پروژهای که قرار بود پنجساله به سرانجام برسد،پس از ۳۰ سال هنوز به نیمه نرسیده است
۱۴۰۹؛ تکمیل آزادراه شمال
درحالی‌که پیش از این مدیران اجرایی این پروژه زمان بسته شدن پرونده این ابرپروژه آزادراهی کشور را سال ۱۴۰۶ عنوان کرده بودند، اکنون رئیس بنیاد مستضعفان از فاصله زمانی پنج ساله تا اتمام این پرونده سخن می‌گوید. قرار است یک قطعه دیگر از این پروژه در نیمه دوم شهریور ماه به اتمام برسد اما همچنان ۴۶کیلومتر از پروژه که از آن به عنوان قطعه سه یاد می‌شود و با توجه به شرایط توپوگرافی مسیر، پرچالش‌ترین بخش پروژه نیز محسوب می‌شود، باقی مانده است.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، عملیات ساخت آزادراه تهران - شمال از نیمه دهه ۷۰ آغاز شد و قطعه چهارم به عنوان اولین فاز در سال ۹۱ به بهره‌برداری رسید. گام بعدی تکمیل این پروژه در سال ۹۸ بود که قطعه اول آن بهره‌برداری شد.
در تیرماه ۱۴۰۲ همزمان با باند رفت قطعه دو، کلنگ قطعه سوم نیز توسط مرحوم رئیسی به زمین خورد. با روی کار آمدن دولت چهاردهم، پروژه ساخت آزادراه تهران - شمال که مدتی با رکود مواجه بود، دوباره جان گرفت. روز گذشته حسین دهقان، رئیس بنیاد مستضعفان در جریان بازدید از این پروژه، از بهره‌برداری مسیر رفت قطعه دوم آزادراه تهران - شمال در نیمه دوم شهریور ماه خبر داد.
در سال ۱۳۷۵، قرارداد مشارکتی برای ساخت این آزادراه بین دولت و بنیاد مستضعفان به امضا رسید که بر اساس آن هر کدام از طرفین ۵۰درصد از تامین مالی را بر عهده دارند. هرچند طبق گفته محمد مخبر، معاون اول رئیس‌‌‌‌‌جمهور در دولت سیزدهم، برای اجرای این پروژه میزان آورده بنیاد مستضعفان در فازهای بهره‌‌‌‌‌برداری‌شده، از سهم دولت بیشتر بوده و ۶۴درصد از هزینه‌های اجرا تا سال ۱۴۰۲، توسط بنیاد مستضعفان تامین شده بود.
هدف اصلی پروژه آزادراه تهران - شمال کاهش مسافت پایتخت به چالوس از ۱۲۰ به ۶۰کیلومتر و نیز کاهش زمان سفر از چهار به حدود ۲ ساعت در این مسیر بوده است. طول کل آزادراه تهران-شمال ۱۲۱کیلومتر و شامل چهار قطعه اصلی است که قطعه اول در حدفاصل تهران تا شهرستانک، ۳۲کیلومتر طول دارد و اکنون با اخذ عوارض حدود ۶۰هزار تومان در وسط هفته و ۱۰۰هزار تومان در آخر هفته، زیر بار ترافیک قرار دارد. قطعه دوم از شهرستانک تا پل زنگوله، ۲۵کیلومتر طول دارد که باند شرقی آن طبق گفته سردار دهقان تا نیمه شهریور تکمیل خواهد شد.
قطعه سوم از پل زنگوله تا سه‌‌‌‌‌راهی دشت نظیر ۴۶کیلومتر طول دارد و قطعه چهارم از سه‌‌‌‌‌راهی دشت نظیر تا چالوس به طول ۲۰کیلومتر، همان قطعه‌‌‌‌‌ای است که ۱۲سال قبل به‌عنوان اولین بخش افتتاح شده آزادراه به بهره‌برداری رسید. وجود بیش از ۱۰۰ پل و تونل در این آزادراه، از جمله تونل تالون، این پروژه را به یکی از فنی‌‌‌‌‌ترین و پیچیدهترین پروژه‌های جاده‌‌‌‌‌سازی در کشور تبدیل کرده‌است.
رئیس بنیاد مستضعفان با اعلام اینکه باند شرقی (مسیر رفت) قطعه دوم آزادراه تهران - شمال، نیمه دوم شهریور به بهره‌برداری می‌رسد، گفت: پیمانکاران قطعه سوم را انتخاب کردیم و بنا داشتیم عملیات اجرایی آن را از اول امسال شروع کنیم اما مشکلاتی وجود دارد که برطرف خواهد شد. دهقان با بیان اینکه تقریبا در این بخش راه یا جاده‌ای دیده نمی‌شود و همه مسیر تونل، پل است، گفت: این سازه‌ها هم از جنبه اجرا و هم از لحاظ تکنیکی بسیار پیچیده و سخت است. مجموعه این سازه‌ها و پل‌ها تقریبا در یک سال گذشته با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، انجام شد.
رئیس بنیاد مستضعفان اضافه کرد: چندین نکته در این بخش وجود دارد. یکی از آنها استانداردهای کار و بحث ایمنی است. موضوع دیگر بحث رعایت ملاحظات زیست محیطی است، زیرا این منطقه هم در ادامه مسیر و هم در گذشته زیستگاه‌های حیات وحش بوده و در نتیجه بحث جنگل و رویش‌های زمینی در آن اهمیت دارد؛ لذا نباید اجازه دهیم که در این موارد آسیب ببینند. در عین حال باید توجه داشت نمی‌توان آن‌را صفر کرد، اما می‌توان با حداقل آسیب آن‌را اجرا کرد.
