چرا تصور ما از دموکراسی بر پایه یک رویای دست‌نیافتنی بنا شده‌است؟

تصور ما از دموکراسی، عمیقا وام‌دار الگویی است که آتن کلاسیک بنا نهاد به‌ویژه تصویر شهروندانی که در «آگورا»، یعنی میدان عمومی مرکزی شهر، گرد هم می‌آمدند تا درباره امور عمومی گفت‌وگو کرده و تصمیمات جمعی اتخاذ کنند.

موفقیت سیاست‌های لیبرترین در مهار تورم و احیای رشد، اجماع جهانی علیه نئولیبرالیسم را به چالش می‌کشد

درس‌های آرژانتین برای جهان

به نظر می‌رسد در دهه گذشته، یکی از معدود حوزه‌های مورد اجماع دو حزب در آمریکا این ایده بوده که اقتصاد بازار آزاد (یا به اصطلاح «نئولیبرالیسم») شکست خورده و نظام اقتصادی کشور نیازمند یک بازنگری اساسی است.

اخبار اندیشه

سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴

زندگی جرمی بنتام، اندیشمند شهیر انگلیسی مورد بررسی قرارگرفت؛
روزنامه شماره ۶۲۹۳

فایده‌گرایی به‌مثابه ایمان

جرمی بنتام، فیلسوف، حقوق‌‌‌‌‌دان و نظریه‌‌‌‌‌پرداز اجتماعی قرن هجدهم میلادی، از بنیان‌گذاران مکتب فایده‌‌‌‌‌گرایی بود؛ اندیشه‌‌‌‌‌ای که خوشبختی اکثریت را ملاک نهایی اخلاق و سیاست می‌دانست.

دوشنبه، ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴

زندگی جرمی بنتام، اندیشمند شهیر انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت؛
روزنامه شماره ۶۲۹۲

از تایید لسه‎فر تا دولت‌گرایی رادیکال

جرمی بنتام، فیلسوف، حقوق‌دان و نظریه‌پرداز اجتماعی قرن هجدهم میلادی از بنیان‌گذاران مکتب فایده‌گرایی بود؛ اندیشه‌ای که خوشبختی اکثریت را ملاک نهایی اخلاق و سیاست می‌دانست. او در ابتدا با نگارش کتاب «در دفاع از ربا» در قامت یک طرفدار پرشور آزادی اقتصادی ظاهر شد؛ اما با پیگیری فایده‌گرایی فلسفی تا آن‌جایی پیش رفت که مبدع ایده «پان‌اپتیکون» شد؛ جامعه‌ای استبدادی بناشده بر فایده‌گرایی بنتامی که همه شئون زندگی افراد، ‌از خواب و خوراک تا فعالیت‌های اقتصادی، توسط مصلح اجتماعی تعیین می‌شد و مورد نظارت قرار می‌گرفت. متن پیش رو ترجمه بخشی از کتاب «نگاه اتریشی بر تاریخ اندیشه اقتصادی» موری روتبارد است که به بررسی زندگی بنتام اختصاص یافته است.

یکشنبه، ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

تعرفه‌های ترامپ در مقابل موانع‌داخلی قاره‌سبز ناچیز به‌نظر می‌رسند؛
روزنامه شماره ۶۲۹۱

اتحادیه‌ هزارپاره اروپا

درحالی‌که اتحادیه اروپا با هدف برداشتن موانع همکاری اقتصادی میان ملل اروپایی تشکیل شده است، یک برآورد تازه نشان می‌دهد که استانداردها و قوانین این اتحادیه جایگزین قوانین ملی نشده، بلکه با دوچندان ساختن مقررات، کار را برای کسب‌وکارها دشوار ساخته است.

شنبه، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴

ترامپ با فرمان اجرایی برای شرکت‌های دارویی قیمت تعیین کرد؛
روزنامه شماره ۶۲۹۰

روی چپ راست آمریکایی

دونالد ترامپ در تازه‌ترین فرمان اجرایی خود به سراغ شرکت‌های داروسازی رفته و آنها را ملزم ساخته است تا برخی داروهای خود را به قیمتی بفروشند که در بازار سایر کشورها فروحته می‌شود.

پنجشنبه، ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴

آیا سلطه دلار به نفع ایالات متحده است؟
روزنامه شماره ۶۲۸۹

ارز جهان‌روا در ترازو

درحالی‌که جهان‌روا بودن دلار یکی از مزیت‌های اقتصادی آمریکا برشمرده می‌شود، یک اقتصاددان در یادداشتی ملاحظاتی را در این‌باره مطرح کرد. براساس این تحلیل، عدم مدیریت صحیح بدهی‌ می‌تواند جهان‌روایی دلار را به نقطه‌ضعف اقتصاد آمریکا تبدیل کند و چالش‌های جدی را برای این کشور رقم بزند.

