مجلس در حمایت از ماهواره ایرانی بیانیه داد؛ بنیاد دفاع از دموکراسی اهمیت آن را بررسی کرد؛
«ناهید ۲» بر مدار بین‌المللی
در حمایت از این اقدام مهم، نمایندگان بهارستان در جلسه علنی روز یکشنبه بیانیه‌ای را درخصوص پیشرفت‌های راهبردی فضایی و ارسال ماهواره مخابراتی ناهید ۲ قرائت کردند. در این بیانیه آمده است: ملت بزرگ ایران، اقتدار فرزندان سرزمین پرافتخار ایران اسلامی در توسعه صنعت فضایی، در مدت زمان کوتاهی پس از تجاوز رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکای جنایتکار به کشور، یکی از مولفه‌های برقراری موازنه قدرت نظام مقدس در مقابله با نظام استکبار جهانی است.
در بخشی از این بیانیه تاکید شده است: طراحی و ساخت و ارسال موفقیت‌آمیز نخستین ماهواره مخابراتی بومی ناهید ۲ در باند فرکانسی KU در راستای اطاعت از فرامین رهبر معظم انقلاب اسلامی مدظله العالی در لزوم عدم توقف پیشرفت‌های علمی توسط دانشمندان غیور بخش فضایی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و تقارن این پیروزی با ایام اربعین شهادت سرداران، دانشمندان و جمعی از هموطنان بیگناه، نمادی از توسعه و پیشرفت کشور در صنعت راهبردی فضایی و دستیابی به قله‌های علم و فناوری است. بر همین اساس ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی ضمن حمایت همه‌جانبه از تداوم این روند مبارک، مراتب قدردانی خود را از اقدامات و تلاش‌های وزیر فرهیخته ارتباطات و فناوری اطلاعات، ستار‌هاشمی و همه دانشمندان پرافتخار کشورمان اعلام می‌داریم.ماهواره مخابراتی ناهید ۲ پس از پرتاب موفق، در مدار مورد نظر تزریق شد تا زمینه آزمایش عملیاتی فناوری‌های بومی ایران در حوزه ماهواره‌های مخابراتی فراهم شود. نخستین داده‌های تله‌متری این ماهواره در ایستگاه زمینی سازمان فضایی ایران با موفقیت دریافت شد و عملکرد سامانه‌های آن مورد تایید قرار گرفت. این ماهواره مخابراتی به دست متخصصان سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی کشور طراحی و ساخته شده است.
ائتلاف فضایی ایران و روسیه
بازتاب‌های بین‌المللی ماهواره ناهید ۲ همچنان از سوی رسانه‌ها و اندیشکده‌های غربی مورد توجه است. بنیاد دفاع از دموکراسی در تحلیلی از این گام مهم ایران می‌نویسد: با پرتاب موفق ماهواره مخابراتی ناهید ۲ به مدار پایین زمین توسط روسیه، روند همکاری‌های علمی و فناورانه میان ایران و فدراسیون روسیه وارد مرحله تازه‌ای شده است.
این پرتاب که در کنار دو ماهواره روسی و چند ماهواره کوچک دیگر انجام شد، نشانه‌ای از تعمیق پیوندهای استراتژیک تهران و مسکو در حوزه فضا، فناوری‌های پیشرفته و زیرساخت‌های مخابراتی است. ماهواره ناهید ۲ که توسط سازمان فضایی ایران طراحی و ساخته شده، برای عمر مفید دوساله برنامه‌ریزی شده و در زمینه ارتباطات مخابراتی، جمع‌آوری داده‌های علمی و پایش عملکرد زیرسامانه‌های بومی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
همکاری فضایی مستمر؛ از خیام تا ناهید
در بخش دیگری از تحلیل بنیاد دفاع از دموکراسی آمده است: پرتاب ناهید ۲ تازه‌ترین مورد از مجموعه پرتاب‌هایی است که در چند سال گذشته با مشارکت فنی روسیه صورت گرفته است. پیش از آن، ماهواره‌های «خیام» در سال ۲۰۲۲ و «پارس-۱» در سال جاری میلادی توسط موشک‌های روسی به فضا فرستاده شدند. همچنین در نوامبر ۲۰۲۴، دو ماهواره «کوثر» و «هدهد» که توسط بخش خصوصی ایران طراحی شده بودند، به مدار فرستاده شدند؛ اقدامی که نشانه‌ای از ورود فعالانه‌تر بازیگران غیردولتی به صنعت فضایی ایران نیز بود. این روند در چارچوب توافق‌نامه «شراکت جامع استراتژیک» میان ایران و روسیه قابل تحلیل است؛ توافقی که در ژانویه سال جاری میلادی میان دو کشور امضا شد و هدف آن تعمیق روابط راهبردی در حوزه‌های اقتصادی، نظامی، فناورانه و زیرساختی است.
توسعه ظرفیت موقعیت‌یابی مستقل
این اندیشکده غربی در بخش سوم گزارش خود درباره اهمیت این اقدام ایران در فضای چالش‌های منطقه می‌نویسد: در فضای پرچالش ژئوپلیتیک منطقه‌ای و جهانی، یکی از اولویت‌های کشورها، دستیابی به سامانه‌های موقعیت‌یابی مستقل و بومی به‌منظور افزایش دقت سیستم‌های مخابراتی، حمل‌ونقل، نقشه‌برداری و سایر نیازهای زیرساختی است. از این منظر، پرتاب ماهواره‌هایی مانند ناهید ۲ نقشی کلیدی در توانمندسازی داخلی کشور ایفا می‌کنند و بخشی از راهبرد کلان توسعه زیرساخت‌های فضایی و کمک به توسعه برنامه موشکی ایران تلقی می‌شود. برخی تحلیلگران غربی نیز معتقدند که این ظرفیت‌ها می‌توانند در آینده، در حوزه‌هایی نظیر پایش محیط‌زیست، توسعه هوشمندسازی کشاورزی و ارتقای ایمنی سامانه‌های حمل‌ونقل نیز به کار گرفته شوند.
