اکونومیست از پیشرفتهای چشمگیر در حوزه درمان خبر میدهد؛
جهان در حال پیروزی در جنگ با سرطان

امروزه تقریبا هر بزرگسالی یا خود سرطان داشته، یا کسی را میشناسد که به آن مبتلا بوده، یا هر دو. در کشورهای ثروتمند، نیمی از مردان و یکسوم از زنان میتوانند انتظار داشته باشند که در طول عمر خود دچار سرطان خواهند شد. در آمریکا که سرطان دومین علت مرگومیر پس از بیماریهای قلبی است، هر سال حدود ۶۰۰ هزار نفر را میکشد. در سطح جهانی، سرطان عامل حدود یکششم از کل مرگومیرهاست. اگر معیار موفقیت را درمان کامل ظرف یک دهه -یا حتی دو، سه یا چهار دهه- بدانیم، ممکن است نتیجه بگیریم که جنگ با سرطان شکست خورده است.
اما در واقع، وضعیت بهتر از چیزی است که بسیاری فکر میکنند. دادهها پیشرفت را بهوضوح نشان میدهند و دلایل زیادی برای ادامه این روند وجود دارد. سرطان با افزایش سن مرتبط است. اگر اثر طولانیتر شدن عمر انسانها را کنار بگذاریم، روشن میشود که در کشورهای توسعهیافته، اوایل دهه ۱۹۹۰ نقطه عطفی بوده است. از آن زمان، نرخ مرگومیر تعدیلشده نسبت به ساختار سنی جمعیت، سالبهسال بهآرامی اما پیوسته کاهش یافته است. در آمریکا، این نرخ اکنون حدود یکسوم کمتر از دهه۱۹۹۰ است. روندی مشابه در سایر کشورهای توسعهیافته مشاهده میشود. آنچه برخی دانشمندان بهعنوان یک حمله برقآسا تصور کرده بودند، به یک جنگ فرسایشی اما موفق تبدیل شده است. برخی پیروزیها خیرهکننده بودهاند. لوسمی (سرطان خون) کودکان زمانی تقریبا معادل حکم مرگ بود؛ اکنون نرخ بقای پنجساله آن بالای ۹۰درصد است. با این حال، از آنجا که سرطان یک بیماری نیست، بلکه مجموعهای از بیماریهاست، بخش بزرگی از پیشرفتها از طریق جهشهای بزرگ علمی حاصل نشده، بلکه نتیجه هزاران پیشرفت کوچک در غربالگری، جراحی و داروها بودهاند.
مسیر آینده
پیشرفتهای آینده از سه منشأ اصلی حاصل خواهد شد. مسیر نخست، گسترش درسهای آموختهشده در کشورهای ثروتمند به سراسر جهان خواهد بود. در مبارزه با سرطان، موفقیت بزرگ اما کمتر دیدهشده، پیشگیری بوده است؛ شاید به این دلیل که سرطانهایی که هرگز اتفاق نمیافتند در مقایسه با آنهایی که معالجه میشوند، کمتر به چشم میآیند. برای مثال، نرخ سیگار کشیدن در کشورهای ثروتمند بهشدت کاهش یافته است. تنها در آمریکا، این امر از سال ۱۹۷۵ تاکنون احتمالا از مرگ بیش از ۳میلیون نفر بر اثر سرطان جلوگیری کرده است. ازآنجاکه سیگار هنوز عامل یکپنجم مرگومیرهای سرطانی در جهان است، مبارزه با سیگار در کشورهای فقیر و با درآمد متوسط میتواند تاثیر فوقالعادهای داشته باشد.
مسیر دوم، دسترسی به داروهای ارزانتر و ثروت بیشتر برای تامین هزینهها خواهد بود. سرطان دهانه رحم یکی از شایعترین سرطانها در میان زنان است. تقریبا تمام موارد آن، اثر جانبی تاخیری عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) هستند. بریتانیا در سال ۲۰۰۸ واکسن HPV را به دختران نوجوان ارائه داد. پانزدهسال بعد، نرخ سرطان دهانه رحم در زنان بیستساله ۹۰درصد کاهش یافت و مقامهای بهداشت بریتانیا از ریشهکن کردن تقریبا کامل این سرطان تا سال۲۰۴۰ سخن میگویند. واکسن اولیه HPV نسبتا گران بود، اما اکنون نسخه ارزانتری در هند تولید شده که زیربنای یک برنامه واکسیناسیون گسترده در آن کشور قرار گرفته است.
