حدود یک پنجم آب شرب تهران به این دلیل هدر می‌رود
اخیرا آماری در رسانه‌ها منتشر شده که می‌گوید حدود ۲۲ درصد آب شهری تهران از مجموع سالانه بیش از ۱.۲ میلیارد مترمکعب آب مصرفی این شهر به دلایلی چون نشت از شبکه، انشعاب‌های غیرمجاز و خطاهای اندازه‌گیری، بدون مصرف واقعی هدر می‌رود. همزمان، شرکت آبفا اعلام کرده کاهش داوطلبانه ۲۰ درصد از مصرف شهروندان یعنی به همان اندازه هدررفت آب در شبکه، می‌تواند به حفظ وضع موجود تا شروع بارش ها منجر شود.
بر اساس گزارش شرکت آب و فاضلاب، در میان انواع هدررفت آب، سهم نشت ناشی از فرسودگی شبکه نسبتاً پایین گزارش شده و با حدود ۱۱ درصد، در مقایسه با متوسط جهانی حدود ۸ درصد، رقم قابل قبولی است. با این حال و بنابر این گزارش، ۱۱ درصد دیگر از هدررفت شبکه آب تهران ناشی از برداشت‌های غیرمجاز، معیوب بودن شمارشگرها و حوادث است.
بررسی این داده‌ها و تایید صحت آنها نیازمند داشتن اطلاعات آماری دقیق از نحوه مصرف آب در تهران، وضعیت شبکه آب شهری، میزان فرسودگی آن و هزینه - فایده تعمیر و بازسازی این شبکه است؛ بنابراین برای بررسی بیشتر این داده‌ها و دریافت اطلاعات دقیق‌تر، پژوهشگر ایرنا به سراغ «مهدی فلاح» مسئول رسانه‌ای شرکت آب و فاضلاب تهران رفته تا این داده‌ها را بیشتر بررسی کند.
تایید هدررفت ۲۲ درصدی آب شرب تهران
فلاح به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: داده‌هایی که در گزارش یادشده منتشر شده مورد تایید شرکت آب و فاضلاب است و از سوی آبفای تهران در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته است. انتظار ما این است که با اطلاع‌رسانی از وضع موجود، مردم را ترغیب کنیم تا مصرف آب شرب خود را حدود ۲۰ درصد کاهش دهند زیرا فقط با کاهش حدود ۲۰ درصدی مصرف آب شرب مردم می‌توانیم به شروع سال آبی جدید یعنی اوایل آبان برسیم و اگر این کاهش مصرف صورت نگیرد یا بارندگی‌ها بر خلاف پیش بینی‌های سازمان هواشناسی دیرتر شروع شود، مساله پیچیده می‌شود.
به گفته مسئول رسانه‌ای آبفای تهران، بر اساس اطلاعات این سازمان، حدود ۲۲ درصد آب شربی که در تهران مصرف می‌شود هدر می‌رود. این میزان از میانگین ۳۱ درصدی هدررفت آب در کشور کمتر است و تهران از نظر میزان هدررفت آب بعد از اصفهان کمترین میزان هدررفت را دارد. حدود ۱۱ درصد هدررفت آب شرب در تهران واقعی و ناشی از فرسودگی شبکه است و حدود ۱۱ درصد دیگر آن ناشی از مشکلاتی مانند خرابی دستگاه کنتور، انشعاب‌های غیرمجاز، شکستگی مقطعی لوله‌ها و حوادث است که ماموران شرکت آبفا در صورت گزارش به سرعت برای رفع آنها اقدام می‌کنند.
