فارن پالیسی خروجی نشست ترامپ و نتانیاهو را تحلیل کرد؛
ضرورت دیپلماسی و عبور از خودستایی

نشریه فارن پالیسی در تحلیلی به قلم دنیل سی. کورتزر، سفیر سابق ایالات متحده در مصر و اسرائیل، و آرون دیوید میلر، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی، نوشت: بنیامین نتانیاهو در حالی وارد واشنگتن شده است که با دونالد ترامپ بر سر حملات اخیر به ایران همراه شدهاند. این حملات که تاسیسات هستهای ایران از جمله سایت غنیسازی فردو را هدف قرار داد، بهزعم حامیان آن، برنامه هستهای ایران را به عقب رانده است. ترامپ با افتخار از تصمیم خود برای حمله به ایران یاد میکند و نتانیاهو نیز آن را دستاوردی بزرگ برای رژیم صهیونیستی تلقی میکند. اما ناظران بینالمللی هشدار میدهند که این گونه تحرکات نظامی، بدون وجود یک نقشه راه دیپلماتیک، میتواند منطقه را بیش از پیش در چرخه تنش و ناامنی گرفتار کند.
در سایه این دیدار، گزارشهایی از گفتوگوهای محرمانه میان مقامات رژیم صهیونیستی و دولت جدید سوریه به رهبری احمد الشرع منتشر شده و احتمال دستیابی به توافقی محدود در زمینه امنیت مرزی را مطرح کردهاند. هرچند چنین توافقی بهمعنای عادیسازی روابط نیست - با توجه به مواضع تلآویو درخصوص بلندیهای جولان - اما در مقایسه با گذشته، میتواند بهعنوان گامی محتاطانه در مسیر کاهش تنش تلقی شود. ایالات متحده نیز در اقدامی بیسابقه بخشی از تحریمهای قبلی علیه سوریه را تعلیق کرده، که خود نشانهای از تغییر احتمالی در رویکرد واشنگتن نسبت به برخی بازیگران منطقهای است.
در همین حال، ترامپ اعلام کرده نتانیاهو با طرحی برای آتشبس ۶۰روزه بههمراه مبادله گروگانها موافقت کرده است. اگر این توافق به اجرا درآید، گرچه به درگیری در نوار غزه پایان نخواهد داد - زیرا نخستوزیر رژیم صهیونیستی برای حفظ ائتلاف افراطی خود ناگزیر به ادامه عملیات جنگی است - اما میتواند فرصتی برای کاهش موقت خشونتها و رساندن کمکهای بشردوستانه فراهم آورد. این توافق، برای هر دو طرف سودآور است. از یکسو، نتانیاهو برای تثبیت جایگاه خود در داخل فرصت مییابد و از سوی دیگر، ترامپ میتواند از آن بهعنوان یک دستاورد دیپلماتیک در بازگشت احتمالی به قدرت بهرهبرداری کند. جالب آنکه ترامپ با عبور از خطوط قرمز عرف دیپلماتیک، مستقیما خواستار توقف روند محاکمه نتانیاهو شده است؛ موضوعی که اکنون به بحثی جدی در محافل سیاسی تلآویو تبدیل شده و احتمال مصالحه قضایی را افزایش داده است.
اما تحلیلگران هشدار میدهند که این روابط بهظاهر نزدیک، بیش از آنکه نشانهای از ثبات باشد، حاکی از شکنندگی شدید مناسبات است. شخصیت غیرقابل پیشبینی ترامپ، تصمیمگیریهای لحظهای او و عدمپایبندیاش به اصول پایدار، بارها در گذشته موجب بروز تنش در روابط واشنگتن با تلآویو شده است. در ماههای گذشته، ترامپ بدون اطلاع رژیم صهیونیستی با حماس وارد گفتوگو شد، با حوثیها آتشبس دوجانبه امضا کرد و حتی بخشی از تحریمها علیه سوریه را لغو کرد؛ اقدامات یکجانبهای که باعث سردرگمی و نگرانی متحدانش شد. با وجود این سابقه، ترامپ اولین رئیسجمهور ایالات متحده بود که بهطور مستقیم تاسیسات هستهای ایران را هدف قرار داد؛ اقدامی که رژیم صهیونیستی سالها در پی آن بود اما جرات اجرای آن را نداشت. این دوگانگی در رفتار ترامپ، نشانهای از نداشتن راهبردی روشن و ثبات در تصمیمگیریهاست؛ موضوعی که هرگونه تکیه به حمایتهای واشنگتن را با تردید مواجه میسازد.
از سوی دیگر، آنچه در حاشیه این دیدار بیش از هرچیز غایب است، صدای دیپلماسی واقعگرایانه و پایدار است. حتی منتقدان سرسخت ترامپ نیز امیدوارند که نتیجه این سفر، نه صرفا نمایش قدرت، بلکه گامی واقعی در مسیر کاهش بحران انسانی در غزه، توقف کشتار و آغاز گفتوگوهای سیاسی باشد. بسیاری خواهان آناند که واشنگتن، بهویژه در شرایط فعلی، نقشی فعال در ترسیم «روز بعد» برای غزه ایفا کند؛ روزی که در آن، نهتنها امنیت و بازسازی، بلکه آیندهای مبتنی بر گفتوگو ممکن باشد.
همچنین بازگشت ایران به مسیر گفتوگوهای هستهای و طراحی یک نقشه راه منطقهای برای کاهش تنش با حضور همه بازیگران، ضرورتی انکارناپذیر است. منطقه نمیتواند صرفا با اقدامات نظامی و توافقهای لحظهای اداره شود. چالشهای امروز خاورمیانه نیازمند تصمیمگیرندگانی با نگاه راهبردی، صبور و آیندهنگر است؛ ویژگیهایی که هم در سطح منطقه و هم در سیاست خارجی آمریکا، این روزها کمیاب شدهاند. در ۲۲ماه گذشته، تحرکات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی منطقه را به شکلی بیسابقه در مسیر بحرانهای امنیتی سوق دادهاند. اکنون، اگر قرار است راهی بهسوی ثبات گشوده شود، آن راه از مسیر دیپلماسی میگذرد؛ دیپلماسیای که با واقعگرایی، همدلی و شجاعت سیاسی، بتواند آیندهای بهتر را از دل این آشفتگی بیرون بکشد.