آیا روسیه همچنان بازیگر فعال در پرونده هستهای است؟
واکنش مسکو به «غنیسازی صفر»
روسیه همواره تلاش کرده که بازیگری اثرگذار و نقش‌‌‌آفرین در مناسبات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و فراتر از آن در مذاکرات تهران و واشنگتن باشد؛ از این رو هر زمان مساله‌ای بین این طرف‌‌‌ها شکل بگیرد، مسکو بیش از هر زمانی به‌ویژه در راستای منافع خود در صحنه حاضر می‌شود.
روز شنبه خبری به نقل از اکسیوس منتشر شد مبنی بر اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌جمهور روسیه، به هر دو طرف، یعنی رئیس‌‌‌جمهور ترامپ و مقامات ایرانی، گفته است که از ایده توافقی درباره مساله هستهای حمایت می‌کند که بر اساس آن، ایران اجازه غنیسازی اورانیوم را نداشته باشد. اما ۲۴ ساعت بعد وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌‌‌ای این موضوع را تکذیب کرد و نوشت: «فقط می‌توان حدس زد که این‌‌‌بار سفارش‌‌‌دهنده چه کسی بوده، اما یکی از آخرین مطالب این نشریه با عنوان «شوک: پوتین خواستار پذیرش توافق با آمریکا با محوریت غنیسازی صفر از سوی ایران شده» ظاهرا نمونه دیگری از یک کمپین کثیف و سیاسی‌‌‌شده است که با هدف تشدید تنش‌‌‌ها پیرامون برنامه هستهای ایران به راه افتاده است.»
وزارت خارجه روسیه تاکید کرد که مسکو همواره و به‌‌‌صورت مکرر بر لزوم حل‌‌‌وفصل بحران پیرامون برنامه هستهای ایران صرفا از طریق روش‌های سیاسی و دیپلماتیک تاکید داشته و آمادگی خود را برای کمک به یافتن راه‌‌‌حل‌‌‌هایی مورد قبول طرفین ابراز کرده است. در پایان این بیانیه آمده است: «ما از رسانه‌‌‌های جهانی مسوول می‌‌‌خواهیم که به منابع رسمی اطلاعات تکیه کنند، با دقت به موضوعات بپردازند و از انتشار اخبار جعلی خودداری کنند.»
موضع ادعایی پوتین
در گزارش روز شنبه اکسیوس با اشاره به اینکه روسیه سال‌هاست اصلی‌‌‌ترین حامی دیپلماتیک ایران در موضوع هستهای بوده است، این ادعا مطرح شد که درحالی‌که مسکو به‌‌‌صورت علنی از حق ایران برای غنیسازی دفاع می‌کند، پوتین در محافل خصوصی پس از جنگ ۱۲روزه میان اسرائیل و ایران، موضع سخت‌‌‌گیرانه‌‌‌تری اتخاذ کرده است. به ادعای اکسیوس، به گفته سه مقام اروپایی و یک مقام اسرائیلی آگاه از موضوع، مسکو به‌‌‌طور خصوصی ایرانی‌‌‌ها را به پذیرش «غنیسازی صفر» تشویق کرده است. دو منبع همچنین گفته‌‌‌اند که روس‌‌‌ها دولت اسرائیل را در جریان موضع پوتین در قبال غنیسازی اورانیوم توسط ایران قرار داده‌‌‌اند.
یک مقام ارشد اسرائیلی مدعی شده است: «ما می‌‌‌دانیم که پوتین این را به ایرانی‌‌‌ها گفته است.» پوتین این موضع را در تماس‌‌‌های تلفنی هفته گذشته با ترامپ و امانوئل مکرون، رئیس‌‌‌جمهور فرانسه، نیز مطرح کرده است. حملات اسرائیل و آمریکا نتوانسته‌‌‌اند تمامی ذخایر اورانیوم با غنای بالا در ایران را نابود کنند. هنوز مشخص نیست که آیا سانتریفیوژهای ایران جان سالم به در برده‌‌‌اند یا نه.
