شماره روزنامه ۶۳۴۶
|

گذری به جنگ‏‌های آمریکا در قرن نوزدهم؛

۳۰ آوریل ۱۹۷۵ آخرین پرواز هلی‌کوپتر از بام سفارت آمریکا در سایگون پایان جنگ ویتنام را رقم زد؛ جنگی که ۲۵ سال طول کشید و پس از دو جنگ جهانی اول و دوم، بیشترین خسارات جانی و اقتصادی را به دنبال داشت.

اخبار تاريخ و اقتصاد

    یکشنبه، ۰۵ مرداد ۱۴۰۴
  • پوست‌اندازی نظام آموزشی در دوره عثمانی و ترکیه مدرن

    روزنامه شماره ۶۳۴۶

    «تنظیمات» اثرگذار

    در دوران عثمانی متاخر، نخستین تلاش‌ها برای تحول نظام آموزش در دوره سلطنت سلطان محمود دوم (۱۸۳۹-۱۸۰۸) انجام گرفت. برنامه اصلاحی شاخص او، انحلال نیروهای ینی‌چری در سال ۱۸۲۶ بود؛ نیروهایی که زمانی قدرتمندترین ارتش جهان به شمار می‌رفتند. با حذف این مانع مهم در برابر اصلاحات، قدرت مطلق سلطان به او امکان داد تا دست به اصلاحات ریشه‌دارتری در حوزه‌های نظامی، آموزشی، اداری و نیز تحول ساختار دینی بزند. این اصلاحات نظامی، آموزشی، اجتماعی و اداری، ویژگی‌هایی انقلابی داشتند چرا که چهره سلطان محمود دوم را از یک امپراتور سنتی به شکلی مدرن‌تر و هماهنگ‌تر با قدرت‌های اروپایی تغییر دادند. نخستین گام، جایگزینی ینی‌چری‌ها با ارتشی نو به نام «عساکر منصوره محمدیه» بود. این اقدام بسیار مهمی بود چرا که به معنای حذف کامل قدرت نظامی پیشین و تاسیس مجدد آن بود. این بازسازی را باید تحولی انقلابی تلقی کرد، چراکه آغازگر سایر اصلاحاتی شد که تحقق آن نیازمند منابع جدید بود.
  • دبیرستان کزازی در فهرست ثبت جهانی

    معاون میراث فرهنگی استان کرمانشاه از سه مدرسه معتضدالدوله وزیری، دبیرستان کزازی و مدرسه کوروش کبیر گیلانغرب به عنوان سه مدرسه تاریخی شاخص این استان نام برده و گفته است: این سه مدرسه قابلیت ثبت در پرونده ثبت جهانی مدارس تاریخی را دارند. این مدارس از نخستین نمونه‌‌‌های نهادهای مدرن آموزشی در غرب کشور محسوب می‌‌‌شوند که پس از یک قرن فعالیت اکنون متروکه شده و ساختمان‌‌‌های آنها در معرض آسیب قرار گرفته است.
    سه‌شنبه، ۳۱ تیر ۱۴۰۴
  • گذری بر زندگی و کار موریس یانگ،موسس بیمارستان‌های مناطق نفتی ایران

    روزنامه شماره ۶۳۴۲

    پزشک دهکده!

    موریس یودلویتز یانگ (۱۷ ژوئیه ۱۸۸۰ – ۱۹۵۰)، پزشک و پژوهشگر بریتانیایی بود. او بیشتر به‌خاطر کار در شرکت نفت انگلیس-ایران (Anglo-Persian Oil Company) و پیشگامی در تاسیس درمانگاه و بیمارستان و ترویج پزشکی مدرن در جنوب‌غرب ایران شناخته می‌شود. یانگ همچنین مدتی در بیمارستان سنت مری لندن با الکساندر فلمینگ، کاشف پنی سیلین و برنده نوبل شیمی، همکاری کرد. مقاله‌های مشترک این دو، بخشی از ادبیات علمی در پزشکی مدرن محسوب می‌شود.
  • لامبر مولیتور؛ مستشار تمام‌عیار

