چشم‌انداز جهانی بازار شکر بررسی شد
آینده «سم شیرین»
این مساله قیمت این کالای اساسی را با نوسان همراه می‌سازد. تعطیلی معنادار کارخانجات شکر به ویژه از سال ۲۰۲۳ به این سو نشان می‌دهد این صنعت با چالش‌هایی مواجه است و هزینه تولید بر حاشیه سود آن برتری دارد. از سوی دیگر روند ثابت یا نزولی قیمت‌ها، اقتصاد و سودآوری این صنعت را با مشکلاتی مواجه ساخته است.
از سال ۲۰۰۰ تاکنون تقریبا ۴۰ درصد کارخانجات قند و تصفیه خانه‌های شکر در ایالات متحده آمریکا که بالغ بر ۲۹ واحد صنعتی بوده تعطیل شده‌اند و ۴۲ واحد صنعتی دیگر همچنان فعال هستند. در سال‌های اخیر نیز سه واحد صنعتی مهم در دنیا از جمله شرکت استرالیایی شکر سیدنی در سال ۲۰۲۳ و شرکت مکزیکی شکر «ریوگراند والی» در سال ۲۰۲۴ و شرکت آمریکایی شکر اسپکلنر در ایالت کالیفرنیا در سال ۲۰۲۵ نیز مجبور به تعطیلی و خروج از این صنعت شدند. در ماه‌های اخیر قیمت‌های فروش عمده چغندر قند و نیشکر آمریکا افت قابل‌توجهی داشته است و افزایش هزینه‌های تولید شکر صنعتی سود مورد انتظار از آن را محدود ساخته است.
ارزش بازار شکر
ارزش و اندازه بازار شکر صنعتی در سال جاری میلادی، تاکنون بالغ بر ۵۱.۸۲میلیارد دلار بوده است. این آمار نسبت به دوره مشابه در سال پیش از آن یعنی ۲۰۲۴ که بالغ بر ۴۸.۷۷میلیارد دلار بوده است، رشد ۶.۲ درصدی را نشان می‌دهد. عواملی همچون گسترش کشت چغندر قند، تغییر در تکنیک‌های تصفیه شکر، آزاد‌سازی بازار و سیاست‌های نو در تجارت بین‌الملل و همچنین بازنگری در روش‌های به کارگیری نیروی انسانی در تقویت این رشد موثر بوده و خروج‌ها و ریزش‌های قبلی فعالان این صنعت و بازار را از این طریق جبران می‌کند.
رشد بازار شکر صنعتی در سال‌های پیش رو مورد انتظار است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۹ ارزش آن به ۶۵.۶۹میلیارد دلار برسد که رشدی معادل ۶.۱ درصد در سال را محقق خواهد کرد. افزایش تقاضا در بخش دارو، صنایع غذایی و آشامیدنی و افزایش در تولیدات بیوتکنولوژی موید تحقق این رشد هستند.
تقاضا در بخش صنایع شیرینی و لبنیات متنابه است که آمارها بین سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ افزایش ۲ درصدی را در صادرات محصولات لبنی نشان می‌دهد و همین رشد را در صنعت شیرینی و شکلات نیز شاهد هستیم. نقش فناوری و پیشرفت‌های تکنولوژیک در صنایع قند و شکر انکارناشدنی هستند. بازیگران کلیدی بازار به شکل فعالانه‌ای در توسعه تکنولوژی‌های نوآورانه نقش‌آفرین هستند.
منطقه آسیاپاسیفیک در سال ۲۰۲۴ بزرگ‌ترین سهم از بازار شکر را در اختیار داشته است اما از نظر منطقه بندی اروپای شرقی، آمریکای شمالی، خاورمیانه و آفریقا در واقع شبکه اصلی توزیع در بازار شکر در دنیا هستند. استرالیا، برزیل، چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ژاپن، روسیه، کره‌جنوبی، انگلستان، کانادا، ایتالیا و اسپانیا اصلی‌ترین کشورهای تامین کننده شکر دنیا محسوب می‌شوند.
انتظار می‌رود کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط در سراسر آسیا و آفریقا، به دلیل رشد پایدار جمعیت و درآمد فعلی، رشد تقاضای جهانی شکر را افزایش دهند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که در کشورهای کم‌درآمد، رشد سریع‌تری در مصرف سرانه شکر رخ دهد، اگرچه این میزان بسیار پایین‌تر از میانگین جهانی خواهد بود.