اکسیوس به نقل از یک مقام اروپایی مطلع از موضوع در گزارش ادعایی خود آورده است: «پوتین از غنیسازی صفر حمایت می‌کند. او ایرانی‌‌‌ها را تشویق کرد تا برای تسهیل مذاکرات با آمریکایی‌‌‌ها به سمت این رویکرد بروند. اما ایرانی‌‌‌ها گفتند چنین چیزی را حتی در نظر هم نمی‌‌‌گیرند.»
روسیه پیشنهادی نداده
ایران هنوز واکنش رسمی به این ادعا نداشته است. البته ساعاتی بعد از انتشار گزارش اکسیوس، منابع دیپلماتیک در مصاحبه با المیادین خبر دادند که ایران هیچ پیشنهادی از سوی روسیه در مورد توقف غنیسازی اورانیوم در داخل خاک خود دریافت نکرده است. منابع دیپلماتیک اعلام کردند موضع روسیه در قبال حق ایران برای غنیسازی اورانیوم در چارچوب مسالمت‌‌‌آمیز، طی تماس‌‌‌های جاری بین دو کشور تغییر نکرده است. آنها تصریح کردند که روسیه در هنگام مذاکرات میان تهران و واشنگتن قبل از تجاوزات رژیم صهیونیستی، با پیشنهادی مبنی بر انتقال اورانیوم غنیسازیشده به کشور خود موافقت کرده بود. این منابع افزودند که ایران هیچ ابتکاری را که دربردارنده حق مشروع آن برای غنیسازی اورانیوم در داخل خاک خود نباشد، نخواهد پذیرفت.
طرح هستهای مسکو
منابع دیپلماتیک در مصاحبه با المیادین گفتند که پیشنهاد شامل انتقال اورانیوم غنیسازیشده با غنای بیشتر از ۶۷.۳درصد، از ایران به روسیه برای مشارکت در دستیابی به یک توافق است. روز جمعه نیز سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، در گفت‌‌‌وگویی بیان کرد که ایران، آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشنهاد روسیه برای خارج کردن اورانیوم غنیسازیشده مازاد از این کشور را دریافت کرده‌اند و مورد توجه آنها قرار گرفته است اما هنوز به جزئیات این موضوع پرداخته نشده است. ریابکوف در گفت‌‌‌وگویی با ریانووستی خاطرنشان کرد اگر روسیه بتواند این مواد را صادر کرده و کارهای لازم را روی آن برای تولید سوخت انجام دهد یا آن را به یک محصول تجاری قابل فروش تبدیل کند، آنگاه هر دو مشکل به طور موثر حل خواهند شد.
همچنین سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، روز دوشنبه گذشته در یک نشست خبری پس از روز دوم هفدهمین اجلاس بریکس گفته بود که از زمان خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، ایران هیچ تعهدی برای محدود کردن غنیسازی اورانیوم نداشته است. وی افزود: «ما آماده‌‌‌ایم مازاد اورانیوم بیش از حد غنیسازیشده ایران را برای فرآوری به روسیه منتقل کنیم و اورانیوم غنیسازیشده موردنیاز تولید انرژی را به تاسیسات انرژی هستهای ایران برگردانیم.»
بازیگری مسکو در پرونده هستهای
با وجود اینکه در نهایت وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌‌‌ای این ادعاها را رد کرد، اما آنچه تقریبا واضح است اینکه به‌رغم حمایت‌های ظاهری و رسانه‌ای مسکو از تهران، اما کرملین نمی‌‌‌خواهد برنامه هستهای ایران غیرقابل‌کنترل شود. محمود شوری، کارشناس مسائل اوراسیا، در این خصوص در گفت‌‌‌وگویی با پایگاه خبری انتخاب بیان کرد که دیدگاه‌‌‌های روسیه در مورد برنامه هستهای ایران مشخص است. آنها نمی‌‌‌خواهند چرخه غنیسازی ایران پیشرفت کند. وی توضیح داد: «اگرچه مخالفت جدی با ایران از سوی روسیه نشده و در اظهارات علنی خود، صحبت منفی علیه غنیسازی نکرده‌‌‌اند، اما کارشناسان به‌خوبی می‌‌‌دانند که روس‌‌‌ها علاقه‌‌‌مند به غنیسازی مستقل در ایران نبوده‌‌‌اند. در واقع کرملین نسبت به توسعه تسلیحات هستهای جدی است و در مورد همسایگان حساسیت بیشتری هم دارد.»