    لامبر مولیتور یک مستشار بلژیکی بود که در تاسیس گمرک در ایران سهم بسزایی داشت. او با توافق دولت‌‌‌های ایران و بلژیک به ایران آمد و علاوه بر گمرک در زمینه پست و تلگراف نیز تاثیر بسیاری در ایران داشت. لامبر مولیتور بیش از ۲۵ سال از زندگی‌‌‌اش را در ایران سپری کرد. او در زمان حضورش در ایران به عنوان مدیر گمرک در شهرهای کرمانشاه، بوشهر، زاهدان و زابل زندگی کرد و فرزند او آندره مولیتور در زمان اقامتش در کرمانشاه به دنیا آمد.
  • گزارش دکتر فوریه از ایران دوره ناصری

    روزنامه شماره ۶۳۴۲

    بساط فقر و مسکنت گسترده است

    دوم ذی‌الحجه ۱۳۰۶ قمری پس از آنکه وزارت خارجه مرا رسما تحت اختیار شاه قرار داده و به او معرفی شدم، در حالی که شاه تبسمی بر لب داشت با من دست داد و این چهار کلمه را به فرانسه ادا نمود: «شما طبیب من هستید» و این بود که من به همراه اعلی‌حضرت، پادشاه ایران به سوی ایران روانه شدم که مدت‌ها در خدمت پادشاه مونته نگرو در شغل طبابت درباری بودم.
    یکشنبه، ۲۹ تیر ۱۴۰۴
  • نگاهی به کتاب «خاک کارخانه»،نوشته شیوا خادمی

    روزنامه شماره ۶۳۴۰

     صداهای غیر‌رسمی

    کتاب «خاک کارخانه» نوشته شیوا خادمی، اثری است که از دریچه ادبیات، زندگی و شرایط کاری کارگران کارخانه چیت‏‏‌سازی بهشهر را بررسی کرده است. فرهاد رستمی قهفرخی طی پژوهشی با تکیه بر نظریه تاریخ شفاهی پل تامپسون به این مساله پرداخته است که آیا این کتاب توانسته است صدای واقعی کارگران را منعکس کند یا خیر. اهمیت این پژوهش در آن است که نشان دهد چگونه روایت‏‏‌های کارگران می‌توانند در بازنویسی تاریخ کارگری موثر باشند و آیا خاک کارخانه نمونه‏‏‌ای موفق از این نوع روایت‏‏‌گری است. بخش‌هایی از این پژوهش علمی را می‏‏‌خوانید.
  • پل تامپسون؛ حافظه‏‏‌نگار فرودستان

    پل تامپسون، استاد برجسته جامعه‌‌‌شناسی در دانشگاه اسکس و از پیشگامان تاریخ شفاهی در بریتانیاست. او با تاسیس انجمن تاریخ شفاهی و تالیف کتاب مرجع «صدای گذشته (۱۹۷۸)» و راه‌‌‌اندازی پروژه‌‌‌هایی همچون مجموعه زندگی‌‌‌نامه‌‌‌های شفاهی در کتابخانه بریتانیا، نقش بی‌‌‌بدیلی در گسترش این رشته در نیم‌‌‌قرن اخیر داشته است. تامپسون از نخستین پژوهشگرانی بود که تاریخ شفاهی را به عنوان روشی علمی و معتبر برای تولید دانش تاریخی معرفی کرد.
    سه‌شنبه، ۲۴ تیر ۱۴۰۴
  • نگاهی به پیامدهای اقلیمی صنایع در دوران مدرن

    روزنامه شماره ۶۳۳۶

    فناوری و محیط زیست

    محیط زیست جهانی در دوران مدرن پیوسته رو به زوال گذاشته است. از قرن هجدهم میلادی و آغاز انقلاب صنعتی، جهان وارد مرحله‌ای شد که در آن بهره‌برداری بی‌رویه از سوخت‌های فسیلی، جنگل‌زدایی، رشد شهرنشینی و توسعه صنعتی، به تغییرات چشمگیر در اقلیم زمین منجر شد. این تغییرات که عمدتا توسط کشورهای صنعتی ایجاد شدند، امروز بیشترین فشار و آسیب را بر کشورهای فقیر وارد می‌کنند. اواخر قرن هجدهم نقطه عطفی در افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای نظیر دی‌اکسیدکربن بود. در قرن‌های نوزدهم و بیستم، با گسترش صنعت، حمل‌ونقل و تولید، غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو افزایش چشمگیری یافت. دمای کره زمین به‌طور متوسط در هر قرن حدود یک درجه افزایش پیدا کرد، روندی که هنوز هم ادامه دارد.
    یکشنبه، ۲۲ تیر ۱۴۰۴
  • گذری به مساله مهاجرت و تبعات اقتصادی آن در دوران مدرن