وی می‌افزاید: در هر صورت هدررفت ۲۲ درصدی آب شرب در تهران یک واقعیت است که به صورت پنهان و آشکار روزانه رخ می‌دهد. تهرانی‌ها روزانه بین ۳ تا ۴ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کنند و میزان مصرف آب شرب تهران حدود ۱.۲ میلیارد متر مکعب در سال است. برآورد ما این است که می‌توانیم در صورت صرفه جویی ۲۰درصدی آب شرب در تهران، وضع موجود را تا آبان ماه یعنی شروع فصل بارش نگه داریم اما آمارها نشان می‌دهد میزان صرفه جویی مردم از ۷ تا ۸ درصد فراتر نرفته و به همین علت هنوز نتوانسته‌ایم به میزان مطلوب صرفه جویی آب در تهران برسیم. انشعاب‌های غیر مجاز آب هم یک امر پنهان است و معمولا برخی از آنها به صورت اتفاقی از طریق فعالیت گروه‌های گشت یا گزارش‌های مردمی کشف می‌شود، بخشی از هدررفت آب تهران ممکن است به علت فعالیت پیمانکاران شهرداری باشد زیرا در مواردی پیمانکاران از آب شرب برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌کنند. خرابی کنتور هم زمانی در آمار هدررفت آب، اهمیت دارد که رقم کمتری را نسبت به میزان مصرف نشان می‌دهد و در این میان، بخشی از آب مصرف مشترک در میزان فروش آب شرب آبفا نیست و در واقع نوعی پرت آب و هدررفت آب صورت گرفته است.
فلاح تصریح می‌کند: میزان کل هدررفت آب در تهران حدود ۲۲ درصد است، در حالی که میانگین هدررفت آب شهری در دنیا حدود ۸ درصد است. اگر هدررفت پنهان را در نظر نگیریم یعنی موارد تخلف شامل انشعاب‌های غیرمجاز و خرابی‌های کنتور آب را جدا کنیم سهم فرسودگی شبکه در این هدررفت حدود ۱۱ درصد است یعنی حدود سه درصد با میانگین جهانی فاصله داریم.
چالش‌های نوسازی شبکه آب
فلاح به این پرسش که چرا با تخلفات برخورد نمی‌شود و خرابی‌های شبکه آب اصلاح نمی‌گردد، چنین پاسخ می‌دهد: در مورد تخلفات انشعاب‌های غیرمجاز و خرابی کنتورها، چون این موارد معمولا مخفی و پنهان است، از همه موارد آن مطلع نمی‌شویم اما هر موردی که کشف یا گزارش شود به سرعت رسیدگی می‌شود. در مورد بازسازی و اصلاح فرسودگی نیز با دو مشکل مواجه هستیم؛ اول اینکه برای بازسازی شبکه نیازمند هماهنگی با دستگاه‌های مختلفی مانند اداره برق، شهرداری یا اداره گاز هستیم. مساله ترافیک و بسته شدن راه‌ها نیز مانع دیگری برای بازسازی شبکه آبرسانی است اما مساله اصلی بودجه کلانی است که برای بازسازی شبکه فرسوده آب تهران نیاز داریم.
«بازسازی شبکه فرسوده آبرسانی بودجه کلانی می‌خواهد و به بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان برای نوسازی حدود ۲۰۰ کیلومتر شبکه فرسوده نیاز داریم. ضمن اینکه نباید انتظار داشته باشیم میزان هدررفت آب در شبکه از حدود ۸ درصد که میانگین جهانی است کمتر شود.»
وی ادامه می‌دهد: در شرایطی که با فرسودگی شبکه آب مواجه هستیم، قطعی آب نداریم. آنچه برای مدیریت کمبود آب اعمال می‌شود، مدیریت فشار آب است به طوری که فشار آب به علت محدودیت منابع کم می‌شود به شکلی که این منابع محدود به طور عادلانه بین همه شهروندان توزیع شود. البته به علت اختلاف ارتفاع ممکن است بعد از افت فشار به برخی ساختمان‌ها که در طبقات بالاتر هستند، آب نرسد.