کلیفورد دی. می، رئیس بنیاد اف‌دی‌دی در این باره می‌گوید: این پرتاب نشان از تعمیق اتحاد ضدآمریکایی ایران، روسیه، چین و کره‌شمالی دارد. ماهواره ناهید ۲ در عمل می‌تواند توان اطلاعاتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران را ارتقا دهد. یکی دیگر از تحلیلگران این بنیاد می‌گوید: تاکنون دست‌کم پنج ماهواره ایرانی با همکاری روسیه به فضا فرستاده شده‌اند. ایران با هدف تقویت سامانه‌های هدف‌گیری موشک‌ها و پهپادهایش، به‌ویژه پس از جنگ اخیر با رژیم صهیونیستی، توسعه سامانه‌های موقعیت‌یابی بومی را دنبال می‌کند.
بازیگران جدید در همکاری‌های فضایی
بنیاد دفاع از دموکراسی در بخش دیگری از گزارش تحلیل خود به نقش چین هم در همکاری‌های فضایی با ایران اشاره کرده و می‌نویسد: افزون بر روسیه، کشورهایی مانند چین نیز در سالهای اخیر به توسعه همکاری‌های فضایی با جمهوری اسلامی ایران تمایل نشان داده‌اند. گزارش‌هایی مبنی بر گفت‌وگوهای اولیه میان نهادهای فنی ایران و شرکت‌های خصوصی چینی در زمینه خرید یا همکاری برای ساخت ماهواره‌های با وضوح تصویری بالا منتشر شده است. این تعاملات می‌توانند در آینده به تقویت همکاری‌های جنوب-جنوب در حوزه فناوری‌های پیشرفته منجر شوند.
در همین رابطه، کریگ سینگلتون، مدیر ارشد برنامه چین در FDD، معتقد است: ایران به پایگاه توسعه فناورانه چین در خاورمیانه تبدیل شده است. از منظر پکن نیز ایران به‌عنوان یک شریک راهبردی در چارچوب طرح «کمربند و راه» تلقی می‌شود و گسترش همکاری‌های فناورانه بخشی از سیاست تقویت اتصال‌پذیری بین‌المللی با کشورهای آسیایی و خاورمیانه است. از دهه ۱۹۹۰، چین به توسعه برنامه هسته‌ای ایران کمک کرده است. در سال ۲۰۱۵ نیز فناوری ناوبری ماهواره‌ای در اختیار تهران قرار گرفت تا دقت موشک‌ها و پهپادها افزایش یابد. همچنین، چین، روسیه و ایران نه تنها در سازمان همکاری شانگهای با یکدیگر هم‌پیمان‌اند، بلکه در مارس گذشته نیز رزمایش دریایی مشترکی در دریای عمان برگزار کردند. چین در سال ۲۰۲۱ توافق استراتژیک ۲۵سالهای با ایران امضا کرد که ابعاد نظامی، امنیتی و اقتصادی دارد.
در کنار فرصت‌های گسترده‌ای که همکاری‌های فضایی برای کشورها به همراه دارد، همواره دغدغه‌هایی نیز در زمینه مسائل حقوقی، مالکیت داده‌ها، استانداردهای فنی و کنترل فناوری‌های حساس مطرح است. از همین رو، کارشناسان معتقدند توسعه بومی فناوری‌های پرتاب و طراحی ماهواره، در کنار همکاری‌های بین‌المللی هدفمند، باید به‌عنوان راهبرد مکمل و ضروری در نظر گرفته شود. علاوه بر آن، سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش، تربیت نیروی متخصص و تجاری‌سازی ظرفیت‌های فضایی از جمله محورهایی است که می‌تواند به افزایش تاب‌آوری کشور در مقابل تحولات بین‌المللی کمک کند.
فضا؛ میدان جدید همکاری جنوب‌محور
در پایان این گزارش به اهمیت مقوله فضا در همکاری‌های جنوب جهانی پرداخته شده است. بنیاد دفاع از دموکراسی می‌نویسد: با توجه به تحولات اخیر در روابط ایران با قدرت‌های شرقی، به‌ویژه روسیه و چین، به نظر می‌رسد حوزه فضا در حال تبدیل شدن به یکی از محورهای اصلی همکاری فناورانه در نظم جدید جهانی است. در شرایطی که بسیاری از کشورها با محدودیت‌های ناشی از تحریم، فشار سیاسی یا رقابت‌های ژئوپلیتیک مواجه‌اند، همکاری در حوزه‌هایی نظیر علوم فضایی، انرژی‌های نو، زیرساخت‌های دیجیتال و حمل‌ونقل هوشمند می‌تواند به بسترسازی برای رشد پایدار و ارتقای قدرت نرم کشورها منجر شود. به‌تازگی دو شرکت فناوری چینی، بایدو و علی‌بابا، نام رژیم صهیونیستی را از نقشه‌های آنلاین خود حذف کرده‌اند. این اقدام بازتابی از همسویی چین با ایران و متحدانش در منازعه با رژیم صهیونیستی تلقی شده است. با پرتاب ناهید ۲، ایران بار دیگر گام بلندی در جهت تقویت استقلال فناوری، توسعه زیرساخت‌های بومی و تعامل هدفمند با قدرت‌های غیرغربی برداشت؛ مسیری که در صورت تداوم و نهادینه‌سازی، می‌تواند به یکی از ارکان راهبردی توسعه کشور در دهه آینده تبدیل شود.
