تغییر چهره پایتخت تولید
براساس گزارشی از بی‌بی‌سی، آمارها گواه این واقعیت‌اند که از اواخر قرن هجدهم تا میانه‌های قرن بیستم، لندن به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید صنعتی بریتانیا شناخته می‌شد؛ اما امروز سهم این بخش تنها دو درصد از کل درآمد اقتصادی شهر را تشکیل می‌دهد.
با این حال، به گفته‌ی شهرداری لندن، امید به این بخش همچنان پابرجاست: تولیدات مربوط به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها، پوشاک و پارچه از اوایل دهه ۲۰۰۰ تاکنون، نقش پررنگ‌تری در درآمد اقتصادی لندن ایفا کرده‌اند. اگرچه تولید صنعتی سنتی در لندن رو به افول گذاشته است، اما پژوهشگران بر این باورند که امروز، رویکردی هنرمندانه، کارگاهی و انسانی جای آن صنعت عظیم و ماشینی گذشته را گرفته است. پروژه تحقیقاتی شهرهای تولیدگر که با حمایت مالی برنامه نوآوری مشترک اروپا (JIP Europe) انجام شده، در گزارشی می‌گوید: «نباید به‌سادگی لندن را شهری دانست که دیگر چیزی تولید نمی‌کند.»
ریچی می‌گوید لندن مکان چندان مناسبی برای کسب‌وکار نیست زیرا هزینه‌ها بالاست، اجاره‌ها بیشتر است و دستمزدها هم به همان اندازه افزایش یافته است. با این حال، او ادامه می‌دهد: «من در لندن جا افتاده بودم. وقتی کسب‌وکار رشد کرد، کارکنانی داشتم که در نزدیکی محل کار زندگی می‌کردند و نمی‌خواستم آنها را مجبور به تغییر محل سکونت کنم. لندن همان جایی بود که باید حضور می‌داشتیم. به شکلی عجیب، این شرایط مزایای خاص خودش را داشت.»
او همچنین اضافه کرد: «ممکن بود کسب‌وکار را جمع کنیم و به جایی دیگر نقل مکان کنیم، اما این فکر بسیار ترسناک بود چه می‌توانیم بکنیم با تامین‌کنندگان محلی که در کنارمان هستند؟» این جمله خود گویای حقیقتی روشن است: هرچند چهره‌ی صنعت در لندن تغییر کرده است، اما روح تولیدگری همچنان در رگ‌های این شهر جاری است، نه در هیبت کارخانه‌های بزرگ و دودآلود، بلکه در شکل کارگاه‌هایی کوچک، تخصصی و خلاق؛ جایی که نوآوری، مهارت و هنر دوباره جان می‌گیرند و معنا می‌یابند. همان‌طور که یکی از صنعتگران قدیمی می‌گوید: «وقتی کارم را آغاز کردم، لندن پر بود از صنایع تولیدی. هوافضا جایگاه بزرگی داشت، شرکت فورد فعال بود، و رشته‌های مختلف مهندسی در اوج بودند. کارگاه‌های ماشین‌سازی که به این غول‌های صنعتی خدمات می‌دادند، همه‌جا دیده می‌شدند. اما امروز؟» او افزود: «بسیاری از آنها دیگر وجود ندارند؛ جایشان را واحدهای مسکونی گرفته‌اند، آپارتمان‌هایی که بر خاک خاطره ساخته شده‌اند. برای کسی مثل من، که با صدای دستگاه‌ها خو گرفته است، این تغییر، تلخ است؛ تلخ اما شاید اجتناب‌ناپذیر.»
نماد فرهنگی
ریچارد کورتنی، رئیس دپارتمان کارآفرینی و امور مالی در دانشگاه شرق لندن، می‌گوید: «در گذشته، آن‌چه از صنعت می‌دیدیم، تولیدات بزرگ و سنگین بود، مثل تاسیسات گاز در بکتن. این صنایع به مرور به حاشیه‌های لندن منتقل شدند؛ چرا که از نظر لجستیکی آسان‌تر و از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر بود. در واقع، امروز شاهد بازگشتی هستیم به نوعی از تولید که بیشتر دستی، هنرمندانه و محلی است، چیزی شبیه آن‌چه در دوران پیشاصنعتی رایج بود. چیزی که مردم امروز از بریتانیا می‌خواهند، طراحی ممتاز و جهانی است؛ همان نماد فرهنگی تولید بریتانیایی.»
او بخشی از این دگرگونی را ناشی از دغدغه‌های زیست‌محیطی و پایداری می‌داند و در این باره می‌گوید: «مردم دیگر لباس‌هایی را نمی‌خواهند که ردپای کربنی سنگینی دارند. برایشان مهم است بدانند آن‌چه می‌پوشند، در نزدیکی محل زندگی‌شان تولید شده است.»