    روزنامه شماره ۶۳۳۴

    کوچ‌های اجباری

    اِمه‌ سِزِر، اندیشمند فرانسوی‌زبان، سال ۱۹۵۵ کتابی نوشت با عنوان «گفتاری درباره استعمارگری». او چنین استدلال کرد اروپا با فروختن روح و وجدان خود در کشورهای مستعمره، خود پیشاپیش شرایط پیدایش نازیسم را فراهم کرده بود.
    سه‌شنبه، ۱۷ تیر ۱۴۰۴
  • مساله‌شناسی مهاجران افغان در ایران

    روزنامه شماره ۶۳۳۰

    بازگشت ناگزیر

    بشر از آغاز زندگی اجتماعی پیوسته در حال کوچ و مهاجرت بوده است. مهاجرت نیز همواره دلایل اقتصادی و سیاسی و فرهنگی داشته است. اگر نظریه مهاجرت نخستین انسان‌ها (Homo sapiens) از آفریقا به سایر نقاط دنیا دقیق باشد، آن‌گاه باید پذیرفت که مهاجرت پدیده‌ای است به قدمت طول تاریخ بشر. امواج مهاجرت و تغییرات فرهنگی، در دوران‌های مختلف زندگی انسان، نقشه‌ جمعیتی، اقتصادی و فرهنگی مناطق مختلف جهان را شکل داده است. تاثیرات روند مهاجرت در سطح کلان (Macro Level) دوسویه است. از یک طرف، کشور میزبان نیروی کاری را دریافت کرده، که معمولاً جوان و کارآمد است، بدون آن که برای پرورش و تربیت این نیروی انسانی هزینه‌ای پرداخت کرده باشد. در سوی مقابل هم کشوری که از آن مهاجرت صورت پذیرفته، سرمایه‌ انسانی‌اش را از دست داده است.
  • تفاوت مهاجران قدیم و جدید

    پژوهشگران حوزه مهاجرت و جمعیت‌شناسی در آمریکا غالبا از دو اصطلاح «مهاجرت قدیم» و «مهاجرت جدید» برای تعریف اشکال مهاجرت به این کشور در دوران مدرن استفاده می‌کنند. مهاجرت قدیم معمولا به افرادی اشاره دارد که قبل از دهه ۱۸۹۰ عمدتا از اروپای شمالی و غربی به آمریکا آمده‌اند، در‌حالی‌که مهاجرت جدید به مهاجرانی اطلاق می‌شود که پس از دهه ۱۸۹۰ غالبا از اروپای جنوبی و شرقی به ایالات متحده کوچ کرده‌اند. ویژگی‌های متمایز این دو نوع مهاجرت را می‌توان به شرح زیر برشمرد.
    سه‌شنبه، ۱۰ تیر ۱۴۰۴
  • گذری به جنگ‏‌های آمریکا در قرن نوزدهم؛

    روزنامه شماره ۶۳۲۶

    دموکراسی اشغالگر

    ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ آخرین پرواز هلی‌کوپتر از بام سفارت آمریکا در سایگون پایان جنگ ویتنام را رقم زد؛ جنگی که ۲۵ سال طول کشید و پس از دو جنگ جهانی اول و دوم، بیشترین خسارات جانی و اقتصادی را به دنبال داشت.
    سه‌شنبه، ۲۰ خرداد ۱۴۰۴
  • نگاهی به آرمان‌شهر افلاطون و فارابی