در کشورهای با درآمد بالا، رشد کندتر جمعیت و تغییر ترجیحات مصرف‌کنندگان، ناشی از نگرانی‌های بهداشتی در مورد مصرف بالا، منجر به مصرف پایدار شکر می‌شود. در کشورهایی مانند چین یا ژاپن، که مصرف سرانه نسبتا کم است، ترجیحات غذایی برای محصولات کم شکر همچنان غالب خواهد بود.
انتظار می‌رود تولید شکر افزایش یابد و نیشکر همچنان بیش از ۸۵ درصد از کل تولید را به خود اختصاص دهد. برآورد می‌شود برزیل به دلیل گسترش و کاشت مجدد مزارع نیشکر، جایگاه خود را به عنوان تولیدکننده پیشرو در جهان تثبیت کند. بهبود تنوع و نرخ استخراج بالاتر، افزایش تولید در هند و تایلند را می‌توان انتظار داشت. اتحادیه اروپا همچنان منطقه اصلی تولید چغندر قند باقی خواهد ماند.
آینده بازار شکر
تولید اتانول مبتنی بر محصول شکر همچنان بازارهای شکر را شکل خواهد داد. در برزیل، انتظار می‌رود تخصیص نیشکر بین مصارف اصلی آن (شکر و اتانول) در پاسخ به بهینه‌سازی بازار ادامه یابد. اگرچه پیش‌بینی می‌شود شرایط بازار بین‌المللی شکر به نفع تولید شکر صادراتی باشد. درحالی‌که در هند، تولید اتانول بر پایه نیشکر توسط دولت برای تنوع بخشی به این صنعت، حمایت خواهد شد. انتظار می‌رود برزیل جایگاه خود صادرکننده پیشرو را تقویت کند و پس از آن تایلند و هند به ترتیب با نزدیک به ۵۲درصد، ۱۴درصد و ۸درصد از صادرات جهانی در سال ۲۰۳۴ قرار گیرند.
تقاضای واردات از کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط در جنوب آسیا و آفریقا سرچشمه خواهد گرفت که ناشی از تقاضای رو به رشد و امکانات تولید محدود در این بازارها است. انتظار می‌رود قیمت شکر در دوره چشم‌انداز اندکی کاهش یابد، اگرچه این کاهش تحت‌تاثیر عوامل عدم قطعیت بسیاری از جمله شرایط پیچیده آب و هوایی، تسلط برزیل بر بازار جهانی شکر و نوسانات سودآوری نسبی شکر در مقایسه با اتانول خواهد بود.
قیمت‌های بین‌المللی شکر از آغاز فصل زراعی سال جاری در ماه اکتبر کاهش یافته است. در اواخر سال ۲۰۲۴، پیشرفت خوب برداشت و بارندگی‌های قابل‌توجه در مناطق کلیدی کشت جنوبی برزیل، بر قیمت‌ها تاثیر گذاشت. آغاز فصل برداشت در هند و تایلند فشار نزولی بیشتری را اعمال کرد. تضعیف ارز برزیل در برابر دلار آمریکا در سه‌ماهه آخر سال ۲۰۲۴ نیز در کاهش قیمت جهانی شکر نقش داشت. با این حال، نگرانی‌ها در مورد چشم‌انداز رو به وخامت تولید در برزیل و هند، این کاهش را محدود کرد و باعث افزایش شدید قیمت در فوریه ۲۰۲۵ شد.
پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی شکر در فصل زراعی ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، به میزان ۳ درصد کمتر از سطح بالای سال گذشته باشد. این مساله عمدتا به دلیل کاهش تولید مورد انتظار در هند و برزیل است.
در هند، این کاهش در درجه اول به افت عملکرد در کشورهای اصلی تولید کننده، تحت تاثیر شرایط آب و هوایی خشک طولانی‌مدت، نسبت داده می‌شود. به طور مشابه، در برزیل، با وجود بهبود بارندگی در اواخر سال ۲۰۲۴، پیش‌بینی می‌شود تولید نسبت به سطح بالای سال گذشته کاهش یابد که عمدتا به دلیل شرایط خشک قبلی و بارندگی کم در فوریه و اوایل مارس ۲۰۲۵ است. انتظار می‌رود کاهش تولید در این کشورها، افزایش قابل‌توجه تولید در تایلند را جبران کند.
