شیفت دومین اقتصاد بزرگ آسیا به سوی مسکو

هند، پس از چین، دومین خریدار بزرگ نفت روسیه به شمار می‌رود و بیش از ۳۰درصد از سوخت مورد نیاز خود را از مسکو تهیه می‌کند؛ اقدامی که در میان تحریم‌های غرب، به مثابه یک شریان درآمدی برای کرملین عمل می‌کند. این در حالی است که پیش از آغاز جنگ اوکراین در سال۲۰۲۲، سهم روسیه در واردات نفت هند تنها یک درصد بود.

این انتقاد شدید از سوی میلر، پس از آن صورت گرفت که دولت ترامپ روز جمعه، به‌دلیل خرید تجهیزات نظامی و انرژی هند از روسیه، تعرفه‌ای ۲۵درصدی بر کالاهای هندی وضع کرد. دولت ترامپ همچنین هشدار داده است که اگر دهلی نو به خرید تسلیحات و نفت از روسیه ادامه دهد، با جریمه‌های بیشتری روبه‌رو خواهد شد. میلر در این برنامه همچنین گفت: «مردم از شنیدن اینکه هند اساسا در خرید نفت روسیه با چین برابر است، شوکه خواهند شد. این یک واقعیت شگفت‌آور است.»

البته این مقام آمریکایی با یادآوری رابطه «فوق‌العاده» ترامپ و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند سعی کرد کمی از تندی انتقادات خود بکاهد. خود ترامپ نیز هفته گذشته، همزمان با اعلام تعرفه‌ها علیه دومین اقتصاد بزرگ آسیا، بر «دوستی» با هند تاکید کرده بود. ترامپ در سی‌ام ژوئیه در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشیال، با لحنی متناقض نوشت: هند «دوست ماست» اما همیشه بخش عمده تجهیزات نظامی خود را از روسیه خریده و «در کنار چین، بزرگ‌ترین خریدار انرژی از روسیه است؛ آن هم در زمانی که همه از روسیه می‌خواهند به کشتار در اوکراین پایان دهد. هیچ‌کدام از اینها خوب نیست!»

وی در پستی دیگر با بی‌تفاوتی کامل نوشت: «برایم مهم نیست هند با روسیه چه می‌کند. از نظر من، می‌توانند اقتصادهای مرده‌شان را با هم به نابودی بکشانند.» ترامپ تهدید کرده کشورهایی را که از روسیه نفت می‌خرند، با تعرفه ۱۰۰درصدی مجازات خواهد کرد، مگر آنکه مسکو به یک توافق صلح جامع با اوکراین برسد. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین از عضویت هند در گروه «بریکس» که روسیه و چین از بنیان‌گذاران آن هستند، انتقاد کرده است. تحلیلگران در مورد این رویکرد سختگیرانه دو دیدگاه دارند: برخی معتقدند هدف اصلی، فشار بر روسیه است؛ اما گروهی دیگر آن را اهرم فشاری بر دهلی نو برای پذیرش شروط واشنگتن در مذاکرات تجاری جاری می‌دانند. ترامپ مصمم است کسری تجاری ۴۵‌میلیارد دلاری آمریکا با هند را کاهش دهد.

روابط آزموده‌شده

با این حال، به نظر می‌رسد این تهدیدها بر دهلی نو کارساز نبوده است. منابع دولتی هند روز شنبه به رویترز گفتند که این کشور به‌رغم تهدیدهای آمریکا، به خرید نفت از مسکو ادامه خواهد داد. وزارت خارجه هند نیز اعلام کرد روابط دهلی نو با مسکو «پایدار و آزمون‌پس‌داده» است و نباید از منظر یک کشور ثالث به آن نگاه کرد؛ روابطی که ریشه در دوران شوروی دارد. روسیه بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت و تجهیزات دفاعی هند است. طبق گزارش ماه مارس «موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم» (سیپری)، روسیه همچنان اصلی‌ترین تامین‌کننده تسلیحات و سامانه‌های نظامی برای ارتش هند محسوب می‌شود.

درحالی‌که هند می‌کوشید تا توازنی در روابط خود میان غرب و روسیه برقرار کند نخست‌وزیر مودی سال گذشته برای دیدار با ولادیمیر پوتین به مسکو سفر کرد و از آن موقع چندین بار وی را در محافل بین‌المللی ملاقات کرده است. تا پیش از حمله روسیه به اوکراین هند بیشتر نفت خام خود را از خاورمیانه تامین می‌کرد، چیزی که حالا با تخفیف‌های پسا‌جنگ روسیه تغییر کرده است. در ژانویه ۲۰۲۲ یعنی یک‌ماه پیش از حمله نیو دهلی تنها ۳۶هزار بشکه در روز از روسیه وارد می‌کرد، چند ماه بعد در ماه ژوئن این رقم به ۱.۱۲‌میلیون بشکه در روز رسید. این نرخ در ماه مه ۲۰۲۳ به اوج خود یعنی ۲.۱۵‌میلیون بشکه رسید. خبرگزاری «پرس تراست آو ایندیا» با استناد به آمار شرکت تحلیل داده «کپلر» گزارش داد که در اوج این همکاری، سهم نفت روسیه از کل واردات هند به نزدیک ۴۰ درصد رسید و به این ترتیب مسکو به بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت خام دهلی نو تبدیل شد. مقامات هندی در دفاع از این رویکرد تاکید می‌کنند که واردات نفت از روسیه کاملا قانونی بوده و علاوه بر آن، به ایجاد ثبات در قیمت‌های جهانی نفت نیز کمک کرده است.