    روزنامه شماره ۶۳۰۹

    تمایز دو نگره

    شهر آرمانی افلاطون و نیز فارابی مبتنی بر «نیاز افراد و تعاونِ»میان آنها است، اما آرمان شهر تامس مور، بر این اساس تاسیس نمی‌شود، بلکه شکلی جزیره‌گونه دارد و طبق روایت مور، نخستین ساکنان این جزیره افراد بومی بودند «بی‌ادب و نافرهیخته»، اما، روزگاری شخصی به نام یوتوپوس (Utopos)، جزیره را تصاحب می‌کند نام خود را بر آن می‌گذارد و ساکنان شکست‌خورده را به بردگی خود می‌گیرد تا آنجا را مناسب سکونت افراد فرهیخته و انسان‌های سزاوار بسازند. بنابراین مور از همان ابتدا، جامعه «استعمارگر» مورد نظرش را نشانمان می‌دهد.
  • نگاهی به کتاب «دیستوپیا: تاریخی طبیعی»

    روزنامه شماره ۶۳۰۹

    فهم خطرات تمدن مدرن

    محمد شهریاری مقدم: گریگوری کلیز (Gregory Claeys) استاد برجسته دانشگاه هالوی لندن است و پژوهش‌هایش عمدتا روی یوتوپیا، دیستوپیا، لیبرالیسم، سوسیالیسم و رادیکالیسم سیاسی متمرکزند.
  • ناکجاآباد سرمایه‌داری مصرف‌گرا

    اوفلی سیمئون، محقق و استاد دانشگاه اقتصاد سوربن و سردبیر نشریه « کتاب‌ها و ایده‌ها» است. او عمدتا در زمینه انقلاب صنعتی تحقیق کرده است. سیمئون در گفت‌وگویی با گریگوری کلیز به مفاهیم اتوپیا / دیستوپیا پرداخته است. چکیده این گفت‌وگو را می‌خوانید.
    یکشنبه، ۱۸ خرداد ۱۴۰۴
  • در نشست «تاریخ فرهنگی آب در ایران» عنوان شد

    روزنامه شماره ۶۳۰۷

    وضعیت بحرانی ، گوش‌های ناشنوا

    هفته گذشته نشست کارشناسانه «تاریخ فرهنگی آب در ایران» در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در این نشست ژاله آموزگار استاد پیشین فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران، مرتضی فرهادی استاد تمام حوزه مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، داریوش رحمانیان دانشیار تاریخ دانشگاه تهران، محمد صادق دهقانی کارگردان فیلم تالان و امید شمس دبیر نشست سخنرانی کردند. در اینجا بخش‌هایی از سخنان مطرح‌شده در نشست مذکور را می‌خوانید:
  • نقش قنات در ساختن تمدن ایرانی

    چنین به نظر می‌رسد که یکی از راه‌های اساسی بررسی و شناخت درست فرهنگ و تمدن ایرانی در طی تاریخ دیرینه سال، آن از هزاره‌های پیش از میلاد مسیح - و مخصوصا از دوره استقرار و سکونت آریاها و حاکمیت آنان در نجد ایران - تا هنگام آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن غربی و برخی تاثیرات زیان بار آن در روزگار معاصر، آگاهی از چند و چون فن قنات‌سازی یا به اصطلاح «تمدن کاریزی» در این سرزمین است. ‌
  • زوال قنات‌ها

    یازده‌قنات ایرانی در سال‌۲۰۱۶ از سوی مدیریت یونسکو به‌عنوان میراث جهانی به ثبت رسید. ویژگی‌های منحصر به فرد این قنات‌ها از نظر کارشناسان یونسکو چنین بیان شده است: عمیق‌ترین، طولانی‌ترین و قدیمی‌ترین. این یازده‌قنات شامل قنات قصبه گناباد، قنات بلده فردوس، قنات حسن‌آباد مشیر و قنات باغ زارچ، قنات ابراهیم‌آباد اراک، قنات مزدآباد و قنات عمومی وزوان، قنات مون، قنات گوهرریز جوپار، قنات اکبرآباد بم و قنات قاسم‌آباد بم است.
    سه‌شنبه، ۱۳ خرداد ۱۴۰۴
  • نظری به کتاب ناپل ۱۹۲۵: آدورنو، بنیامین و تابستانی که نظریه انتقادی را ساخت

