قاچاق تراشه‌های پیشرفته به چین
تقابل فناورانه چین و آمریکا در حوزه هوش مصنوعی
در دو دهه ی گذشته، برتری آمریکا در زمینه فناوری‌های پیشرفته، به ویژه در هوش مصنوعی (AI) طراحی تراشه و معماری پردازشی چالشی برای سایر قدرت‌ها محسوب می‌شد. اما شواهد موجود از جمله گزارش‌های اخیر، حکایت از شتاب جدی چین برای جبران فاصله و حتی عبور از ایالات متحده دارد. تراشه‌های قاچاق شده نظیر Nvidia B۲۰۰ و H۱۰۰/H۲۰۰ که از اصلی ترین قطعات مورد نیاز برای توسعه مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی هستند از طریق بازار سیاه کشورهای واسطه مانند تایلند و مالزی و حتی سرورهای از پیش ساخته شده وارد چین شده‌اند.
بر اساس گزارش‌ها این کالاها در استان‌هایی نظیر گوانگ دونگ آنهوی و ژجیانگ با قیمت‌هایی تا نیم‌میلیون دلار برای هر واحد به فروش می‌رسند. منابع معتبر این روند را نه صرفاً یک پدیده تجاری، بلکه بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر در رقابت ژئوتکنولوژیک جهانی ارزیابی می‌کنند. از تقلید تا پیشرفت علمی چین سال‌ها متهم به «تقلید فناورانه» از غرب بود، اما اکنون با ترکیبی از دانش بومی، حمایت دولتی و عزم آکادمیک در حال پیشی‌گرفتن در برخی از حوزه‌ها است. از جمله این بخش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پردازش موازی و شتاب دهنده‌های هوش مصنوعی
- معماری‌های RISC-V و توسعه چیپ‌های ۵ نانومتری
- ابرکامپیوترهای یادگیری عمیق
- زبان‌های برنامه‌نویسی و مدل‌سازی بومی برای کاربردهای نظامی-صنعتی
این روند نشان‌دهنده عزم ساختاریافته و علمی چینی‌ها برای به چالش کشیدن انحصار آمریکا در آینده نزدیک است. اگرچه هنوز در برخی زیرساخت‌ها مانند طراحی ابزارهای EDA یا فرآیند لیتوگرافی فاصله‌هایی وجود دارد، اما روند پیشرفت چین نه تنها توقف‌ناپذیر بلکه تصاعدی و هدفمند است.
جمع‌بندی
گزارش اخیر از قاچاق تراشه‌های Nvidia به چین تنها یک پرونده وارداتی نیست بلکه می‌توان آن را نماد جدال علمی و فناورانه دو ابرقدرت دانست. درحالی‌که آمریکا تلاش می‌کند با محدودیت‌های صادراتی پیشتازی خود را حفظ کند، چین با تمام توان در مسیر پیشرفت گام برداشته و بعید نیست که در برخی حوزه‌ها حتی گوی سبقت را نیز از آمریکا برباید.
* تحلیلگر