منشأ سوم پیشرفت، بهکارگیری یافتههای جدید علمی در درمانهای بالینی خواهد بود. این روند شامل دومرحله است: شناسایی افرادی که بیشترین خطر ابتلا به سرطان را دارند و سپس یافتن راههایی برای متوقف کردن بیماری در مراحل اولیه. دانشمندان هماکنون میدانند برخی جهشهای ژنتیکی، حاملان خود را مستعد ابتلا به انواع خاصی از سرطان میکنند؛ مثل ژن معیوب BRCA-۱ که خطر ابتلا به سرطان سینه یا پروستات را افزایش میدهد. با این حال، کمتر از نیمی از بیماران سرطانی یک عامل خطر شناختهشده دارند. همچنین تنها برخی سلولهای پیشسرطانی به سرطان بدخیم تبدیل میشوند. مثلا سرطان روده معمولا از پولیپها آغاز میشود، اما فقط ۵ تا ۱۰ درصد از آنها سرطانی میشوند.
هدف این است که این ابهامات برطرف شوند تا بیماران بسیار زود، یعنی زمانی که درمان موثرتر است، شناسایی شوند. این کار بر پایه بانکهای زیستی عظیم از نمونههای بافتی و همچنین توانایی مشاهده فعال یا غیرفعال بودن ژنها در سلولهای زنده -که حتی یک دهه پیش ممکن نبود- صورت میگیرد. با استفاده از نشانگرهای زیستی جدید در خون یا تنفس و درک عمیقتر از چگونگی تعامل ژنها و محیط، پزشکان میتوانند افرادی را که واقعا به درمان نیاز دارند، شناسایی کنند. این امر کمک میکند که افراد تحت عملهای غیرضروری، شیمیدرمانی یا پرتودرمانی گران و پرعارضه قرار نگیرند. پس از شناسایی افراد نیازمند درمان، پزشکان میتوانند از مجموعه رو به گسترش درمانها بهره بگیرند. برخی داروهای ارزان نقش پیشگیری دارند. آسپرین، مسکن رایج، به نظر میرسد خطر سرطان روده را در بیماران مبتلا به سندروم لینچ -یک اختلال ژنتیکی سرطانزا- تا ۵۰درصد کاهش میدهد. متفورمین، داروی ارزان دیابت، خطر بازگشت نوع خاصی از سرطان پستان را کاهش میدهد.
روشهای نوین
در کنار روشهای سنتی مانند جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی، اکنون روش نوینی در حال ظهور است که از قدرت سیستم ایمنی بدن بهره میگیرد. ایده این است که توانایی طبیعی بدن در مبارزه با سلولهای سرطانی را تقویت کنیم. برخی واکسنها میتوانند سرطانی را که قبلا بهوجود آمده است، هدف قرار دهند. برخی دیگر، شبیه واکسنهای معمول مانند آنفلوآنزا، سلولهای پیشسرطانی را هدف میگیرند. واکسنهایی از این نوع برای سرطان پستان و روده بزرگ در مرحله آزمایشهای بالینی قرار دارند.
اخبار خوب اغلب نادیده گرفته میشوند؛ بهویژه وقتی بهآرامی رخ میدهند. این همان داستان جنگ با سرطان است؛ البته همهچیز ایدهآل نیست. درمانها گران هستند، شرکتهای دارویی نگران شکایتهای احتمالی در مورد عوارض جانبی درمان بیماریهایی هستند که هنوز بروز نکردهاند و دولت ترامپ نیز در حال برنامهریزی برای کاهش شدید بودجه «موسسه ملی سرطان» است؛ اقدامی که پیشرفت علمی را به عقب میبرد و نسل جدیدی از پژوهشگران را از این حوزه دور میکند. با این حال، هزینهها کاهش خواهند یافت، درمانها به بازار خواهند رسید و تحقیقات در اروپا و چین ادامه دارد؛ کشورهایی که امسال از آمریکا به عنوان مرکز اصلی پژوهشهای سرطانی پیشی گرفتهاند. به همین دلیل است که نرخ مرگومیر تعدیلشده نسبت به ساختار سنی جمعیت، سالبهسال کاهش خواهد یافت.