سه‌شنبه، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴

ریشه‌های عنوان جنجالی علم «عرضه ‏‏‏‏‌و تقاضا» مورد بررسی قرار گرفت؛
روزنامه شماره ۶۲۸۷

اقتصاد کجا «ملال‏‏‏‏‌آور» شد؟

علم «ملال‏‏‏‏‌آور» عنوان متداول و شناخته‏‏‏‏‌شده‏‏‏‏‌ای برای علم اقتصاد است. امروزه اغلب این‌عنوان را برای اشاره به «خسته‏‏‏‏‌کنندگی»، «خشکی»، «بدبینی» و «بی‏‏‏‏‌تفاوتی آن به اخلاق» به‌کار می‌برند، اما بررسی تاریخ این عبارت حقایق عجیبی را از خاستگاه آن برملا می‌سازد، درحالی‌که شاید تصور کنید ملال‌آور‌بودن به بی‏‏‏‏‌روح‌بودن علم اقتصاد اشاره می‌کند، نخستین استفاده‏‏‏‏‌ها از این عبارت ریشه نژادپرستانه داشت و به این‌خاطر به علم «عرضه و تقاضا» اطلاق شد که در تحلیل خود فرقی میان سیاهان و سفیدپوستان قائل نمی‏‏‏‏‌شد و مبلغان آن اصرار داشتند که همه انسان‌ها، صرف‌نظر از نژاد، باید آزادانه درباره زندگی خود تصمیم بگیرند.

یکشنبه، ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴

مشاور ترامپ ناجی دموکراسی می‌شود؟
روزنامه شماره ۶۲۸۵

ترمز اقتصادی بر سر راه ترامپ

پل کروگمن، اقتصاددان برنده جایزه نوبل، به‌واسطه یادداشت‌‌‌های پرسروصدا و اظهارات خاصش شناخته می‌شود. این اقتصاددان در یادداشتی تازه خوشحالی خود را از عملکرد بد اقتصادی دولت ترامپ ابراز کرده و استدلال می‌کند که مهم‌ترین عامل گردش دموکراسی‌‌‌ها به سوی تمرکز قدرت، از عملکرد مثبت سیاستمدار در عرضه اقتصاد نشات می‌گیرد.

شنبه، ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴

یک اقتصاددان تشریح کرد؛
روزنامه شماره ۶۲۸۴

آیا لیبرالیسم کلاسیک برای بازنده‌ها است؟

تحولات یک دهه اخیر جهان بسیاری را مجاب ساخته است که ارزش‌های لیبرالیسم کلاسیک توانایی مواجهه با مسائل امروز ما را ندارند. جالب آنجاست که برخی از پیروان سابق این کیش سیاسی معتقدند برای نباختن قافیه به رقبا باید آموزه‌های این اندیشه را از دستور کار خارج کرد و در مسیر کسب قدرت و عقب زدن رقیبان قدم برداشت. یک اقتصاددان در پاسخ به این گروه‌ها به بررسی این سوال می‌‌پردازد که آیا واقعا لیبرالیسم کلاسیک کیش بازنده‌ها است؟
روزنامه شماره ۶۲۸۴

عیار «دوج» در روز صدم

رئیس‌جمهور ترامپ در تاریخ ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵، نام یک آژانس ۱۲ساله‌ در قوه مجریه را تغییر داد و ماموریت جدیدی به آن محول کرد تا در جهت شناسایی و حذف هزینه‌های بی‌فایده در دولت فدرال فعالیت کند.

پنجشنبه، ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

تعرفه‏‏‌ها با اقتصاد SMEها چه می‌کند؟
روزنامه شماره ۶۲۸۳

شهاب‏‏‌سنگ جدید و انقراض بنگاه‏‏‌ها

هفته گذشته، اتاق بازرگانی ایالات‌متحده نامه‌‌‌ای به مقامات ارشد دولت ترامپ فرستاد و در آن نسبت به فشار شدید تعرفه‌‌‌های جدید آمریکا بر کسب‌وکارهای کوچک هشدار داد.
ایران آزاد،‌عرصه هم‌‌‌زیستی است
روزنامه شماره ۶۲۸۳

لیبرالیسم؛ نوشداروی افراط‌‌‌گری ملی و قومی

در میانه بحران‌‌‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، فضای فکری ایران گرفتار دو قطب افراطی شده است: از یک‌‌سو فاشیسم ملی و از سوی دیگر فاشیسم قومی. این دو در ظاهر متفاوتند، اما در بنیان فکری و روش حکمرانی، برادران خونی‌‌‌اند.