    روزنامه شماره ۶۳۰۵

    ضمیمه‌ تمام‌رنگی سرمایه‌داری

     یکی از پیش‌بینی‌پذیرترین واکنش‌های شیمیایی در فرهنگ اروپایی زمانی رخ می‌دهد که ذهن آلمانی وارد محیط ایتالیا می‌شود. نویسنده آلمانی مفتون منظره رو به ایوان می‌شود و ناگهان درمی‌یابد که زندگی دوباره ارزش زیستن دارد. سه قرن است که روح و جان برجسته‌ترین مردم شمال در برابر مناظر ایتالیا دامن از کف داده است. گوته، هاینه، یوهان یواخیم وینکلمان و تئودور فونتانه، هر یک به‌نوعی، اسیر خودخواستهٔ این مناظر شدند. حتی نیچه که در افشای خیال‌پردازی‌های گریز از واقعیت استادی بی‌بدیل بود، ایتالیا را همچون قایق نجات خود می‌دانست. نیچه می‌نویسد: «دریغ که تا پیش از این فقط زندگی را تاب می‌آوردم!»؛ با دیدن آسمان بر فراز ناپل، اشک در چشمانش حلقه زد و احساس کرد مانند کسی است که تا آستانه مرگ رفته، اما «در آخرین لحظه نجات یافته» است.
  • ناپل؛ ادغام حیات تجاری با شهر

    آنچه می‌خوانید دو بخش از جستار «ناپل» نوشته والتر بنیامین و آسیه لاسیس با ترجمه محسن ملکی است: (در ناپل) هیچ‌کس راه خود را بر اساس شماره خانه‌ها پیدا نمی‌کند. مغازه‌ها، چاه‌ها و کلیساها نقاط ارجاع هستند ـ و البته همیشه نقاط ارجاع ساده‌ای نیستند؛ چراکه یک کلیسای نوعی در ناپل با تظاهر میدانی بزرگ را اشغال نمی‌کند که با جناح‌ها و تالار و گنبد از دور مرئی باشد. مخفی است و درون کنج‌ها ساخته شده؛ گنبدهای رفیع را فقط از مکان‌های انگشت‌شماری می‌توان دید و حتی آن‌وقت هم پیدا کردن راه خود برای رسیدن به آنها آسان نیست؛ چراکه محال است بتوانی میان توده کلیسا و توده ساختمان‌های سکولار اطرافش تمایز قائل شوی. غریبه از کنار آن می‌گذرد. دروازه‌ ناپیدا که اغلب پرده‌ای بیش نیست، دروازه‌ای است مخفی برای مشرف‌شدگان و نوواردان. یک گام، تنها یک گام، او را از توده‌ درهم حیاط‌های کثیف جدا می‌کند و به درون انزوای ناب فضای اندرونی کلیسایی رفیع و دوغاب‌مالی‌شده می‌برد.
    یکشنبه، ۱۱ خرداد ۱۴۰۴
  • پاره‌هایی از کتاب «خاورمیانه: دوهزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت»

    روزنامه شماره ۶۳۰۳

    روایت پیروزی و زوال

    حسن کامشاد، مترجم و محقق بزرگ معاصر اوایل خردادماه جاری در لندن درگذشت. دستاورد یک سده زندگی او ترجمه بیش از پنجاه جلد کتاب در زمینه ادبیات، فرهنگ، تاریخ و اقتصاد بود. کتاب «خاورمیانه: دوهزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت» اثر برنارد لوئیس از جمله آثاری است که به شیوه‌ای توصیفی و تحلیلی تاریخ خاورمیانه و برآمدن و زوال حکومت‌ها در این منطقه از جهان را بررسی کرده است. بخش‌هایی از این کتاب را می‌خوانید.
  • شما مصدق داشتید، با او چه کردید؟

    شاگرد هندی من آقای سینک مسن‌تر از سایر دانشجویان و بسیار مودب و با محبت بود. از خانواده‌ای اشرافی بود و با نهرو، نخست وزیر وقت هند، خویشاوندی داشت و چون قرار بود در تهران خدمت کند، بیش از دیگران درباره زندگی و مردم ایران پرس‌وجو می‌کرد. روزی دعوت‌نامه‌ای برای من آورد، دعوت به ضیافتی به افتخار جواهر لعل نهرو، نخست وزیر هند.
    سه‌شنبه، ۰۶ خرداد ۱۴۰۴
  • رفتارهای ضد محیط زیست با توجیه اقتصادی

