گزارش جدید نیویورک‌تایمز از تأثیر حمله آمریکا به فردو/بمب ۳۰ هزار پوندی آمریکا چه محدودیت هایی دارد؟
از زمان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه که در طول آن رژیم صهیونیستی و آمریکا با اقدامات تجاوزکارانه خود به خاک و تمامیت ارضی ایران تعرض کردند، گزارش‌های مختلفی درباره میزان آسیب وارد شده به تأسیسات هسته‌ای ایران، به‌خصوص تأسیسات هسته‌ای فردو منتشر شده است.
در همین حین «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا همواره مدعی نابودی کامل توانمندی هسته‌ای ایران شده است. به گفته مقامات ایرانی از جمله «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران، تأسیسات هسته‌ای ایران دچار «آسیب‌های جدی» شده است.
اما در تازه‌ترین گزارش‌ها درباره میزان خسارت وارد شده به تأسیسات هسته‌ای ایران، نشریه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» در گزارشی مفصل نوشت که به دلیل ماهیت زیرزمینی تاسیسات فردو، دسترسی ناظران خارجی به این مکان دشوار است و ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا میزان واقعی خسارات مشخص شود.
این روزنامه تأکید کرد که اگرچه مقامات آمریکایی اخیراً از «آسیب جدی» سخن گفته‌اند، اما مجموعه‌ای از متغیرها، از نوع بمب به کار گرفته‌شده گرفته تا ساختار زمین و مصالح مهندسی ایرانی، تعیین می‌کنند که این حمله تا چه اندازه موفق بوده است.
د
بمب ۳۰ هزار پوندی و محدودیت‌های آن
در بخش نخست، این نشریه با بررسی بمب سنگرشکن GBU-۵۷ نوشت: «کارشناسان انفجار و بالستیک، این بمب را شبیه یک گلوله غول‌پیکر توصیف می‌کنند که از بمب‌افکن B-۲ پرتاب می‌شود. این بمب ۳۰ هزار پوند وزن دارد که بیش از پنج هزار پوند آن مواد منفجره است و با سرعتی فراتر از صوت به زمین برخورد می‌کند.»
با این حال، نیویورک‌تایمز خاطرنشان کرد که حتی چنین بمبی هم تضمینی برای نابودی یک هدف سخت و عمیق در دل کوه ندارد. به گفته «رایان هارلی» استاد مهندسی مکانیک در دانشگاه جانز هاپکینز، این بمب در بهترین حالت می‌تواند ۵ تا ۱۰ متر در سنگ‌های متداول نفوذ کند، در حالی‌که عمق فردو بین ۲۶۰ تا ۳۶۰ فوت برآورد می‌شود.
به نوشته این روزنامه، طراحان عملیات در وزارت دفاع آمریکا به جای تمرکز بر شکستن لایه ضخیم سنگ، راهبرد حمله به کانال‌های تهویه فردو را در پیش گرفتند.
یک مقام آگاه به نیویورک‌تایمز گفته است که این کانال‌ها به‌طور مستقیم به پایین نمی‌رفتند و در بخش‌های بالایی دارای زوایای پیچیده‌ای بودند، به همین دلیل مسیر بمب‌ها ترکیبی از تونل و سنگ بود. در اسناد پنتاگون که در ۲۶ ژوئن منتشر شد نیز اشاره شده بود که ورودی اصلی این کانال‌ها به شکل سه‌شاخه‌ای طراحی شده و برای هر یک چندین بمب مورد نیاز بوده است.
زمین‌شناسی، سپر طبیعی ایران
بخش دیگری از گزارش به تحلیل زمین‌شناسی منطقه فردو اختصاص دارد. نشریه آمریکایی نوشت: «بر اساس مقاله‌ای منتشرشده در نشریه دانشگاه تهران، سنگ‌های اطراف این منطقه عمدتاً از نوع «ایگنمبریت یا توف آتشفشانی» هستند.
در همین راستا «ییزهاک ماکوسکی» زمین‌شناس دانشگاه حیفا، در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز تأکید کرده که این نوع سنگ، علاوه بر سهولت در حفاری، می‌تواند به‌طور طبیعی انرژی انفجار را جذب کند؛ مشابه کیسه‌های شن که در قلعه‌های قدیمی برای دفع گلوله استفاده می‌شد.
«نیک گلاماک» استاد دانشگاه ایلینوی نیز گفت: «توف آتشفشانی در جامعه مهندسی انفجار به‌عنوان یکی از بهترین مواد برای جذب انرژی شناخته می‌شود.»
نشریه آمریکایی در ادامه نوشت: «به همین دلیل، حتی در صورت برخورد مستقیم بمب‌ها، بخشی از قدرت تخریبی توسط لایه‌های زمین مهار شده است.»
فناوری بتن و استحکامات مهندسی
این روزنامه همچنین یادآور شد که ایران تولیدکننده بزرگ بتن در منطقه است و محققان ایرانی پژوهش‌هایی درباره بتن‌های تقویت‌شده با الیاف فولادی منتشر کرده‌اند.
«کلی نایتو» استاد مهندسی سازه در دانشگاه لی‌های به نیویورک‌تایمز گفت: «افزودن الیاف فولادی می‌تواند مقاومت کششی بتن را دو تا سه برابر افزایش دهد و مانع از ترک‌خوردگی‌های شدید شود.»
به نوشته نیویورک‌تایمز، مشخص نیست چنین فناوری‌هایی دقیقاً در فردو به‌کار رفته یا نه، اما بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشتر از درهای سنگین مقاوم در برابر انفجار و اتاق‌های چندلایه در این تاسیسات گزارش داده بودند.
متغیرهای ناشناخته و پیامدهای احتمالی
این نشریه افزود: «در نهایت میزان تخریب فردو وابسته به این است که بمب‌ها تا چه اندازه به نزدیکی محفظه‌های سانتریفیوژ رسیده‌اند. اگر انفجار در مجاورت این بخش‌ها رخ داده باشد، شوک ناشی از آن می‌توانسته تجهیزات را به‌شدت تخریب کند، حتی اگر دیواره اصلی فرو نریخته باشد.»
«اندرو نیکلسون» مدیر شرکت بریتانیایی Viper Applied Science، گفته است: «حتی اگر بمب به هسته اصلی نرسیده باشد، موج انفجار در تونل‌ها می‌تواند به تجهیزات آسیب جدی وارد کند.»
با این حال، کارشناسان دیگر از جمله «پیتر مک‌دونالد» تأکید کرده‌اند که حتی در صورت نفوذ مستقیم، احتمال فروریختن کامل فردو اندک است و خسارت‌ها بیشتر به محدوده‌های نزدیک انفجار محدود خواهد بود.
نیویورک‌تایمز در آخر نوشت: «اگرچه پنتاگون با دقت به طراحی عملیات پرداخته و برخی ارزیابی‌های آمریکایی‌ها حاکی از آسیب شدید به فردو است، اما به دلیل متغیرهای متعدد از جنس سنگ‌ها گرفته تا نوع بتن و طراحی زیرزمینی ـ تعیین دقیق میزان خسارت فعلاً ناممکن است.»
«جان ولفستال»، مقام پیشین شورای امنیت ملی آمریکا، به این روزنامه گفته است: «اگر انفجار بیشتر به صورت موج شوک بوده باشد، بخشی از تجهیزات قابل بازیابی است. اما اگر همه‌چیز در آتش نابود شده باشد، چیزی برای بازسازی باقی نمی‌ماند.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
