نرخ نجومی تعرفه سوئیس به خاطر فلز محبوب ترامپ وضع شد؛
هدف‌گیری اشتباه سیاست تجاری
دنیای اقتصاد: آتش‌بازی‌ها در «جشن سوگند روتلی»(سوگند بنیان‌گذار سوئیس در اول اوت ۱۲۹۱) تازه فروکش کرده بود که دونالد ترامپ اعلام کرد صادرات سوئیس به آمریکا به زودی مشمول تعرفه‌ای ۳۹ درصدی خواهد شد. این خبر، شوکی برای مستقل‌ترین کشور اروپا بود. با استناد به اکونومیست، دولت سوئیس پس از مشورت با فعالان اقتصادی و برگزاری جلسه اضطراری در ۴ اوت، اعلام کرد که پیشنهاد بهتری به آمریکا ارائه خواهد داد.
سوئیس مذاکرات را زود و سریع آغاز کرده بود. یکی از مقامات ارشد سوئیس می‌گوید: «پیشنهاد ما تفاوت چندانی با پیشنهاد اتحادیه اروپا نداشت». این پیشنهاد شامل تعهداتی مشابه برای سرمایه‌گذاری در آمریکا، نرخ کلی تعرفه‌ای پایین‌تر از اتحادیه اروپا، چند امتیاز در بخش کشاورزی و پیشنهاداتی دیگر از جمله همکاری در آموزش نیروی کار صنعتی آمریکایی بود. سوئیس تقریبا دیگر جایی برای باز کردن بازار خود نداشت؛ این کشور قبلا تعرفه بر تقریبا تمام کالاهای صنعتی را به صفر رسانده بود و طبق شاخص بیگ‌مک نشریه اکونومیست، ارزش پول ملی آن حدود ۵۰ درصد بیشتر از ارزش ذاتی آن ارزش‌گذاری شده است.
آنچه سوئیس را وارد گرداب تعرفه‌های ترامپ کرد، مازاد تجاری عظیم آن با آمریکا بود. صادرات سوئیس به آمریکا، در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۸میلیارد دلار بیشتر از وارداتش از آمریکا بود. این رقم برابر است با حدود ۵ درصد تولید ناخالص داخلی سوئیس؛ رقمی قابل‌توجهی برای رئیس‌جمهوری آمریکا که نسبت به کسری تجاری وسواس دارد و به شکلی عجیب این مازاد را «دزدیدن پول» از آمریکایی‌ها می‌پندارد. سوئیس خوش‌شانس بود که ترامپ، سال ۲۰۲۵ را مبنا قرار نداد، سالی که مازاد تجاری سوئیس با آمریکا تنها در سه‌ماهه نخست به رقم خیره‌کننده ۵۴میلیارد دلار رسید.
عامل اصلی این جهش، خود ترامپ بود. پس از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ، عدم قطعیت در سیاست اقتصادی آمریکا به شدت افزایش یافت و باعث شد سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاه امنی در یکی از اصلی‌ترین صادرات سوئیس،یعنی طلا، بروند. حدود یک‌سوم پالایشگاه‌های طلای جهان در سوئیس قرار دارند و به‌طور معمول سالانه حدود ۴.۵میلیارد دلار طلا به آمریکا صادر می‌کند. اما در سال ۲۰۲۴، آمریکا ۱۲میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار طلا از این کشور وارد کرد.
نقش سوئیس به‌عنوان پالایشگر باعث می‌شود آمارهای تجاری آن بزرگ‌تر از واقعیت به نظر برسد. اگرچه صادرات طلای آن در سال گذشته به ۱۱۶میلیارد دلار رسید، اما واردات طلا نیز از ۱۰۰میلیارد دلار عبور کرد. این صنعت تنها حدود ۱۰۰۰ نفر را به‌کار گرفته و به سختی می‌توان آن را اشتغال‌زا قلمداد کرد. آمریکا بر واردات طلا هیچ تعرفه‌ای اعمال نمی‌کند و بعید است ترامپ نیز چنین کاری با فلز محبوبش انجام دهد. صادرات طلای سوئیس، به همراه ساعت و جواهرات آن که در سال ۲۰۲۴ معادل ۷میلیارد دلار به آمریکا فروخته شد، احتمالا رئیس‌جمهور را متقاعد کرده که این کشور آن قدر ثروتمند هست که فشار بیشتری را تحمل کند.
