بازدید نمایشی ترامپ از بانک مرکزی،به تنشهای پولی دامن زد؛
دیدار غیردوستانه در فدرالرزرو

رامپ در جریان بازدید، ضمن اشاره به افزایش هزینههای پروژه، انتقادات خود را نسبت به نحوه مدیریت مالی پروژه مطرح کرد. پاول اما نسبت به این رقم ابراز بیاطلاعی کرد و افزایش احتمالی هزینهها را به دلیل افزودن هزینههای مربوط به ساختمان دیگری که پنج سال پیش بازسازی شده بود، دانست. این تنشها نشاندهنده جدالی عمیقتر میان نگاهی تکنوکراتیک و مستقل به سیاست پولی و رویکردی سیاسی، مداخلهگر و گاه عوامگرایانه است که میتواند پیامدهایی فراتر از ساختوساز یک ساختمان برای آینده نهادهای اقتصادی آمریکا داشته باشد.
ترامپ پاول را «نابلد» خطاب کرده و بارها خواهان کاهش نرخ بهره توسط فدرالرزرو شده است. این نهاد تا کنون نرخ بهره را در محدوده ۴.۲۵ تا ۴.۵ درصد نگه داشته است. رئیسجمهور آمریکا با این استدلال که نرخهای بهره بالا به رشد اقتصادی لطمه زده و بار بدهی دولت را سنگینتر میکند، خواستار کاهش نرخ بهره به حدود ۱ درصد شده است. او پیشتر گفته بود: «فکر میکنم نرخ بهره باید ۳ واحد درصد کاهش پیدا کند. این رقم بزرگی است.» این خواسته با مقاومت فدرالرزرو و بهویژه پاول روبهرو شده، زیرا مقامات این نهاد نگران اثرات تورمی سیاستهای تعرفهای ترامپ هستند. بازدید ترامپ از مقر بانک مرکزی که یکی از معدود دفعاتی است که یک رئیسجمهور آمریکا به صورت عمومی از فدرالرزرو دیدن میکند، بیش از آنکه صرفا یک حرکت نمادین باشد، نشان از تلاش برای اعمال فشار سیاسی مستقیم بر این نهاد دارد. همراهی مقامات ارشد دولت، از جمله مدیر بودجه کاخ سفید، مشاور حقوقی آن نهاد، و رئیس اداره فدرال مسکن با ترامپ در این بازدید، این گمانهزنی را تقویت میکند که دولت در پی بهرهبرداری سیاسی از موضوع بازسازی ساختمان تاریخی بانک مرکزی است.
بهانهتراشی برای فشار بر پاول
پروژه بازسازی ساختمانهای فدرالرزرو با افزایش هزینههایی نظیر نیاز به تقویت امنیت، مقابله با آزبست و شرایط نامناسب خاک روبهرو شده و از بودجه اولیه ۱.۹ میلیارد دلاری به ۲.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده است. با این حال، ترامپ با اشاره به ساختمانهای دیگر ادعا کرد که این هزینهها از ۲.۵ میلیارد دلار به ۳.۱ میلیارد دلار افزایش داشته است. او در این دیدار، خطاب به پاول گفت: «این هدردادن پول است. دو میلیارد دلار! میتوانی باورش کنی؟» برخی از مواردی که انتقاد جمهوریخواهان را برانگیخته، شامل تراسهای سقفی برای کارکنان و آسانسور اختصاصی برای اعضای هیاتمدیره بود که طبق گفته مسوولان فدرالرزرو، این موارد یا حذف شدهاند یا تغییرات جزئی یافتهاند. در همین راستا، برخی جمهوریخواهان از جمله آنا پائولینا لونا، از وزارت دادگستری خواستهاند تا تحقیقاتی علیه پاول به دلیل اتهام دروغگویی در شهادت رسمیاش درباره جزئیات پروژه بازسازی انجام دهد. از جمله موارد مورد مناقشه، اشاره به آسانسور اختصاصی و تراسهای سقفی با مبلمان برای کارکنان در اسناد طرح بازسازی است.