    روزنامه شماره ۶۲۹۹

    نابودی منابع تاریخی

    هر سال با آمدن فصل گرما بخش های وسیعی از جنگل‌ها و منابع طبیعی ایران در آتش می‌سوزند، بیکاران مستاصل به دنبال تبدیل درخت به زغال و فروش آن و گروه‌های ذی‌نفع با اخذ مجوز رسمی در پی تسطیح اراضی جنگلی و ساخت ویلا و اکتشاف معدن و... هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال۲۰۲۳ میلادی، بیش از ۳۵۷هزار هکتار جنگل، بوته‌زار، علفزار و زمین زراعی در ایران در آتش سوخته است.
    سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • به مناسبت روز جهانی گونه‌های در معرض خطر انقراض

    روزنامه شماره ۶۲۹۳

    فلسفه اخلاق در مواجهه با حیوانات

    سومین جمعه ماه مه از طرف سازمان ملل به‌عنوان روز جهانی گونه‌های در معرض خطر انقراض نام‌گذاری شده است. بنا بر آمار و گزارش‌های رسمی بیش از ۵۰گونه ایران در فهرست «خطر انقراض» قرار گرفته است. در سطح جهانی نیز بیش از ۴۴هزار گونه اعم از مهره‌دار، بی‌مهره، گیاهی و... در خطر انقراض هستند که ۲۸درصد از کل گونه‌های ارزیابی‌شده در جهان را تشکیل می‌دهند. این گونه‌ها عمدتا در کشورهای درحال توسعه قرار دارند؛ کشورهایی که با مشکلات شدید مالی و فقر مواجه هستند. در دوران مدرن، اکوسیستم و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری پیوسته در معرض خطر بوده است. در این فرآیند، هجوم انسان به طبیعت که با دلایل اقتصادی اتفاق افتاده وضعیتی فاجعه بار رقم زده است. برخی متفکران بزرگ این رویکرد را نقد کرده و آن را نشانه‌ای به انقراض کل موجودات عالم دانسته‌اند.
    یکشنبه، ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • گذری به جهان راینهارت کوزلک، مورخ و متفکرآلمانی

    روزنامه شماره ۶۲۹۱

    آینده سپری شده

    متن زیر ترجمه‌ا‌ی است از آخرین مقاله کتاب «آینده سپری‌شده: در باب معناشناسی زمان‌های تاریخی» اثر راینهارت کوزلک، مورخ شناخته‌شده آلمانی (۲۰۰۶-۱۹۲۳). کتاب برای نخستین‌بار در سال۱۹۷۹ در آلمان در اختیار خوانندگان قرار گرفت و چندی بعد ترجمه انگلیسی‌اش بیرون آمد. نسخه فرانسوی آن نیز در سال ۲۰۱۶ چاپ شد. کتاب مشتمل بر چهارده مقاله است و همان‌طور که می‌توان از عنوانش حدس زد، کوششی است برای به دست دادن نظریه‌ای درباره زمان‌های تاریخی. این کتاب اکنون به فارسی ترجمه‌ شده و درمجموعه «تاریخ انتقادی»، به دبیری ابراهیم توفیق، توسط انتشارات گام نو منتشر خواهد شد.
  • یک ایرانی عهد قاجار در نیویورک

    امروز بعدازظهر وارد نیویورک شدیم. از دهنه‌ای که کشتی وارد می‌شود دو قلعه خیلی محکم دو طرف دهنه بنا کرده‌اند. همچنین هیکل آدمی را از چدن ریخته‌اند وسط آن تنگه نصب کرده‌اند که یک‌دستش را بلند کرده است. در تمام خیابان‌ها گاری الکتریک حرکت می‌کند. اینجا از هر نقطه به هر نقطه که شخص با این گاری‌ها برود، اعم از اینکه پنج فرسخ یا چند قدم باشد، نرخش مطابق نیم‌قران ایران است. فقط چیزی که در این شهر ارزان است، همین یکیست.
    سه‌شنبه، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • نگاهی به روند جعل نام خلیج فارس

    روزنامه شماره ۶۲۸۷

    دست‌های نابکار!

