هدررفت «آب» در کارگاه ساختمانی
عنوان میشود که تنها ۷درصد مصرف آب کل کشور مربوط به مصارف خانگی است و ۹۰ درصد مربوط به بخش کشاورزی و ۳درصد صنعت است. اما باید توجه داشت آب مصرفی در خانه‌ها آب تصفیه شده قابل شرب است، در صورتی که آب مورد استفاده در کشاورزی و صنعت عمدتا از منابع غیر قابل شرب تامین میشود. از این رو گرچه اصلاح تامین آب مورد نیاز کشاورزی و صنعت بسیار اهمیت دارد اما به اصلاح روش‌های مصرف آب در بخش خانگی نیز باید تاکید و توجه داشت. کشور ما در بحران بی‌آبی به سر می‌‌‌‌‌برد. تغییرات اقلیمی، خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی گریبان این مرز و بوم را گرفته است. بنابراین بخش مهمی از فکر و فعالیت‌‌‌‌‌های روزانه هر یک از افراد جامعه باید معطوف به نحوه صحیح و بهینه مصرف آب باشد. تلاش هر یک از ما اگر به کاهش یک لیتر آب در روز بینجامد نیز قابل‌توجه و در خور تحسین است.
مصرف آب در ساختمان، باید در کل چرخه عمر ساختمان مورد توجه نهادها و عوامل نقش‌آفرین باشد. چرخه عمر ساختمان شامل طراحی، اجرا و بهره‌برداری است. در زمان اجرای ساختمان میزان مصرف آب لوله‌کشی در کارگاه‌های ساختمانی حائز اهمیت است. فعالیت کارگاه‌های ساختمانی به طرق مختلف به محیط زیست آسیب می‌زند. مصرف بی‌‌‌‌‌رویه انرژی، مصرف بی‌‌‌‌‌رویه آب، ایجاد و انتشار انواع آلودگی‌‌‌‌‌ها و آسیب به فضای سبز پیرامون که در این یادداشت نحوه مصرف آب مورد نظر است. از طریق طراحی بهتر پروژه‌‌‌‌‌ها، می‌توان مصرف آب در زمان اجرا و بهره‌برداری را به طور چشم‌‌‌‌‌گیری کاهش داد. استفاده از سیستم‌‌‌‌‌ها و وسایل با فناوری روز، راندمان بالا و کم مصرف از جمله راهکارهای کاهش مصرف آب در این بخش است.
عمده فعالیت‌‌‌‌‌های ساختمانی با مصرف آب همراه است؛ ساخت مصالحی چون ملات و بتن، عمل‌آوری و نگهداری بتن، آب‌پاشی برای کاهش گرد و غبار حاصل از خاکبرداری و آبی که برای شست‌وشو و مصارف بهداشتی عوامل اجرایی استفاده میشود. هر چند تعرفه مصرف آب برای عملیات بنایی متفاوت از تعرفه آب مصارف مسکونی است و در شروع به ساخت شرکت آب منطقه نسبت به تغییر تعرفه کارگاه اقدام می‌کند، اما مساله اصلی تفکیک مصرف آب تصفیه‌شده از آب مورد استفاده در بنایی است. مهندسان ناظر و مجریان ساختمانی موظفند مطابق مقررات ملی ساختمان مصرف آب را مدیریت کنند. اقداماتی چون نصب مخازن آب در کارگاه و تهیه و مصرف آب غیر شرب برای عملیات اجرایی، خودداری از مصرف آب تصفیه‌شده شهری برای عملیات بنایی، کنترل میزان مصرف آب توسط کارگران و اصلاحات فنی و ابزاری تاسیسات مکانیکی و بهداشتی کارگاه از جمله مواردی است که در بهینه‌سازی مصرف آب کارگاه‌های ساختمانی موثر است.
در زمان اجرای پروژه و در مرحله گودبرداری چنانچه آب‌‌‌‌‌های سطحی درون گود جمع شود، لازم است به نحو مناسب که امکان استفاده‌های بعدی در محوطه کارگاه یا بیرون از آن را فراهم آورد، تخلیه و ذخیره شود. شهرداری موظف است در صدور پروانه ساختمان و پایان‌کار، رعایت استانداردهای مصرف بهینه آب را مورد نظر قرار دهد. مهندسان طراح باید در طراحی ساختمان‌های جدید از شیرآلات مدرن و هوشمند، سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و استفاده از آب خاکستری (فاضلاب غیر انسانی) برای آبیاری و فلاش تانک‌ها بهره ببرند. در انواع ساختمان‌ها، نصب کنتورهای هوشمند آب برای پایش مصرف و شناسایی نشتی‌ها اجرایی شود.
نظام مهندسی با برگزاری دوره‌های آموزشی برای مهندسان، پیمانکاران و مجریان، آگاهی‌بخشی در مورد فن‌آوری‌های کاهش مصرف آب را گسترش دهد و در پروژه‌های بزرگ، ممیزی دوره‌ای مصرف آب داشته باشد تا از تطابق با استانداردها اطمینان حاصل شود. نظام مهندسی با تنظیم مقررات، نظارت فنی، آموزش و ترویج فناوری‌های کم‌مصرف، نقش کلیدی در مدیریت بهینه آب در کارگاه‌های ساختمانی و مصارف خانگی دارد. این اقدامات نه تنها باعث کاهش هدررفت آب میشود، بلکه به پایداری منابع آبی در شرایط بحران کم‌آبی ایران کمک می‌کند.
* کارشناس ارشد مدیریت ساخت