همچنین برخی از متحدان ترامپ از جمله بیل پولت، رئیس اداره فدرال مسکن، پاول را متهم کردهاند که درباره هزینههای پروژه به کنگره اطلاعات گمراهکننده داده است. هرچند پاول در واکنش به این فشارها، از بازرس کل فدرالرزرو خواسته است تا وضعیت پروژه را بررسی کند. کارکنان فدرالرزرو نیز در پاسخ گفتهاند که بخشهایی از این طرحها، از جمله تراس و فوارههای آب، حذف شدهاند و تنها تغییرات جزئی در آسانسور صورت گرفته است. با وجود همه این تنشها، بازارهای مالی واکنش چندانی به مشاجره ترامپ و پاول نشان ندادند. نرخ بازده اوراق ۱۰ساله خزانهداری تقریبا بدون تغییر باقی ماند و ارزش دلار در برابر سبدی از ارزهای معتبر اندکی افزایش یافت. این عدم واکنش نشاندهنده آن است که بازارها فعلا استقلال بانک مرکزی را خدشهناپذیر میدانند، هرچند سرمایهگذاران نسبت به تداوم فشارهای سیاسی هشدار دادهاند.
مدیر ارشد سرمایهگذاری شرکت پیمکو گفته است که هرگونه تهدید علیه استقلال فدرالرزرو میتواند پیامدهای بدی برای بازارها داشته باشد. هرچند دیوان عالی آمریکا پیشتر اعلام کرده که رئیسجمهور نمیتواند به دلایل سیاسی رئیس فدرالرزرو را برکنار کند، اما برخی تحلیلگران هشدار دادهاند که ترامپ ممکن است از مساله بازسازی به عنوان بهانهای برای تلاش به برکناری پاول تحت عنوان «دلیل موجه» استفاده کند. ترامپ در سخنانی طنزآمیز پاول را هدف قرار داد و او را به دلیل نرخهای بالای بهره مورد انتقاد قرار داد، در عین حال اعلام کرد که قصد ندارد رئیس بانک مرکزی را اخراج کند، زیرا چنین اقدامی «بزرگ» و «ضروری» نیست. ترامپ بعد از دیدار اظهار کرد: «پاول را دیدم؛ آنجا بود. با او صحبت کردم و گفتم که باید نرخ بهره را پایین بیاوری.» او تاکید کرد که «فقط میخواهم این پروژه تمام شود و مهمتر از آن، نرخ بهره پایین بیاید.»
در پایان بازدید، ترامپ با وجود آن که این پروژه را «لوکس» خواند، گفت شواهدی از سوءمدیریت ندیده و تمایلی به دخالت مستقیم در موضوع برکناری پاول ندارد. ترامپ گفت: «او را اخراج نمیکنم. فقط خیلی از او ناامید شدهام.» در نهایت، ماجرای بازسازی ساختمان تنها یک «بهانه» برای نمایش فشارهای سیاسی بر بانک مرکزی به شمار میرود؛ نبرد اصلی در پشت صحنه بر سر نرخ بهره، کنترل تورم و استقلال سیاستگذاری پولی در ایالات متحده است.
جدال سیاسی بر سر نرخ بهره
صحنه حضور ترامپ در بانک مرکزی، بیشتر یادآور یک نمایش سیاسی بود تا یک بازدید رسمی. ترامپ که همواره در سیاستورزی خود به دنبال جلوههای رسانهای و به ویژه استفاده از نمادهای ساختمانی و تصویری بوده، از این بازدید به عنوان فرصتی استفاده کرد تا ضمن انتقاد از هزینههای پروژه، بار دیگر فدرالرزرو را برای کاهش نرخ بهره تحت فشار بگذارد. گفته میشود که هدف اصلی او، کاهش هزینههای استقراض دولت و تقویت رشد اقتصادی از طریق سیاست پولی انبساطی است.
پاول اما موضع محتاطتری دارد. او تاکید کرده که اگر افزایش تعرفههای گمرکی باعث جهش تورم نشود، ممکن است نرخها در ادامه سال کاهش یابد. فدرالرزرو در نشست هفته آینده به احتمال زیاد نرخ بهره را بدون تغییر نگه خواهد داشت، اما اغلب مقامات آن انتظار دارند تا پایان سال دستکم دو بار نرخها را کاهش دهند. در عین حال، بازار کار باثبات و نگرانی از افزایش تورم ناشی از سیاستهای تجاری ترامپ، باعث شده تا این نهاد صرفا نظارهگر باشد و اقدامی در راستای سیاست پولی انبساطی انجام ندهد.