آمارهای مصرف چه می‌گوید؟
فلاح در پاسخ به این پرسش که چرا برخی ساختمان‌ها با وجود استفاده از پمپ آب، همچنان با مشکل مواجهند، می‌گوید: استفاده مستقیم از پمپ برای مکش آب ممنوع و غیرقانونی است و هر جا گزارشی در این مورد داشته باشیم، حتما با متخلفان برخورد می‌کنیم. آنچه توصیه شده این است که مشترکان باید پمپ و منبع داشته باشند تا در ساعاتی که دچار افت فشار می‌شوند، پمپ از منبع ساختمان آب را برای واحدهای آن ساختمان تامین کند، در صورتی که گزارش مردمی به شماره ۱۲۲ داشته باشیم که مشترکانی به طور مستقیم پمپ را به ورودی آب وصل کرده باشند یا بررسی‌ها نشان دهد که تا یک ساختمان در یک کوچه آب وجود دارد و ساختمان‌های بعدی آب ندارند، متوجه این تخلف می‌شویم و با متخلفان برخورد می‌شود. برخورد قانونی هم به این شکل است که اول پمپ جمع می‌شود و بعد طبق قانون با متخلف برخورد می‌شود. البته آماری از این نوع تخلفات نداریم.
وی درباره میزان منابع آبی تهران و حجم آب در دسترس تا شروع بارندگی‌ها توضیح می‌دهد: در تهران چهار سد ماملو، امیرکبیر، لار و طالقان را داریم که آب تهران و البرز را تامین می‌کنند. آمارهای موجود نشان می‌دهد که این سدها به جز سد طالقان حدود ۱۲ درصد موجودی آب دارند. معنی آن این است که اگر بتوانیم سهم آب سد طالقان را برای تهران بیشتر کنیم و مردم ۲۰ درصد صرفه‌جویی کنند می‌توانیم با مدیریت فشار آب، آب شرب مردم تهران را تا شروع بارندگی‌ها که امیدواریم در آبان ماه باشد تامین کنیم.
در تهران سالانه ۱.۲ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود. بر این اساس، ساکنان تهران روزانه بین یک تا سه میلیون لیتر آب مصرف می‌کنند که در روزهای پرمصرف تابستان به ۴ میلیون لیتر می‌رسد. از نظر سهم میزان آب مصرف شهری در مقابل مصرف آب صنعتی و کشاورزی هم بین استان‌ها تفاوت وجود دارد. در استان تهران عمده مصرف در بخش مصرف شهری و آب شرب است اما در خیلی از استان‌ها سهم آب کشاورزی بیشتر است.
مسئول رسانه‌ای آبفا ادامه می‌دهد: ما در شرکت آبفای تهران فقط مسئول بخش آب شرب شهری هستیم و اعداد و ارقام مربوط به مصرف بخش کشاورزی و صنعتی را نداریم. اما در کل تهران حدود ۴۲درصد مصرف آب در بخش شهری است که سالانه حدود ۱.۲ میلیارد مترمکعب است و حدود ۵۸ درصد سهم بخش کشاورزی و صنعتی است. از نظر مصرف آب شهری نیز حدود ۳۲ درصد مشترک خوش‌مصرف داریم که میزان مصرفشان کمتر از ۱۲ مترمکعب در ماه به ازای هر خانوار است. حدود ۶۲ درصد مشترک پرمصرف داریم که ماهانه بین ۱۲ تا ۲۴ مترمکعب مصرف آب دارند و حدود ۶ درصد نیز خانوارهای بدمصرف هستند که بیش از دو برابر الگوی مصرف آب مصرف می‌کنند.
«اکنون به طور متوسط هر تهرانی باید روزانه ۱۳۰ لیتر آب مصرف کند اما این میزان اکنون به طور متوسط ۲۵۰ لیتر یعنی دو برابر الگوی مصرف جهانی است. این الگو البته برای استان‌های گرم متفاوت است. اگر مردم تهران حدود ۲۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کنند امیدواریم بتوانیم با مدیریت فشار آب تا زمان فصل آبی جدید و شروع بارش ها که امیدواریم اوایل آبان باشد، وضعیت را مدیریت کنیم در غیر این صورت مدیریت آب در تهران وضعیت پیچیده‌ای پیدا می‌کند.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