دهقان تصریح کرد: سال ۱۳۷۵ قرار بود این پروژه آغاز شود و ظرف پنج سال به اتمام برسد، اما هنوز به میانه راه نرسیدیم و این مطلوب نیست. به همین جهت تمام تلاش خود را گذاشته‌ایم، خصوصا که در این دوره دولت هم کمک می‌کند، وزارت راه و شهرسازی همراه است و محیط زیست نیز به‌رغم اینکه مشکلاتی وجود دارد، تلاش می‌کند کمک کند.
وی افزود: با همراهی‌های انجام شده می‌توان امیدوار باشیم که پروژه کمتر از پنج سال آینده به بهره‌برداری برسد. ضمن اینکه تجهیزات جدیدی باید وارد کار شود، چون ادامه مسیر هم عمدتا پل یا تونل بوده و کار روی تونل‌ها با ابعاد بزرگ کار ساده‌ای نیست.
رئیس بنیاد مستضعفان در ادامه گفت: پیچیدگی زمینی که با آن سروکار داریم نیز وجود دارد، چون هنوز اطلاعات دقیق، از منظر زمین‌شناسی و دوره عمر شکل‌گیری این سازه‌ها کم است و هر لحظه مشکلات خاصی ممکن است به وجود آید؛ لذا باید خودمان را آماده کنیم.
وی همچنین بیان کرد: مسیر رفت در نیمه دوم شهریورماه آماده بهره‌برداری خواهد بود و در خدمت مردم قرار می‌گیرد. دهقان در ادامه گفت: تقریبا می‌توانیم بگوییم که مشکلات ترافیکی به معنای تصادفات و مسائلی از این دست تقریبا صفر شده است و سیستم‌هایی که در مسیر وجود دارند از جمله تابلوهای راهنما، سیستم‌های پیش‌بینی شده در تمام این مسیر مانند تلفن و سیستم‌های اضطراری به صورت متمرکز هدایت و مدیریت می‌شوند.
هوشمند‌سازی کل مسیر
رئیس بنیاد مستضعفان در ادامه گفت: با اقدامات انجام شده، کل این آزادراه هوشمند شده است و به نوعی خود کنترلی دارد.
دهقان با اشاره به اینکه حدود ۳هزار نفر در این پروژه مشغول فعالیت هستند، در خصوص قطعه سوم نیز گفت: قطعه سوم آزادراه تهران - شمال کار مشترکی بین دولت و بنیاد مستضعفان است و ۵۰ - ۵۰ در سرمایه‌گذاری شریک هستیم. ضمن اینکه بنیاد، مجری هم است؛ یعنی دیگران پیمانکار ما هستند و کل پروژه هم به صورت مشترک با وزارت راه و شهرسازی اجرا می‌شود.
قطعه سوم اجرایی می‌شود؟
دهقان با بیان اینکه قطعه سوم پیچیدهترین قطعه از منظر فنی و اجرایی است و بحث ملاحظات محیط زیستی منجر به تاخیر در کار شده است، گفت: بنا داشتیم از ابتدای سال جدید قطعه سوم را شروع کنیم اما مشکلاتی وجود دارد که برطرف خواهد شد. برای این قطعه، پیمانکاران را نیز انتخاب کرده‌ایم.
وی در پاسخ به اینکه آیا احداث قطعه سوم مجوزهای لازم را از سازمان محیط زیست دارد یا خیر، گفت: باید ملاحظات رعایت شود و همکاری‌های لازم صورت گیرد تا آسیبی به محیط زیست وارد نشود. دهقان تصریح کرد: «با همکاری دولت، وزارت راه و شهرسازی و محیط زیست، می‌توان امیدوار بود کل پروژه کمتر از پنج سال آینده به بهره‌برداری برسد. تجهیزات پیشرفته‌ای برای ادامه مسیر لازم است، زیرا بیشتر مسیر شامل پل‌ها و تونل‌های بزرگ است.»
بر اساس گزارش «ایسنا»، ۷۵درصد باند شرقی منطقه دو آزادراه تهران - شمال از داخل تونل و گالری عبور می‌کند و دارای ۱۲ دستگاه پل به طول ۱.۳۵کیلومتر است. در این مسیر ۱۵۵ دوربین نظارت تصویری و حفاظتی، ۸۰ دستگاه تجهیزات تهویه، ۶۸۰۰ عدد پروژکتور تونلی، ۱۲کیلومتر لوله آتش‌نشانی، ۳۵۰کیلومتر کابل کشی، ۲۸ کیلومتر اجرای داکت بانک تاسیسات و پیاده‌رو و ۷۸ کیلومتر سینی کابل و ساپورت اجرا شده است.
میانگین سرعت سیر در آزادراه تهران - شمال ۷۰کیلومتر در ساعت بوده و سالانه ۷.۵میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی می‌شود. همچنین احداث این مسیر در اشتغال‌زایی، کاهش زمان سفر، کاهش تصادفات جاده‌ای و کاهش استهلاک وسایل نقلیه موثر است.