در ماههای اخیر، تنش میان دونالد ترامپ و جروم پاول بر سر نرخ بهره شدت گرفته است. ترامپ که خواهان کاهش سریع نرخ بهره است، پاول را به حفظ عمدی نرخهای بالا برای تضعیف برنامههای اقتصادی او متهم کرده است. شرکت سرمایهگذاری آزوریـاکاپیتال به رهبری جیمز فیشبک، از حامیان ترامپ، از پاول و دیگر مقامهای فدرالرزرو شکایت کرده و خواستار علنی شدن جلسات کمیته بازار باز (FOMC) شده است. فیشبک معتقد است که جلسات پشت درهای بسته، خلاف شفافیت دولتی است و سیاستهای فعلی فدرالرزرو به ضرر اقتصاد آمریکا و به نفع رقبای سیاسی ترامپ تمام میشود. ترامپ بارها خواستار کاهش ۳ واحد درصدی نرخ بهره شده و پاول را «کلهخر» خطاب کرده است.
با این حال، اعلام کرد که قصد برکناری پاول را ندارد، هرچند بارها به این احتمال اشاره کرده است. دیدار ترامپ و پاول در کنار کیسههای سیمان و زیر داربست، در آستانه نشست حساس ۲۹ و ۳۰ جولای کمیته سیاستگذاری پولی انجام شد؛ نشستی که انتظار نمیرود کاهش نرخ بهرهای در آن تصویب شود. فدرالرزرو در واکنش به فشارهای سیاسی، موضع مستقل خود را حفظ کرده و تاکید دارد که تصمیماتش را براساس دادههای اقتصادی و نه فشار سیاسی اتخاذ میکند.
نگرانی اصلی مقامات و سرمایهگذاران این است که اگر استقلال فدرالرزرو نقض شود، مثلا با برکناری پاول یا اعمال نفوذ مستقیم ترامپ، اعتماد بازارهای مالی به سیاستگذاری پولی خدشهدار شده و بازده اوراق قرضه دولتی بهطور چشمگیری افزایش مییابد؛ نتیجهای معکوس نسبت به هدف ترامپ برای کاهش هزینه وامگیری و نرخ وام مسکن. افزون بر این، اگر پاول تحت فشار استعفا دهد یا زودتر جایگزینی برای او تعیین شود، احتمال بروز سردرگمی در بازارها افزایش مییابد. گزینههایی که به عنوان جانشین احتمالی مطرح میشوند، اگر بیش از حد تابع سیاستهای دولت باشند، میتوانند تصویر استقلال فدرالرزرو را در میان عموم و بازارها تخریب کنند.
چنین شرایطی میتواند منجر به افزایش نرخ تورم انتظاری، کاهش ارزش دلار، افزایش نرخهای بلندمدت بهره و حتی نوسانات شدید در بازار طلا و سهام شود. گرچه ترامپ بهدنبال کاهش سریع نرخ بهره است، اما فشار سیاسی بیشازحد ممکن است نتیجهای معکوس داشته باشد و با افزایش نرخهای بازار، هزینههای اقتصادی بیشتری را بر دولت و مردم تحمیل کند. استقلال فدرالرزرو به عنوان نهادی ضدچرخهای برای پایداری اقتصاد ضروری است و ورود سیاست به حریم این نهاد، میتواند پیامدهایی فراتر از اختلافات حزبی به همراه داشته باشد. این رویداد نمایانگر تلاش ترامپ برای ایجاد فشار سیاسی بر نهادی است که از لحاظ تاریخی باید مستقل از نفوذ سیاسی باشد.
در حالی که برخی مشاوران ترامپ بر کنارهگیری پاول تاکید دارند، مقامات ارشد دیگری مانند وزیر خزانهداری آمریکا تصریح کردهاند که رئیسجمهور برنامهای برای اخراج پاول ندارد. با وجود این، تکرار این فشارها میتواند به تضعیف اعتبار فدرالرزرو در بازارهای جهانی منجر شود. آنچنانکه پت تومی، سناتور سابق جمهوریخواه هشدار داده، اینگونه حملات میتواند به افزایش نرخهای بلندمدت و تضعیف دلار منتهی شود.