حذف چهار صفر در شرایط جنگی

شیرین جمشیدیان: لایحه حذف چهار صفر از پول ملی بار دیگر در مجلس به جریان افتاده است. با درخواست بانک مرکزی و وزارت اقتصاد لایحه حذف چهار صفر از پول ملی در کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح و در همین راستا روز یکشنبه با توجیهات بانک مرکزی کلیات لایحه مذکور در کمیسیون اقتصادی مجلس به تصویب رسید. این لایحه از سوی دولت دوازدهم به مجلس دهم ارسال و به تصویب رسید. اما شورای نگهبان ایراداتی از این لایحه گرفت و در نهایت ابهامات و ایرادات لایحه با پایان عمر مجلس دهم، به مجلس یازدهم ارجاع شد. اما لایحه حذف چهار صفر از پول ملی در نهایت در مجلس یازدهم مسکوت ماند.

جعفر قادری، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»‌ با اشاره به تصویب کلیات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی در کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: ایرادات لایحه حذف چهار صفر از پول در مجلس یازدهم مطرح شد و مجلس یازدهم صلاح ندانست که وارد موضوع شود. اما شرایط جدید به گونه‌ای پیش رفت که بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، کمیسیون را قانع کردند که به موضوع ورود پیدا کند و به درخواست دولت که تقاضای به جریان افتادن لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را داشت پاسخ مثبت بدهد. در جلسه کمیسیون اقتصاد که رئیس کل بانک مرکزی و معاونینشان حضور داشتند توضیح دادند که هزینه چاپ و انتشار پول بسیار بالا است.

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، اظهار کرد: از سوی دیگر امکانات چاپ ما هم به گونه‌ای است که امکان چاپ پول با تقاضای زیاد را نداریم. در شرایطی که استفاده از ابزارهای الکترونیک امکان‌پذیر است بخش عمده‌ای از نیازهای مردم از طریق پرداخت‌های الکترونیک انجام می‌شود و کمتر نیاز به اسکناس پول داریم.

ولی تجربه ما در شرایط جنگی نشان داد زمانی که استفاده از پول الکترونیک امکان‌پذیر نباشد؛ ما ناچار هستیم که حجم قابل‌توجهی پول چاپ کنیم، اما محدودیتی برای چاپ پول وجود دارد. علاوه بر این هزینه‌های مبادلاتی که به علت کاهش عرضه پول متوجه مردم می‌شود عملا کار را برای مردم و بانک مرکزی سخت می‌کند. قادری‌ تصریح کرد: بنابراین در فرصت فراهم شده مجددا لایحه قبلی که در مورد حذف چهار صفر از پول ملی مطرح بود به جریان افتاده است. نهایتا تعیین واحد پول و اجزای آن را مجددا به بحث بگذاریم تا ایرادات و اشکالاتی که در حال حاضر بر واحد پول ملی کشورمان وجود دارد را برطرف کنیم و هزینه مبادلاتی نگهداری و انتقال پول را کم کنیم.

او به ایراداتی که به پول ملی کشورمان وارد است اشاره و تاکید کرد: یکی از ایرادات و اشکالاتی که متوجه پول ملی کشورمان است اینکه پول ملی ما جزء ندارد. یعنی واحد پول ملی ما ریال است اما برای آن جزء تعریف نشده است. درحالی‌که در گذشته شاهی و دینار جزء ریال بودند که در حال حاضر در جریان نیستند. اما 10 واحد پول ما به صورت عرفی یک تومان در جامعه تعریف شده که جایگاه قانونی ندارد و ثبت و ضبط اعداد و ارقام و مبادلات به عنوان تومان خلاف قانون است و باید بر مبنای ریال ثبت و ضبط شود. رئیس کمیسیون جهش تولید در ادامه گفت: تورم‌های شدید سال گذشته باعث شده که ارزش پول ملی شدیدا کاهش پیدا کند و ما برای تبدیل ریال به ارز خارجی باید عدد درشتی را منتقل کنیم.

بنابراین زمانی‌که چنین نیازی احساس می‌شود هم برای کاهش هزینه‌های چاپ و انتشار پول و مزیت‌هایی که از این باب وجود دارد و هم به‌خاطر ارزش کم پول ملی بهتر است اصلاحاتی که می‌خواهیم بر روی واحد پول ملی داشته باشیم را الان شروع کنیم. بر این اساس کمیسیون اقتصادی با توضیحاتی که رئیس کل بانک مرکزی و معاونینشان و وزارت اقتصاد داشت قانع شد و نهایتا به کلیات لایحه حذف 4صفر از پول ملی رای مثبت داد.

قادری در خصوص امکان تغییر واحد پولی، خاطرنشان کرد: اینکه آیا واحد پول ریال می‌ماند یا تومان می‌شود یا نام دیگری می‌گیرد بحثی است که در بررسی جزئیات لایحه مشخص می‌شود. همچنین اینکه جزء یا واحد جزء پول ملی چیست هم باید مشخص شود.

از سوی دیگر رابطه اجزای پول هم باید مشخص شود که چند واحد پول فرعی معادل یک واحد پول اصلی می‌شود. همچنین اینکه مدت زمان اجرا کی خواهد بود و اینکه چند صفر حذف شود نیز از جمله مسائل و موضوعاتی است که باید در انتخاب واحد پول و اجزا مدنظر قرار بگیرد. از سوی دیگر باید بررسی شود که حذف صفرهای پول ملی چه تاثیری در گروه‌های مختلف می‌تواند داشته باشد. تمام این مسائل در بررسی جزئیات لایحه بحث خواهد شد.

او در خصوص اینکه علت درخواست بانک مرکزی برای حذف 4 صفر از پول ملی چه بود، اظهار کرد: بانک مرکزی اعلام کرد که در شرایط جنگی زمانی که ما نمی‌توانیم از پرداخت‌های الکترونیک استفاده کنیم نیاز به اسکناس بیشتری داریم و بنابراین باید اسکناس‌های درشت‌تری چاپ کنیم. اما در حال حاضر در ارزهای یورو و دلار بزرگ‌ترین واحد پولشان 100 دلار یا 100 یورو است. اما در کشور ما زمانی که پول بی‌ارزش است ناچار هستیم واحدهای پولی همتی را تعریف کنیم. بنابراین این مسائل و موضوعاتی است که باید بر روی آن بحث شود.

نایب‌رئیس کمیسیون اقتصاد همچنین در خصوص اینکه آیا رایزنی‌هایی در خصوص این لایحه با شورای نگهبان انجام شده است، گفت: این بحث وجود داشت که اگر قرار است ایراداتی که پیش از این شورای نگهبان از لایحه حذف چهار صفر از پول ملی گرفته بود را رفع کنیم باید بپذیریم که واحد پول ملی‌مان ریال است و بنابراین جزء آن دینار می‌شود و هر 100 دینار یک ریال است.

بنابراین قدرت مانوری نداریم. اما باتوجه به اینکه در این اصلاحات به ماده یک قانون پولی و بانکی اشاره شده و آن قانون جزو قوانین نقض شده است؛ اگر قرار باشد تصمیم‌گیری جدیدی کنیم می‌توانیم واحد پول ملی را تغییر دهیم و اجزای آن را هم تعریف کنیم. بر این اساس قرار شد در این خصوص از شورای نگهبان کسب تکلیف کنیم و بر اساس اعلام نظر شورای نگهبان ما وارد جزئیات لایحه شویم.