ماموریت تازه برای سیاستگذار
در ماده ۳ قانون جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۲ علاوه بر مسوولیت استقرار بانکداری اسلامی و پیگیری اجرای قوانین مرتبط با بخش پولی و بانکی، اهداف بانک مرکزی به صورت زیر احصا شده است:
۱- مهار (کنترل) تورم، ۲- ثبات و سلامت شبکه بانکی و سایر اشخاص تحت نظارت ۳- حمایت از رشد اقتصادی و اشتغال ۴- کمک به حفظ و ارتقای ارزش پول ملی ۵- کمک به تحقق عدالت اجتماعی
همچنین در ماده ۴ قانون جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برخی از وظایف و اختیارات بانک مرکزی با رعایت قوانین مربوط به شرح زیر بیان شده است:
بند ۱۴- گسترش و تنظیمگری فناوری نوین مالی (فین تک) فعال در حوزه نقل‌و‌انتقال پول و ابزار‌‌‌های پرداخت.
بند ۲۱- تحکیم حکمرانی پول ملی از طریق نظارت موثر بر آن
همچنین در بند ۴ اختیارات: انتشار انواع اسکناس، مسکوک و پول رقومی (دیجیتال) بانک مرکزی (سی. بی. دی. سی)
بنابراین مستفاد از مفاد و مواد این قانون جدید بانک مرکزی به نظر می‌رسد در قانون جدید وظایف بسیاری بر دوش بانک مرکزی گذاشته شده است. یعنی در کنار اهدافی نظیر کنترل و ثبات قیمت‌ها به موضوع حکمرانی ریال و انتشار پول رقومی نیز توجه شده است. سوال اصلی این است که چرا بانک مرکزی باید مسوولیت تنظیم مقررات ارزهای دیجیتال را بر عهده داشته باشد؟
دلایل زیادی برای توجه بانک مرکزی به حوزه رمزارزها و سعی این نهاد در نظارت بر آنها وجود دارد. استدلال اصلی می‌تواند این باشد که تنظیمگری ارزهای دیجیتال می‌تواند بخشی از وظایف تضمین ثبات مالی باشد. اگر ارزهای دیجیتال بیش از حد گسترش و غیر‌نظارتی رشد کنند، چه‌بسا سبب بی‌‌‌ثباتی مالی شوند یا حتی برای فعالیت‌‌‌های غیرقانونی استفاده شوند که این موضوع نیز می‌تواند بر ثبات کلان مالی تاثیر بگذارد. بنابراین، بانک مرکزی با تنظیم ارزهای دیجیتال در چارچوب وظایف خود می‌خواهد از خطرات سقوط سیستم مالی جلوگیری کند.
دلیل دیگر اقدام بانک مرکزی در تنظیم مقررات ارزهای دیجیتال، حرکت به سوی CBDC است که می‌تواند به دقت هرچه بیشتر سیاست پولی کمک کند.
بنابراین با اینکه مدت‌‌‌هاست که به بانک‌های مرکزی وظیفه حفظ ثبات پولی و مالی بهعنوان وظایف اصلی آنها واگذار شده است؛ بااین‌حال، تحولات اخیر در حوزه رمزارزها و مشکلات مربوط به ریسک آنها و ارتباط آنها با نهادهای مالی و بازار پول و سرمایه سبب توجه بانک مرکزی به دست گرفتن اختیارات انحصاری در مورد ارزهای دیجیتال شده است.
به عنوان فردی که در این زمینه کار علمی کرده‌ام، باید بیان کنم که مدیریت بازار رمزارزها حتما به مقرره‌گذاری و نظارت نیاز دارد و به دلیل ارتباط تنگاتنگ با بازار پول باید بانک مرکزی ورود کند. البته این موضوع به آن معنا نیست که بانک مرکزی باید ترمز این تحولات را بکشد، بلکه بانک مرکزی باید از این فرصت‌های نوین در راستای منافع اقتصادی جامعه استفاده کند و همگام با تحولات جهانی خود را توانمند سازد و تحولات را به سمت‌و‌سوی منافع جامعه سوق دهد.
در پایان و در بحث رمزارزها باید یک نکته دیگر را نیز مورد توجه داشت و آن هم اینکه نوسانی بودن این بازارها، نبود مقررات قانونی لازم برای حمایت از افراد و مشکلات مربوط به حملات سایبری و امکان از دست رفتن دارایی‌های افراد به‌خصوص در رمزارزها یا صرافی‌های با زیرساخت فنی ناامن می‌تواند سبب مشکلاتی برای ثروت دیجیتال افراد و جامعه شود.
* عضو هیات علمی موسسه عالی آموزش بانکداری ایران