سه‌شنبه، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴

«ثروت ملل» و «نظریه عواطف اخلاقی» چه بینش‏‏‏‏‏‌هایی به علم اقتصاد ارائه کردند؟
روزنامه شماره ۶۲۸۱

دو میراث آدام اسمیت

آدام اسمیت با کتاب «ثروت ملل» و ایده «دست نامرئی بازار» شناخته می‌شود؛ اما نمی‌توان از اهمیت کتاب نظریه عواطف اخلاقی و مفهوم «ناظر بی‌طرف» چشم‌پوشی کرد. درحالی‌که اسمیت را با مفهوم سود شخصی می‌شناسند، روی دیگر ایده اجتماعی او را وجدان اخلاقی شکل می‌دهد.

یکشنبه، ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴

کسری‏‏‏‏‌های تجاری تا کجا اهمیت دارند و به دارایی‌های امن چه ارتباطی پیدا می‌کنند؟
روزنامه شماره ۶۲۷۹

تعادل یافته در کسری تجاری

آیا باید نگران کسری‌‌‌‌‌های مداوم حساب جاری یا کسری‌‌‌‌‌های بودجه‌‌‌‌‌ای بزرگ دولت فدرال آمریکا باشیم یا خیر. در همین راستا، مایلم نگاهی داشته باشم به ادبیات اقتصادی مربوط به «دارایی‌های امن.» این مبحث پس از بحران مالی، بسیار مورد‌توجه اقتصاددان‌ها قرارگرفت.

شنبه، ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴

یک اقتصاددان به مرور یک فیلم مستند درباره پول و مالیه دولت پرداخت؛
روزنامه شماره ۶۲۷۸

چرا دولت قرض می‌گیرد؟

فیلم مستند تازه منتشرشده‌ای به نام «یافتن پول (Finding the Money) »، نگاهی همدلانه با نظریه پولی مدرن (MMT) دارد. من در جای دیگری نقدی مفصل بر محتوای این مستند ارائه کرده‌ام؛ اما در این نوشته می‌خواهم روی یک کلیپ وایرال‌شده از فیلم تمرکز کنم؛ کلیپی که در آن، مشاور ارشد اقتصادی جو بایدن دستپاچه می‌شود و نمی‌تواند به یک سوال ساده پاسخ دهد.

پنجشنبه، ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴

آیا دستیابی به توسعه نیازمند رجوع به سنت‌هاست؟
روزنامه شماره ۶۲۷۷

در جست‌وجوی پیشران ترقی

مسائل مرتبط با سیاست، اقتصاد و به‌طور کلی اندیشه، همواره جزو موضوعات چالشی در فضای عمومی و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی بوده‌اند و بحث بر سر مفاهیمی همچون «توسعه»، «سنت‌گرایی»، «ملی‌گرایی» و «هویت تاریخی» به شدت دنبال می‌شود.

سه‌شنبه، ۰۹ اردیبهشت ۱۴۰۴

چگونه انگیزه‌های سیاسی پشت «شکست بازار» پنهان می‌شوند؟
روزنامه شماره ۶۲۷۵

نقاب کالای عمومی

در ادبیات اقتصاد متعارف، شکست بازار در تضمین کارآیی، مهم‌ترین دلیل موجه بودن مداخله دولت در تولید کالای عمومی به شمار می‌رود. با این حال دولتی‌سازی تولید گاهی می‌تواند بر مبنای انگیزه‌های رانت‌جویانه برای کالاهایی رخ دهد که با شرایط مطلوبی از سوی بخش خصوصی ارائه می‌شوند.

یکشنبه، ۰۷ اردیبهشت ۱۴۰۴

دنیای اقتصاد بررسی کرد؛

آیا سیاست‌های صرفه‌جویی ترامپ به اقتصاد آمریکا ضربه می‌زند؟

دنیای اقتصاد: ترامپ از آغاز دوره ریاست‌جمهوری خود، اقدامات گسترده‌ای را برای کاهش بودجه فدرال در پیش گرفته است. تاسیس «اداره کارآیی دولت» (DOGE) با هدف اعلام‌شده یافتن فرصت‌های صرفه‌جویی در تمام دستگاه‌های دولتی، نماد برجسته این رویکرد است.
بررسی رویکرد دو مکتب اقتصادی نهادگرایی جدید و قدیم درخصوص اخلاق و بازار (قسمت اول)
روزنامه شماره ۶۲۷۳

در باب نهادگرایی قدیم و جدید

نهادها الگوهای منظم فعالیت‌های انسانی و هنجارها، دیدگاه‌های عامیانه، فهم‌ها و توجیهات همراه آنها هستند. رویکرد نهادگرایی قدیم به مطالعه اقتصادها از این مشاهده ناشی شد که فعالیت‌های انسانی به ‌‌‌‌‌صورت نامعمولی تغییر نمی‌کند، بلکه در الگوهای منظم در طول زمان و مکان شکل می‌گیرد.

