چند هشدار دیگر لازم است تا جهان از خواب اقلیمی بیدار شود؟
ثبت داغ‌‌‌‌‌ترین بهار نیمکره‌شمالی
دمای بی‌سابقه، ذوب گسترده یخ‌‌‌‌‌های قطبی و عبور مکرر از آستانه ۱.۵درجه سانتی‌گراد -استان‌هایی که دانشمندان آن را مرز بحرانی برای جلوگیری از فاجعه‌‌‌‌‌های اقلیمی می‌دانند- نشان می‌دهد؛ سیاره در مسیر پرشتاب گرم‌شدن قرار دارد؛ مسیری که در صورت بی‌‌‌‌‌توجهی، به فاجعه‌‌‌‌‌ای برگشت‌‌‌‌‌ناپذیر خواهد انجامید.
درحالی‌که بسیاری از کشورها به‌‌‌‌‌ظاهر هنوز در بهار به‌سر می‌برند، آمارهای جهانی پرده از فاجعه‌‌‌‌‌ای اقلیمی برمی‌دارند که دیگر فقط مختص مناطق گرمسیر نیست. طبق اعلام سرویس تغییرات اقلیم کوپرنیک اتحادیه اروپا(C۳S)، ماه مه ۲۰۲۵ دومین ماه مه‌گرم تاریخ از زمان ثبت داده‌ها بوده‌است؛ رکوردی که تنها از ماه مه سال‌گذشته پایین‌تر است. این داده‌ها نشان می‌دهند که میانگین دمای سطح زمین در ماه گذشته ۱.۴درجه سلسیوس بالاتر از سطح دمای پیشاصنعتی(۱۹۰۰-۱۸۵۰) بوده؛ بازه‌‌‌‌‌ای که به‌عنوان معیار پایه در توافق اقلیمی پاریس انتخاب شده‌است؛ این در حالی است که طی ۲۲ماه گذشته، در ۲۱ ماه، میانگین دمای جهانی از آستانه ۱.۵درجه سانتی‌گراد فراتر رفته بود؛ استان‌هایی که دانشمندان آنها را مرز بحرانی برای اجتناب از بدترین پیامدهای تغییرات اقلیمی می‌دانند.
افزایش گرمای بی‌سابقه
مطالعه‌‌‌‌‌ای جداگانه از سوی گروه تخصیص آب‌‌‌‌‌وهوای جهانی World Weather Attribution نشان‌داده که موج گرمای بی‌سابقه‌‌‌‌‌ای که ماه گذشته گرینلند و ایسلند را درنوردید، در صورت نبود تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسانی، تا ۳درجه سانتی‌گراد خنک‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌بود. این گرمای افزوده باعث ذوب گسترده صفحات یخی گرینلند شد؛ جریانی نگران‌‌‌‌‌کننده که مستقیما با بالا آمدن سطح دریاها در ارتباط است و می‌تواند آینده سواحل سراسر دنیا را دگرگون کند. سارا کیو، پژوهشگر موسسه هواشناسی سلطنتی هلند و از نویسندگان این مطالعه، هشدار داده که حتی کشورهای سردسیر نیز اکنون دمایی را تجربه می‌کنند که پیش‌‌‌‌‌تر بی‌سابقه محسوب می‌شد.
سکوت پیش از توفان؟
کارلو بونتمپو، مدیر سرویس کوپرنیک، با تاکید بر اینکه ثبت‌نشدن دمای بالاتر از ۱.۵درجه در ماه مه شاید به‌نظر نشانه‌‌‌‌‌ای مثبت باشد، هشدار داده که این یک وقفه موقت است: «اگرچه این ممکن است فرصت کوتاهی برای تنفس به سیاره بدهد، اما انتظار می‌رود که به‌زودی دوباره از مرز ۱.۵درجه فراتر برویم، چراکه روند گرم‌شدن سیستم اقلیمی همچنان ادامه دارد.» این روند، بیش از هر چیز، نتیجه انتشار بی‌‌‌‌‌وقفه گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی است؛ چیزی که با وجود هشدارهای مکرر دانشمندان، هنوز در بسیاری از کشورها متوقف نشده‌است. سال‌گذشته نیز به‌عنوان گرم‌ترین سال‌ثبت‌شده در تاریخ بشر شناخته شد.
توافق پاریس؛ آرمانی دور از دسترس؟
توافق اقلیمی پاریس در سال۲۰۱۵، کشورهای جهان را متعهد کرد تا تلاش کنند افزایش دمای جهانی را به زیر ۱.۵درجه سانتی‌گراد نسبت به دوره پیشاصنعتی محدود کنند. هرچند این هدف بهطور فنی هنوز بهطور دائم نقض نشده، اما تکرار ثبت دماهای ماهانه بالای ۱.۵درجه نشان از روندی دارد که رسیدن به این هدف را بعید می‌سازد. برخی دانشمندان معتقدند؛ جهان دیگر عملا از تحقق این هدف فاصله گرفته و باید به‌‌‌‌‌جای آن، تمرکز بر کاهش شدت افزایش بیش از حد(overshoot) و کنترل پیامدهای شدید اقلیمی داشته‌باشد. موج‌های گرما، خشکسالی‌‌‌‌‌های کشنده، سیل‌‌‌‌‌های ویرانگر و توفان‌‌‌‌‌های شدید، تنها بخشی از پیامدهایی هستند که با هر دهم درجه افزایش دما، فراوان‌‌‌‌‌تر و سهمگین‌‌‌‌‌تر می‌شوند.
آمارهای جدید همچنین نشان می‌دهد؛ فصل بهار در نیمکره‌شمالی، یعنی بازه زمانی مارس تا ماه مه، دومین بهار‌گرم تاریخ بوده‌است. فصلی که روزگاری با خنکای نسیم و بارش‌‌‌‌‌های ملایم شناخته می‌شد، اکنون بیش از هر زمان دیگری به تابستان شباهت دارد و این تنها نماد کوچکی از تغییراتی است که در راهند.
چشم‌‌‌‌‌انداز آینده
با ادامه روند فعلی، پیش‌بینی می‌شود که نه‌تنها ماه‌های آینده رکوردهای دمایی جدیدی را ثبت کنند، بلکه پایداری بسیاری از اکوسیستم‌‌‌‌‌ها نیز با خطر جدی مواجه شود. ذوب یخ‌‌‌‌‌های قطبی، ازبین‌رفتن گونه‌‌‌‌‌های حساس به دما، تشدید کمبود آب و تهدید امنیت غذایی، تنها بخش‌هایی از زنجیره پیچیده پیامدهای گرمایش زمین هستند. در چنین شرایطی، کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی برای آینده بشر و سیاره است. سیاستگذاران، صنایع و مصرف‌کنندگان باید با نگاهی تازه به مصرف انرژی، وابستگی به سوخت‌های فسیلی و شیوه‌‌‌‌‌های تولید و زندگی خود نگاه کنند. ماه مه ۲۰۲۵، زنگ خطر دیگری بود؛ اما آیا این هشدار شنیده خواهدشد؟
