرات میلگرد، که بیش از 85 درصد تناژ مقاطع طویل را تشکیل می‌دهد، 35 درصد کاهش یافت. بالعکس، اسلب با رشد 61 درصدی همراه بود.