شنبه، ۰۶ اردیبهشت ۱۴۰۴

پیروی از منفعت‏‌طلبی چگونه اقتصاد را شکل می‏‌دهد؟
روزنامه شماره ۶۲۷۲

در اهمیت نفع شخصی

فرضیه پیروی از نفع شخصی در علم اقتصاد، به‌دلیل توانایی توصیفی در پیش‌بینی رفتارها و دفاع هنجاری از کارآیی اقتصادی، جایگاه ویژه‌ای دارد. اقتصاددانانی مانند آدام اسمیت استدلال می‌کنند که رفتار منفعت‌طلبانه، با هماهنگی نظام قیمتی، به تخصیص منسجم منابع و خیر عمومی منجر می‌شود.
چرا سیاست‌های صرفه‌جویی ترامپ به اقتصاد آمریکا ضربه می‌زند؟
روزنامه شماره ۶۲۷۲

بهای سنگین بی‌اعتمادی

رویکرد دولت جدید ترامپ برای افزایش کارآیی از طریق لغو یک‌جانبه قراردادها و تعهدات، به‌ناچار به افزایش هزینه‌ها برای خود دولت منجر خواهد شد؛ زیرا با سست شدن پایه‌های اعتماد، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران برای جبران ریسک بالاتر همکاری با دولت، «صرف ریسک» بیشتری مطالبه خواهند کرد.

جمعه، ۰۵ اردیبهشت ۱۴۰۴

در اهمیت نفع شخصی؛

نقش اخلاق در پیروی از نفع شخصی؛ از آدام اسمیت تا امروز

دنیای اقتصاد: باور رایجی وجود دارد که پیگیری منفعت شخصی از سوی همه افراد حاضر در جامعه به هرج‌ومرج منتهی خواهد شد؛ اما اقتصاددانان بیش از دو قرن است که اهمیت حیاتی منفعت‌طلبی در خلق نظم اجتماعی و تامین خیر عمومی را درک کرده‌اند و به مقابله با باور یادشده می‌پردازند.

سه‌شنبه، ۰۲ اردیبهشت ۱۴۰۴

پیروی از منفعت‌طلبی چگونه اقتصاد را شکل می‌دهد؟ (قسمت اول)
روزنامه شماره ۶۲۷۰

در اهمیت نفع شخصی

باور رایجی وجود دارد که پیگیری منفعت شخصی از سوی همه افراد حاضر در جامعه به هرج‌ومرج منتهی خواهد شد؛ اما اقتصاددانان بیش از دو قرن است که اهمیت حیاتی منفعت‌طلبی در خلق نظم اجتماعی و تامین خیر عمومی را درک کرده‌اند و به مقابله با باور یادشده می‌پردازند.

شنبه، ۳۰ فروردین ۱۴۰۴

«دنیای اقتصاد» بررسی کرد؛

پس‌انداز و سرمایه‌گذاری؛ چالش‌های چین

بسیاری از کشورها از جمله چین، تمایل به پس‌انداز دارند اما سرمایه‌گذاری در داخل جذاب به نظر نمی‌رسد. دلیل این امر بالا رفتن سن جمعیت و محدودیت‌های شبکه تأمین اجتماعی است که باعث می‌شود کارگران میان‌سال بخواهند پس‌انداز کنند.
کسری تجاری آمریکا چگونه می‌تواند مشکل‌ساز شود؟
روزنامه شماره ۶۲۶۷

مصرف‌ به جای سرمایه‌گذاری؛ مساله نامربوط به تعرفه‌ها

من تا به حال زیاد درباره‌ تعرفه‌ها ننوشته‌ام؛ چون بسیاری از اقتصاددانان این کار را به‌خوبی انجام داده‌اند. مساله تعرفه‌ها در ظاهر ساده‌ است: پاسخ درست، تجارت آزاد یک‌جانبه است. اما در واقعیت پیچیده‌ است: بخش دشوار، توضیح این است که چرا انبوهی از ایرادات واردشده به تجارت آزاد نادرست هستند.