همچنین تولید بیشتر شکر در چین و اتحادیه اروپا مشاهده می‌شود. در سمت تقاضا، پیش‌بینی می‌شود که مصرف جهانی شکر در بحبوحه چشم‌انداز رشد اقتصادی نسبتا پایدار جهانی، نزدیک به سطح خود در فصل قبل باقی بماند. در برآوردهای فعلی تولید و مصرف، بازار شکر را به سمت کسری تولید جهانی نشان می‌دهد.
پیش‌بینی می‌شود که طی ۱۰ سال آینده، مصرف جهانی شکر سالانه ۱.۲ درصد افزایش یابد و تا سال ۲۰۳۴ به ۲۰۲میلیون تن برسد که این امر به دلیل رشد جمعیت و درآمد خواهد بود. شکر، یک کربوهیدرات بدون فیبر، یک ماده رایج در بسیاری از محصولات غذایی و آشامیدنی است و منبع اصلی انرژی در رژیم غذایی است.
مصرف بالای شکر با نگرانی‌های بهداشتی مرتبط است و سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که مصرف قندهای آزاد (یعنی شکری که در طول تولید یا پخت به غذاها اضافه می‌شود، از جمله قندهای موجود در عسل، شربت‌ها و آبمیوه‌ها) به کمتر از ۱۰ درصد از کل انرژی دریافتی روزانه کاهش یابد. تمام مناطق تحت پوشش این چشم‌انداز، به جز قاره آمریکا و اقیانوسیه، شاهد افزایش سرانه مصرف شیرین‌کننده‌های کالری‌دار خواهند بود اما نابرابری‌ها در داخل مناطق همچنان ادامه خواهد داشت. بیشترین افزایش در مناطق پرجمعیت جنوب و جنوب شرقی آسیا رخ خواهد داد.
مصرف‌کنندگان شکر
رشد تقاضای جهانی شکر عمدتا توسط آسیا و آفریقا هدایت می‌شود. با رشد سریع پیش‌بینی‌شده در جمعیت و درآمد، انتظار می‌رود آسیا و آفریقا بیشترین سهم را در افزایش تقاضای جهانی در مقایسه با دوره مرجع داشته باشند و به ترتیب ۶۴درصد و ۲۹درصد از کل رشد جهان را تشکیل دهند. انتظار این است که تغییرات رژیم غذایی ناشی از شهرنشینی و افزایش درآمدهای قابل تصرف، محرک‌های اصلی این افزایش باشند. با این حال، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۴، مصرف سرانه در آفریقا به ۱۵.۶کیلوگرم و در آسیا به ۲۱.۲ کیلوگرم برسد که هر دو کمتر از میانگین جهانی پیش‌بینی‌شده ۲۳.۱کیلوگرم به ازای هر نفر هستند.
در آسیا، انتظار می‌رود هند بیشترین سهم را در افزایش کلی مصرف شکر داشته باشد و پس از آن اندونزی، پاکستان و سپس چین قرار دارند. در این کشورها، به جز چین، انتظار می‌رود رشد جمعیت و افزایش درآمد، تقاضا برای محصولات غذایی و آشامیدنی فرآوری‌شده را در طول دهه آینده حفظ کند. در چین، انتظار می‌رود بیشتر رشد تقاضا از شهرهای کوچک‌تر و کمتر توسعه‌یافته باشد، درحالی‌که در شهرهای بزرگ‌تر و توسعه‌یافته‌تر، نگرانی‌های بهداشتی و پویش‌های آگاهی‌بخش دولت احتمالا رشد را کند می‌کند.
از نظر سرانه مصرف غذا، انتظار می‌رود کشورهای کمتر توسعه‌یافته آسیایی، محرک‌های اصلی رشد سالانه ۱.۵درصدی منطقه در دهه آینده باشند. در سراسر آفریقا، انتظار می‌رود کشورهای کمتر توسعه‌یافته جنوب صحرای آفریقا، بالاترین نرخ رشد مصرف سرانه را ثبت کنند، که عمدتا به دلیل افزایش پیش‌بینی‌شده درآمد قابل تصرف و هزینه‌های بالاتر برای غذاها و نوشیدنی‌های فرآوری‌شده است. همچنین انتظار می‌رود در شمال آفریقا نیز رشد تقاضا وجود داشته باشد.
