دیدار قریب‌الوقوع ترامپ و پوتین با محوریت پایان جنگ اوکراین؛
نگاه نفت به نشست آلاسکا
هرچند در نگاه نخست این افت می‌تواند به‌عنوان یک نوسان معمول بازار ارزیابی شود، اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که این کاهش نه ناشی از تغییرات مقطعی عرضه و تقاضا، بلکه نتیجه مجموعه‌ای پیچیده از تحولات ژئوپلیتیک، فشارهای اقتصادی، تغییرات در سیاست‌های تجاری و سیگنال‌های جدید از مسیر احتمالی جنگ اوکراین است. در قلب این تحولات، اعلام خبر دیدار قریب‌الوقوع دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ۱۵ ماه اوت در آلاسکا قرار دارد. این نشست قرار است به‌طور مستقیم به موضوع پایان جنگ اوکراین بپردازد.
از دید فعالان بازار، همین اعلام برنامه ملاقات بدون نیاز به هیچ توافق رسمی کافی بود تا انتظارات کاهش تنش‌ها و در نتیجه افزایش عرضه نفت روسیه در بازار جهانی شکل بگیرد. دلیل این واکنش سریع روشن است: رفع احتمالی تحریم‌های نفتی روسیه می‌تواند‌میلیون‌ها بشکه نفت را دوباره روانه بازار کند و این تغییر ناگهانی در موازنه عرضه و تقاضا یکی از قوی‌ترین محرک‌های کاهش قیمت‌ها در کوتاه‌مدت محسوب می‌شود.
سناریوی «چماق و هویج»
مذاکرات آلاسکا در فضایی برگزار می‌شود که واشنگتن طی هفته‌های اخیر استراتژی دوگانه‌ای را علیه مسکو به کار گرفته است: از یک سو وعده پایان بخشی از فشارها در صورت توافق صلح می‌دهد و از سوی دیگر به اعمال تحریم‌های ثانویه علیه کشورهایی که به خرید نفت از روسیه ادامه دهند، تهدید می‌کند. این تهدیدها به‌طور ویژه متوجه هند و چین، دو خریدار بزرگ نفت روسیه بوده است.
هند که پس از جنگ اوکراین خرید نفت از روسیه را با تخفیف‌های قابل‌توجه افزایش داد، اکنون در موقعیتی دشوار قرار گرفته است؛ ادامه واردات، خطر رویارویی با تحریم‌های آمریکا را در پی دارد و توقف خرید، پیامدهایی مستقیم بر امنیت انرژی و هزینه‌های داخلی خواهد داشت. این فشارها تنها بخشی از راهبرد گسترده‌تر ترامپ برای منزوی کردن مسکو و محدود کردن منابع مالی آن است. در واقع، کاخ سفید تلاش دارد تا با ترکیب مذاکرات صلح و تهدیدهای اقتصادی، طرف روس را به توافقی بکشاند که نه‌تنها جنگ را پایان دهد بلکه مسیر بازگشت نفت روسیه به بازار جهانی را تحت چارچوب و توافق‌های مدنظر آمریکا مدیریت کند.
اقتصاد جهانی زیر فشار
عامل مهم دیگر در کاهش قیمت نفت، تشدید نگرانی‌ها درباره رشد اقتصادی جهان به‌دنبال سیاست‌های تجاری اخیر آمریکا است. ترامپ هفته گذشته تعرفه‌های وارداتی بر کالاهای ده‌ها کشور را افزایش داد؛ اقدامی که به باور بسیاری از تحلیلگران، زنجیره‌های تامین جهانی را دچار آشفتگی و تغییرات پرهزینه خواهد کرد. این تغییرات، نه‌تنها هزینه تولید را بالا می‌برد بلکه احتمالا به کندی رشد اقتصادی و کاهش تقاضای انرژی منجر می‌شود. به‌ویژه در بخش انرژی، هرگونه افت در فعالیت‌های صنعتی و تجاری به معنای کاهش مصرف نفت و فرآورده‌های آن است. از این رو، بازار پیشاپیش به این تحولات واکنش نشان داده و بخشی از افت قیمت اخیر را می‌توان به نگرانی از افت تقاضا نسبت داد.
سیگنال‌های منفی از چین
چین، به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام، نقش تعیین‌کننده‌ای در سمت تقاضای بازار دارد. داده‌های اخیر اداره ملی آمار چین نشان می‌دهد که شاخص قیمت تولیدکننده در این کشور بیش از پیش‌بینی‌ها کاهش یافته است. این موضوع نشان‌دهنده ضعف تقاضای داخلی و مشکلات موجود در بخش تولید و صنعت چین است.