کورتنی همچنین اشاره می‌کند که بسیاری از شرکت‌ها با ایده‌های نوآورانه و فناوری‌های نوظهور در حال پیشروی‌اند، از جمله شرکتی در لندن که لباس از جلبک دریایی تولید می‌کند؛ ترکیبی از پایداری، خلاقیت و صنعت. کریستوفر سلین، مدیر ارشد بازرگانی شرکت برامپتون، نیز این دیدگاه را تایید می‌کند و می‌گوید: «یکی از انگیزه‌های اصلی ما این است که تولیدات در بریتانیا و به‌ویژه در لندن انجام می‌شود. مشتریان ما به‌ویژه در خاور دور واقعا برای این واقعیت که دوچرخه‌ها در لندن و به‌صورت دست‌ساز ساخته می‌شوند، ارزش قائل‌اند.» برامپتون به‌تازگی مجوز ساخت کارخانه‌ای جدید در اشفورد، کنت، را دریافت کرده است، اما به گفته سلین، هیچ برنامه فوری‌ای برای ترک لندن در دستور کار آنها نیست.
بر اساس گزارشی از پروژه تحقیقاتی شهرهای تولیدگر، لندن میزبان صنایع تولیدی ریشه‌دار و متنوعی است؛ از جمله مبلمان، منسوجات، مصالح ساختمانی (مثل تولید سیمان)، فلزکاری و صنایع غذایی و نوشیدنی. این گزارش مناطق برجسته تولیدی لندن را چنین معرفی می‌کند:هارینگی، پارک رویال، اولد اوک و منطقه‌ای که به «مایل سازندگان» معروف است، ناحیه‌ای بین تاور هملتز و هکنی. در‌هارینگی، صنعت تولید عمدتا بر پوشاک، مبلمان و مواد غذایی متمرکز است، درحالی‌که پارک رویال و اولد اوک به تولیدات مرتبط با ساختمان، نجاری، مبلمان، الکترونیک و چاپ اختصاص دارند. «مایل سازندگان» به واسطه استارت‌آپ‌های سخت‌افزاری، استودیوهای هنرمندان و طراحان، تولیدکنندگان پوشاک و تولید مواد غذایی شهرت یافته است.
با وجود رونق گرفتن محصولات دست‌ساز و امیدواری در این بخش، چالش‌های خارجی می‌توانند تهدیدی جدی برای اشتغال به شمار روند. طبق گزارش تازه پیش‌بینی‌های اقتصادی شهرداری لندن، بیش از ۱۴۳ هزار شغل مرتبط با صنعت تولید در این شهر ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم از اختلال در زنجیره تامین ناشی از تغییرات بنیادین در نظام تجارت جهانی، به ویژه تحت‌تاثیر سیاست‌های دونالد ترامپ، آسیب ببینند. این گزارش همچنین هشدار می‌دهد که وضعیت اشتغال در بخش تولید نامطمئن است؛ رشد تقریبا ثابت در سال ۲۰۲۵، جهش قوی در سال ۲۰۲۶و سپس کاهش اندکی در سال ۲۰۲۷ پیش‌بینی شده است.
در راستای بازطراحی چشم‌انداز اقتصادی بریتانیا، دولت اخیرا استراتژی صنعتی خود را منتشر کرده است؛ برنامه‌ای جامع برای تحریک رشد و جذب سرمایه‌گذاری در لندن و تمامی مناطق کشور. این استراتژی، بخشی از طرحی به نام «برنامه برای تغییر» است و اهداف بلندپروازانه‌ای را برای تضمین این که «کشور ما همچنان بهترین مکان برای سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار باقی بماند» ترسیم می‌کند. از جمله اقدامات دولت، حمایت از منطقه آزاد تیمز است؛ منطقه‌ای در لندن و اسکس که با ارائه مزایای مالیاتی و گمرکی، برای جذب سرمایه، تجارت و ایجاد اشتغال طراحی شده است. دولت همچنین تاکید دارد: «برنامه ما برای تولید پیشرفته، به تولیدکنندگان کمک خواهد کرد تا فناوری‌های نوین و در حال ظهور را به کار گیرند و صنایع لندن را رونق ببخشند.»
اگرچه آسمان لندن دیگر از دود کارخانه‌ها سیاه نیست و دوران غول‌های مهندسی مدت‌هاست که به پایان رسیده است، اما این شهر اکنون با چالش‌های تازه‌ای روبه‌روست؛ از تقسیمات جهانی و تغییرات اقلیمی تا پیشرفت‌های سریع فناوری. با این حال، کسب‌وکارهای کوچک همچنان محصولاتی تولید می‌کنند که در سراسر جهان شناخته شده و تحسین‌برانگیز هستند. حداقل در‌حال‌حاضر، میراث این تولیدات پابرجاست.