در مقابل، در آفریقای جنوبی، روند کاهشی مصرف سرانه شکر که در سال‌های اخیر ثبت شده است (در بحبوحه اقدامات دولت برای جلوگیری از مصرف آن، از جمله مالیات بر نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر و کمپین‌ها و پویش‌های بهداشت عمومی) انتظار می‌رود در دهه آینده نیز ادامه یابد؛ بسیاری از تولیدکنندگان مواد غذایی، محصولات خود را برای کاهش محتوای قند، اصلاح فرمول می‌کنند.
روند نزولی مصرف شیرین‌کننده‌های کالری‌دار در سایر مناطق با مصرف بالای سنتی ادامه می‌یابد. به طور سنتی، کشورهای آمریکایی، کارائیب و اروپایی بالاترین سطح مصرف سرانه قند را ثبت می‌کنند و شیرین‌کننده‌های کالری‌دار حداقل ۱۲درصد از کربوهیدرات‌های غذایی را تشکیل می‌دهند که این نسبت در ایالات متحده بیش از ۲۰درصد است. از سال ۲۰۱۰، مصرف شیرین‌کننده‌های کالری‌دار در این کشورها با افزایش آگاهی از اثرات نامطلوب آنها بر سلامتی، روند نزولی داشته است.
پیش‌بینی می‌شود در طول دهه آینده، این کاهش، هر چند با سرعتی کمتر، ادامه یابد. در مقایسه با سایر مناطق، آمریکای لاتین بالاترین سطح مصرف شکر را به خود اختصاص می‌دهد. در طول ۱۵ سال گذشته، سطح بالای مصرف سرانه، نگرانی‌هایی را در مورد اثرات منفی آن بر سلامت ایجاد کرده است. در پاسخ، چند کشور، از جمله شیلی، کلمبیا، اکوادور، مکزیک، پرو و اخیرا برزیل، مالیات بر نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر را با هدف کاهش مصرف نوشابه وضع کرده‌اند. برخی از کشورها مانند آرژانتین، برزیل، کلمبیا، مکزیک و پرو، برچسب‌گذاری اجباری روی بسته‌بندی را برای ترویج انتخاب محصولات سالم‌تر اجرا کرده‌اند.
در دهه آینده، پیش‌بینی می‌شود این منطقه شاهد کاهش مصرف سرانه کل کالری شیرین‌کننده‌ها به رهبری برزیل، آرژانتین، پاراگوئه، شیلی، مکزیک و پرو باشد. در دهه گذشته، اروپا بالاترین میزان مصرف سرانه و دومین سطح بالای مصرف کل شکر را داشت. در دو دهه گذشته، کشورهای اروپایی به دنبال اتخاذ اقداماتی برای جلوگیری از مصرف بیش از حد شکر بوده‌اند که باعث شده صنایع وابسته به این محصول، ترکیب محصولات خود را اصلاح کند و مصرف‌کنندگان به تدریج رژیم‌های غذایی سالم‌تری را برای خود برنامه‌ریزی کنند.
در ده سال آینده، این منطقه بزرگ‌ترین کاهش مصرف را در بین مناطق تحت پوشش چشم‌انداز تجربه خواهد کرد. اگرچه مصرف سرانه شکر در اتحادیه اروپا همچنان بالاترین میزان خواهد بود، اما انتظار می‌رود که در دهه آینده شاهد کاهش مداوم مصرف شکر باشیم، با سرعتی کمتر از دهه قبل، سابقه و تجربه‌ای که بریتانیا و سوئیس پشت سر گذاشته‌اند. در مقابل، انتظار می‌رود مصرف سرانه شکر در اوکراین و برخی دیگر از کشورهای اروپایی افزایش یابد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که سطح مصرف سرانه در کشورهای مصرف‌کننده بالای شکر مانند استرالیا، نیوزیلند و کانادا کاهش یابد.
با این حال، این کاهش در ایالات متحده کمتر قابل مشاهده خواهد بود زیرا مصرف‌کنندگان محصولات شیرین‌شده با شکر را به شربت ذرت با فروکتوز بالا ترجیح خواهند داد. در ژاپن و کره‌جنوبی، به جز کاهش حجم ناشی از کاهش جمعیت، تغییرات حداقلی پیش‌بینی می‌شود. بازار شربت ذرت با فروکتوز بالا تثبیت خواهد شد. شربت ذرت با فروکتوز بالا، دیگر شیرین‌کننده کالری‌دار، در درجه اول در نوشیدنی‌ها به عنوان جایگزین شکر استفاده می‌شود. برخلاف شکر، این یک محصول مایع است و بنابراین تجارت آن دشوارتر است.