چنین روندی، در صورتی که ادامه یابد، می‌تواند به کاهش پایدارتر تقاضای نفت منجر شود و فشار بیشتری بر قیمت‌ها وارد کند. همزمان با سیگنال‌های سیاسی و اقتصادی، بخش عرضه بازار نفت نیز تحت تاثیر اخبار مثبت قرار گرفته است. کنسرسیومی به رهبری اکسون‌موبیل در گویان توانسته تولید از چهارمین واحد شناور تولید، ذخیره و بارگیری نفت خود را چهار ماه زودتر از برنامه آغاز کند.
این رویداد به‌معنای ورود سریع‌تر از انتظار نفت خام جدید به بازار است. افزون بر این، پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد عرضه از آمریکای جنوبی و تداوم تولید از کشورهای تحت تحریم است؛ موضوعی که نشان می‌دهد حتی فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه برخی تولیدکنندگان، مانع تداوم صادرات آنها نشده است. شرکت مشاوره Energy Aspects نیز گزارش داده که پالایشگاه‌های هندی تاکنون برای ماه اوت پنج‌میلیون بشکه نفت خام وست تگزاس خریداری کرده‌اند و احتمال خرید پنج‌میلیون بشکه اضافی نیز وجود دارد. این تغییرات در الگوی خرید، علاوه بر تاثیر بر جریان تجاری، فشار عرضه را در بازارهای منطقه‌ای افزایش می‌دهد.
تعدیل پیش‌بینی‌های قیمتی
در واکنش به این مجموعه تحولات، بانک UBS پیش‌بینی خود از قیمت پایانی نفت برنت در سال جاری را از ۶۸ دلار به ۶۲ دلار کاهش داده است. این بازنگری بر پایه فرض افزایش عرضه از آمریکای جنوبی، تداوم تولید کشورهای تحریم‌شده و احتمال بازگشت نفت روسیه به بازار انجام شده است. در واقع، این پیش‌بینی نشان می‌دهد که بازار بیش از پیش به تحولات ژئوپلیتیک و جریان عرضه حساس شده و نقش عوامل سنتی‌تر مانند ذخایر یا مصرف فصلی، در کوتاه‌مدت کاهش یافته است.
هرچند افت اخیر قیمت نفت در ظاهر به سود واردکنندگان بزرگ انرژی است، اما پیامدهای ژئوپلیتیک آن پیچیده‌تر است. اگر مذاکرات آلاسکا به توافق منجر شود، بازگشت نفت روسیه به بازار نه‌تنها قیمت‌ها را تحت فشار می‌گذارد، بلکه می‌تواند توازن قدرت در اوپک‌پلاس را نیز تغییر دهد. کشورهای عضو این ائتلاف که طی دو سال گذشته با محدود کردن عرضه تلاش کرده‌اند قیمت‌ها را در سطوح مطلوب حفظ کنند، با چالشی جدید برای مدیریت بازار روبه‌رو خواهند شد. از سوی دیگر، رفع تحریم‌های نفتی روسیه می‌تواند درآمدهای این کشور را به سرعت افزایش دهد و به آن امکان دهد هزینه‌های جنگ و بازسازی را تامین کند؛ سناریویی که ممکن است از نگاه برخی منتقدان در غرب، به معنای تقویت موقعیت مسکو در بلندمدت باشد.
افت قیمت نفت در هفته جاری بیش از آنکه بازتابی از تحولات داخلی بازار انرژی باشد، حاصل هم‌زمانی چند عامل برون‌بخشی است؛ از جمله چشم‌انداز سیاسی جدید ناشی از مذاکرات احتمالی صلح میان آمریکا و روسیه و احتمال رفع تحریم‌های نفتی، تشدید فشارهای دیپلماتیک واشنگتن بر خریداران نفت روسیه و ایجاد ابهام در مسیر آینده روابط انرژی بین‌المللی، سیاست‌های تجاری سختگیرانه آمریکا که ریسک کاهش رشد اقتصادی و افت تقاضای انرژی را بالا برده، نشانه‌های ضعف اقتصادی چین که می‌تواند سمت تقاضای جهانی را تضعیف کند و افزایش غیرمنتظره عرضه از منابع جدید مانند گویان و استمرار تولید از کشورهای تحت تحریم.
این ترکیب عوامل نشان می‌دهد که بازار نفت بیش از هر زمان دیگری تحت تاثیر مستقیم رویدادهای ژئوپلیتیک و اقتصادی کلان قرار دارد و هر تغییر کوچک در یکی از این متغیرها می‌تواند جرقه‌ای برای نوسانات گسترده در قیمت‌ها باشد. در این میان، مذاکرات آلاسکا حتی پیش از برگزاری، بازار را به حرکت واداشته و نتیجه آن می‌تواند مسیر آینده انرژی جهان را برای سال‌های پیش رو تعیین کند.