صادرات دارویی، بخش دیگر صادرات سوئیس بود که خشم رئیس‌جمهور آمریکا را برانگیخت. سوئیس سال گذشته ۳۵.۵میلیارد دلار دارو به آمریکا صادر کرد. جیمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا پس از اعلام تعرفه گفت: «ما می‌خواهیم داروها را در کشور خودمان تولید کنیم.» آمریکا همچنین مایل است قیمت دارو را کاهش دهد. ترامپ نامه‌هایی به ۱۷ مدیرعامل شرکت‌های دارویی، از جمله شرکت‌های سوئیسی نوارتیس و روش، ارسال کرد و خواستار تعیین قیمت‌هایی مطابق با پایین‌ترین نرخ‌های اقتصادهای مشابه شد. یکی از مقامات سوئیسی می‌گوید: «فکر نمی‌کنم تصادفی بود که ۲۰ دقیقه پس از ارسال این نامه‌ها، تماس تندی با رئیس‌جمهور داشتیم.» خوشبختانه برای سوئیس، تا زمانی که آمریکا سیاست جهانی خود در حوزه دارو را نهایی کند، تعرفه بر داروها فعلا در سطح صفر باقی خواهد ماند.
به‌دلیل معافیت طلا و دارو، نرخ موثر کلی تعرفه بر کالاهای سوئیسی فعلا فقط ۱۲ درصد است. اما کسب‌وکارهایی که خارج از حوزه طلا و دارو فعالیت می‌کنند، باید تعرفه ۳۹ درصدی بپردازند که برایشان بسیار سنگین است. آنها ممکن است قربانی اصلی تمرکز اشتباه اقتصادی ترامپ بر تراز تجاری دوجانبه باشند. نیمی از مازاد تجاری کل سوئیس با جهان مربوط به آمریکاست، زیرا تخصص‌های صادراتی این کشور، یعنی دارو، طلا، کالاهای لوکس و ماشین‌آلات پیشرفته، با تقاضای آمریکا هم‌خوانی دارد.
شرکت «ترموپلان»، تامین‌کننده انحصاری دستگاه‌های قهوه‌ساز برای زنجیره کافی‌شاپ‌های استارباکس، با بی‌میلی در حال بررسی مشارکت با یک شرکت آمریکایی برای کاهش بار تعرفه‌هاست. دنیل کالت از بانک یو‌بی‌اس گفت: «واکنش شرکت‌ها بسیار متنوع است. برخی می‌گویند قیمت‌ها را افزایش خواهند داد، برخی دیگر از هم‌اکنون نیمی از سفارش‌هایشان از سوی آمریکا را از دست داده‌اند.» در صورت تداوم تعرفه‌ها، سوئیس احتمالا وارد یک رکود ملایم خواهد شد. بسیاری امیدوارند که مذاکرات، نرخ تعرفه را کاهش دهد و اقتصاد منعطف سوئیس قادر به تطبیق خواهد بود.
سوئیس همچنین مشتاق‌تر خواهد بود که با دیگر کشورها همکاری کند. توافق بهتر اتحادیه اروپا کمک‌کننده است، چرا که شرکت‌های سوئیسی در زنجیره‌های تامین یکپارچه اروپا جای دارند و تجارت این کشور با اروپا به مراتب بیش از آمریکا است. با این حال، از نظر سیاسی، نادیده‌گرفته شدن از سوی آمریکا ضربه‌ای غیرقابل چشم‌پوشی است. در حال حاضر، کشور سوئیس به سوی برگزاری همه‌پرسی در مورد بسته‌ای دائمی از توافقات با اتحادیه اروپا پیش می‌رود؛ به‌جای وصله‌پینه‌ای از توافقات موقت کنونی. اروپاستیزانی که می‌خواهند این پیشنهاد را رد کنند، اکنون کار سخت‌تری در پیش دارند. کالت می‌گوید: «روایت اروپاستیزان در حال فروپاشی است و تنها بودن دیگر جواب نمی‌دهد.» این، همان درسی است که سوگند روتلی بیش از ۷۰۰ سال پیش نیز به آن اشاره کرده بود.
