بازسازی تصمیم‌گیری‌های استراتژیک

رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان روز سه‌شنبه علی لاریجانی را به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، نهاد قدرتمندی که مسوول شکل‌دهی به استراتژی دفاعی و امنیتی ایران است، منصوب کرد. این انتصاب پس از آن صورت گرفت که جمهوری اسلامی و ارتش آن جنگی ۱۲ روزه را در ماه ژوئن تحمل کردند.

ایران همچنین هفته گذشته از تشکیل شورای دفاع ملی خبر داد که به هماهنگی برنامه‌های دفاعی و نیروهای مسلح کمک خواهد کرد؛ این اولین باری است که از زمان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ چنین نهادی ایجاد می‌شود. رئیس‌جمهور در حکم روز سه‌شنبه خود، لاریجانی را موظف به «نظارت و اولویت‌بندی تهدیدهای امنیت ملی، به‌ویژه تهدیدهای جدید فناوری... و ارتقای امنیت پایدار در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی» کرد. لاریجانی، مشاور ارشد سیاسی رهبر معظم ایران، در سمت‌های سیاسی متعددی از جمله مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای، رئیس مجلس و دبیر شورای عالی امنیت ملی به مدت دو سال در دهه ۲۰۰۰ خدمت کرده است.

علی لاریجانی، یک سیاستمدار محافظه‌کار، در طول دهه‌های حضورش در قدرت، از برخی نیروهای تندرو فاصله گرفته و به نیروهای میانه‌رو نزدیک‌تر شده است. او توسط برخی عناصر در نهاد بررسی صلاحیت، یعنی شورای نگهبان، از نامزدی در دو انتخابات ریاست‌جمهوری، از جمله انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته، منع شد. برخی از مفسران در ایران گفتند که انتصاب او نشان‌دهنده تغییر محتاطانه به سمت عملگرایی در سیاستگذاری پس از جنگ ایران است.

منصور حقیقت‌پور، نماینده سابق مجلس، به رسانه‌های محلی گفت: «تصمیماتی مانند انتصاب لاریجانی، به افرادی که در طول جنگ انعطاف‌پذیری نشان دادند، این امید را می‌دهد که از این پس، رویکردی منطقی‌تر در تصمیم‌گیری اتخاذ خواهد شد.» وی افزود که هرگونه تصمیمی برای مهار رویکردهای «رادیکال»،«نتیجه مثبتی» خواهد داشت. حسین انتظامی، معاون پیشین وزیر فرهنگ، روز سه‌شنبه در کانال تلگرامی خود نوشت که نقش‌های قبلی لاریجانی او را به فردی با دیدگاه‌های «عمیقا عمل‌گرا» تبدیل کرده است. تجاوز نظامی اسرائیل به ایران برای تهران شوک‌آور بود. 

در روزهای اولیه جنگ، اسرائیل چند فرمانده ارشد نظامی و  چند دانشمند نخبه را ترور کرد و همچنین به زیرساخت‌های نظامی و اهداف غیرنظامی مانند ساختمان صداوسیما حمله کرد. ایران پیش از آنکه آتش‌بس شکننده‌ای که توسط ایالات متحده اعلام شده بود، به اجرا درآید، با شلیک موشک به چندین شهر اسرائیل، به این حملات پاسخ داد. ایالات متحده نیز در بمباران سایت‌های هسته‌ای ایران مداخله کرد. در پی جنگ، درخواست‌های فزاینده‌ای در داخل ایران از نظام برای اجرای اصلاحات سیاسی و محدود کردن نفوذ برخی نیروها مطرح شده است. در روزهای اخیر، کاظم صدیقی که به مدت ۱۷سال امامت جمعه موقت تهران را بر عهده داشت، استعفا داد.

نشریه بلومبرگ نیز در مطلبی در این خصوص نوشت، علی لاریجانی، یک محافظه‌کار عملگرا با سابقه طولانی در سیاست ایران، جایگزین علی‌اکبر احمدیان به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی خواهد شد. این اعلام پس از آن صورت می‌گیرد که شورای عالی امنیت ملی که مسوول تصمیمات مهم سیاست خارجی است، تشکیل یک شورای دفاع ملی جدید را به عنوان بخشی از بازسازی نحوه تصمیم‌گیری‌های مهم استراتژیک و دفاعی رهبری ایران تصویب کرد. هر دو اقدام ممکن است به تلاش گسترده‌تر پزشکیان و نخبگان سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی برای بازنگری در سازوکارهای فرماندهی و کنترل پس از حملات هوایی اسرائیل و آمریکا به ایران در ماه ژوئن اشاره داشته باشد.