یکشنبه، ۳۱ فروردین ۱۴۰۴

کارنامه خاویر میلی در مقررات‌زدایی چیست و چه برنامه‏‏‏‏‌ای برای آینده ‌دارد؟
روزنامه شماره ۶۲۶۸

اره برقی خاموش نمی‌شود

ریشه اقتصاد همواره بحران‌‌‌‌‌زده آرژانتین، در نظام سیاسی‌‌‌‌‌ای نهفته است که هزینه‌های عمومی مهارناپذیر و مقررات‌گذاری افراطی را ترویج می‌کند. این همان نظامی است که خوان دومینگو پرون در دهه‌۱۹۴۰ پایه‌‌‌‌‌ریزی کرد و در دهه‌های بعد ریشه‌‌‌‌‌دارتر شد؛ نظامی که خاویر میلی، رئیس‌‌‌‌‌جمهور کنونی، وعده داده‌است آن را با «اره‌‌‌‌‌برقی» برچیده و سیاست‌های لیبرال کلاسیک را جایگزینش کند؛ از همان دست سیاست‌هایی که یک قرن پیش آرژانتین را به یکی از مرفه‌‌‌‌‌ترین کشورهای جهان بدل ساخته بود.
ویتنام چگونه به باشگاه صنعتی‌‌‌‌‌ها پیوست؟
روزنامه شماره ۶۲۶۸

اقتصاد سیاسی توسعه رانت‌‌‌‌‌جویانه

رانت و رانت‌‌‌‌‌جویی به‌درستی امری مذموم و نامولد تلقی می‌شود. ادبیات اقتصاد توسعه عموما رانت‌‌‌‌‌جویی را فعالیتی نامولد و بعضا مخرب معرفی می‌کند که به مخدوش‌شدن انگیزه‌‌‌‌‌ها، تخصیص نادرست منابع و تامین منافع گروه‌های خاص به قیمت زیان عامه مردم منجر می‌شود، بااین‌حال کریستین نگوک نگو، استاد اقتصاددانشگاه باکنل، در کتابی درباره اقتصاد سیاسی صنعتی‌‌‌‌‌سازی ویتنام توضیح می‌دهد که در غیاب بهینه اول، شیوه‌‌‌‌‌های خاصی از رانت‌‌‌‌‌جویی می‌تواند به‌عنوان بهینه دوم دستیابی به توسعه مورد‌توجه قرار بگیرد.

جمعه، ۲۹ فروردین ۱۴۰۴

دنیای اقتصاد بررسی کرد؛

چرا نوسان قیمت نفت را نمی‌توان پیش بینی کرد؟

دنیای اقتصاد: اگرچه درک ما از نوسانات تاریخی قیمت نفت بسیار بهبود یافته است، اما قیمت نفت همچنان اقتصاددانان، سیاستگذاران، مصرف‌کنندگان و فعالان بازار مالی را شگفت‌زده می‌کند.

پنجشنبه، ۲۸ فروردین ۱۴۰۴

چه عواملی شوک‌های قیمتی نفت را توضیح می‌دهد؟
روزنامه شماره ۶۲۶۶

ریشه‌یابی بحران‌های نفتی

در شماره پیشین با عنوان «ریشه‌یابی بحران‌های نفتی» اشاره شد که بحران نفتی۱۹۷۳ با آزادسازی قیمت نفت و افزایش چهاربرابری آن در سه‌ماه، بازار نفت را متحول کرد و به کمبود بنزین و صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها منجر شد.

سه‌شنبه، ۲۶ فروردین ۱۴۰۴

چرا مخالفان اردوغان به خیابان ها ریختند؟

از زمانی که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان در سال ۲۰۰۳ به قدرت رسیده، دموکراسی در ترکیه تضعیف شده است. اردوغان با استفاده از دستگاه قضایی سیاسی‌شده و رسانه‌های همسو، مخالفان خود را سرکوب کرده است.
زورآزمایی اردوغان و مخالفان بر سر دموکراسی به خیابان‌ها کشیده شده‌ است؛
روزنامه شماره ۶۲۶۴

ترکیه در مسیر استبداد؟

اکرم امام‌‌‌‌اوغلو، شهردار استانبول، درست همان روزی که انتظار می‌رفت در انتخابات مقدماتی حزبش برای تعیین نامزد ریاست‌‌‌‌جمهوری پیروز شود، به‌همراه مشاوران کلیدی و دو شهردار منطقه از حزب اصلی اپوزیسیون، «حزب جمهوری‌خواه خلق» (CHP)، به اتهام فساد، بازداشت شد.