    سر چارلز بلگریو که از سال ۱۹۲۶ تا ۱۹۵۷ میلادی به مدت ۳۱ سال کارگزار انگلستان در خلیج‌فارس بود، کتابی نوشت که به سال ۱۹۶۶ میلادی چاپ و منتشر شد. این نویسنده و سیاستمدار انگلیسی، در نوشته‌ها و تحقیقات خود از یادداشت‌‌‌های سرفرانسیس ارسکین لاخ الهام گرفته است.
  • کلید بازرگانی هندوستان

    مسافرت اول لرد کرزن به ایران از لندن آغاز شد و پس از عبور از عشق‌آباد و منطقه ماوراء دریای خزر به سوی قوچان ادامه یافت و سپس وی از شمال شرق ایران به سوی خراسان و تهران حرکت کرد. از آنجا به ولایات شمالی ایران رفت و پس از بازگشت به تهران به سوی اصفهان و شیراز رهسپار شد. در مرحله‌ای دیگر به سوی یزد، کرمان، سیستان و لرستان و از آنجا به جنوب غرب ایران سفر کرد. در نهایت وی به سراسر خلیج فارس و بنادر شمالی و جنوبی آن رفت.
  • بلگریو، مشاور همه‏‏‌کاره در بحرین

    چارلز بلگریو ۹دسامبر۱۸۹۴ در انگلستان به دنیا آمد. در مدرسه بدفورد و دانشگاه آکسفورد به تحصیل پرداخت. پس از ترک آکسفورد، به ارتش بریتانیا پیوست و در طول جنگ جهانی اول در مصر، سودان و فلسطین به لشکر امپراتوری بریتانیا خدمت کرد. پس از جنگ، مدتی به‌عنوان افسر اداری در سرزمین تانگانیکا (آفریقای شرقی) منصوب شد.
    یکشنبه، ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • ۱۴۰ سال سلطه هلندی‌ها بر خلیج فارس

    روزنامه شماره ۶۲۸۵

    عرصه رقابت اروپایی‌ها

    در سال‌ ۱۶۲۳ م‌ / ۱۰۳۲ ه.ق‌ یک‌ سال‌ پس‌ از تسخیر هرمز توسط قوای‌ مشترک‌ انگلیس‌ و ایران‌، هلندی‌ها در خلیج‌ فارس‌ استقرار یافتند. با توجه‌ به‌ اینکه‌ از زمان‌ تاسیس‌ کمپانی‌ هند شرقی‌ هلند (واک‌)، دولت‌ هلند در راستای‌ تامین‌ منافع‌ اقتصادی‌ خود، رقابت‌های‌ جدی‌ با پرتغالی‌ها و انگلیسی‌ها در اندونزی‌، هندوستان‌ و منطقه خلیج‌فارس‌ آغاز کرد و بخش‌ مهمی‌ از این‌ رقابت‌ها به‌دلیل‌ حذف‌ پرتغالی‌ها، به‌ رویارویی‌ با انگلیسی‌ها اختصاص‌ یافت‌، در این‌ مقاله تلاش‌ می‌شود ظهور و افول‌ حضور هلندی‌ها در منطقه‌ حساس‌ خلیج‌فارس‌ و بوشهر مورد بحث‌ و بررسی‌ قرار گیرد. چنان‌که‌ پیش‌تر آمد، هلندی‌ها برای‌ نخستین‌بار در سال‌ ۱۶۲۳ م‌ / ۱۰۳۳ ه.ق‌ از طریق‌ جزیره قشم‌ و گمبرون‌ (بندرعباس‌) وارد ایران‌ شدند. در آن‌ هنگام‌ شاه عباس اول‌ بر ایران‌ حکومت‌ می‌کرد. بهانه ورود آنان‌ به‌ خلیج‌فارس و شرکت‌ در تجارت‌ با ایران‌ آن‌ بود که‌ هنگام‌ زد و خورد کشتی‌های‌ انگلستان‌ و پرتغال‌ به‌ یاری‌ انگلستان‌ برخاسته‌ بودند. هلندی‌ها، بلافاصله‌ پس‌ از ورود به‌ اصفهان‌، موفق‌ به‌ عقد قراردادی‌ پرسود در زمینه صدور و ورود ابریشم‌ و قند با «شاه عباس» شدند.