آمارهای دو موسسه بین‌المللی از رکوردهای تاریخی حوزه انرژی ایران حکایت دارد؛
نفت ایران در فراسوی مرزهای تحریم
طبق گزارش اوپک صادرات نفت خام و فرآوردههای ایران در سال ۲۰۲۴ به نزدیک ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. در گزارش دیگری هم از سوی بلومبرگ (بر مبنای آمارهای موسسه انرژی انگلستان) اعلام شده که سال گذشته ایران ۴.۳میلیون بشکه نفت خام و ۷۲۵هزار بشکه انواع دیگر مایعات تولید کرده تا در مجموع با تولید ۵.۱میلیون بشکه در روز به بیشترین تولید در ۴۶ سال اخیر دست یافته باشد.
دبیرخانه اوپک شصتمین نسخه بولتن آماری سالانه خود را برای سال ۲۰۲۵ میلادی منتشر کرد؛ نشریه‌‌‌ای معتبر که با ارائه تازه‌‌‌ترین داده‌‌‌ها درباره وضعیت بازار جهانی نفت، تولید، تقاضا، ظرفیت پالایشی و صادرات کشورهای عضو و غیراوپک، تصویری جامع از تحولات انرژی جهان را ارائه می‌دهد .بر اساس آخرین آمارهای بولتن سالانه اوپک، ایران در سال ۲۰۲۴ میلادی با صادرات روزانه یک‌میلیون و ۹۷۷هزار بشکه در روز نفت خام و فرآوردههای نفتی به بالاترین رکورد طی ۷ سال گذشته دست یافت.
از سال ۲۰۱۷ که صادرات نفت خام و فرآوردههای نفتی کشور به ۲.۱ میلیون بشکه رسید، همواره این رقم طی سال‌های بعد از آن پایین تر از ۱.۳ میلیون بوده تا اینکه در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ ایران توانسته است این ارقام را به ترتیب به ۱.۷ و نزدیک ۲ میلیون برساند.
طبق آمارهای اوپک صادرات ایران شامل یک‌میلیون و ۵۶۶هزار بشکه نفت و همین‌طور ۴۱۱هزار بشکه فرآوردههای نفتی بوده است. صادرات ۴۱۱هزار بشکه فرآورده در سال ۲۰۲۴ بالاترین رقم از سال ۲۰۱۷ بوده است. این رقم در سال ۲۰۲۳ به میزان ۳۸۳هزار بشکه و در سال ۲۰۲۰ به میزان ۲۸۱هزار بشکه بود. از سوی دیگر، صادرات یک‌میلیون و ۵۶۶هزار بشکه نفت هم حکایت از رشدی ۲۴۴ بشکهای نسبت به سال ۲۰۲۳ و رشدی بالای یک میلیون بشکه نسبت به سال ۲۰۲۰ دارد. صادرات نفت خام ایران از سال‌های پیش از ۲۰۱۲ تنها در یک سال (۲۰۱۷) رقم ۲میلیون بشکهای را تجربه کرد.
از آن سال این شاخص همواره رو به کاهش رفت تا اینکه در سال ۲۰۲۰ به کمترین رقم یعنی ۴۰۴هزار بشکه رسید. از آن زمان، صادرات نفت خام ایران روندی رو به رشد گرفت تا اینکه در سال گذشته میلادی به بالاترین رقم این سال‌ها رسید. طبق این آمارها تولید نفت خام ایران هم به رقم ۳میلیون و ۲۵۷هزار بشکه رسیده و نسبت به سال قبل از آن ۳۷۴هزار بشکه افزایش یافته است. بر اساس گزارش یادشده ارزش فروش نفت ایران در این سال ۴۶.۷ میلیارد دلار بوده، رقمی که نسبت به سال قبل تر از آن ۵.۶ میلیارد دلار افزایش یافته است. درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۰ به ۷.۹ میلیارد دلار رسیده بود .
گزارش بلومبرگ از رکورد ۴۶ ساله
با این حال گزارشی هم از سوی بلومبرگ منتشر شده که ارقام دیگری درباره تولید و درآمد نفتی ایران ارائه کرده است. تفاوت این دو آمار می‌تواند به دلیل منابع مختلف یا نوع طبقه بندی آنها از انواع منابع نفتی و فرآورده‌ها نهفته باشد. آمارهای بلومبرگ از موسسه انرژی انگلستان اخذ شده است.
طبق این گزارش سال گذشته ایران ۴.۳میلیون بشکه نفت خام و ۷۲۵هزار بشکه انواع دیگر مایعات تولید کرده تا در مجموع با تولید ۵.۱میلیون بشکه در روز به بیشترین تولید در ۴۶ سال اخیر دست یافته باشد. همچنین طبق این گزارش سال گذشته، درآمد ایران از صادرات انرژی به ۷۸ میلیارد دلار رسیده که بیشترین میزان در ۱۲ سال اخیر محسوب می‌شود.
نگاهی به بولتن اوپک
بولتن آماری سالانه اوپک از مهم‌ترین نشریات این سازمان است که طیف گسترده‌‌‌ای از آمار و ارقام مربوط به صنعت انرژی جهان، بهویژه نفت و گاز طبیعی ارائه می‌دهد.
نکات برجسته بولتن آماری سالانه اوپک، شامل داده‌‌‌ها تا پایان سال ۲۰۲۴ میلادی به شرح زیر است:
۱. تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال پیش از آن (۲۰۲۳) روزانه یک میلیون و ۴۹۰هزار بشکه (۱.۵ درصد) افزایش یافت و به‌‌‌طور میانگین به ۱۰۳ میلیون و ۸۴۰هزار بشکه در روز رسید. تقاضای نفت در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال پیش از آن تا حدودی در هر منطقه با افزایش همراه بود و بیشترین افزایش در کشورهای آسیایی غیرعضو سازمان توسعه و همکاری‌‌‌های اقتصادی (اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی) چین، هند، خاورمیانه، آفریقا، آمریکای جنوبی و کشورهای عضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی در اروپا ثبت شد. تقاضای نفت در کشورهای عضو اوپک در سال ۲۰۲۴ ثابت بود و نسبت به سال ۲۰۲۳ میلادی روزانه ۱۲۰هزار بشکه یا ۱.۳درصد افزایش یافت.
۲. مجموع تولید نفت خام جهان در سال ۲۰۲۴ در مقایسه با سال ۲۰۲۳، روزانه ۷۷۰هزار بشکه یا ۱.۰درصد کاهش یافت، این نخستین کاهش سالانه پس از سه افزایش سالانه پیاپی از سال ۲۰۲۰ به شمار می‌‌‌آید که به میانگین روزانه ۷۲ میلیون و ۵۸۰هزار بشکه رسید. تولید نفت خام اعضای اوپک و تولیدکنندگان غیراوپک حاضر در بیانیه همکاری، نسبت به سال گذشته میلادی به ترتیب روزانه ۵۷۰هزار بشکه یا ۲.۱درصد و روزانه ۷۸۰هزار بشکه یا ۵.۲درصد کاهش یافت، در حالی که تولید نفت خام کشورهای خارج از بیانیه همکاری اوپک و غیراوپک روزانه ۵۸۰هزار بشکه در روز یا ۱.۸درصد افزایش یافت.
۳. ظرفیت جهانی پالایش نفت در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال پیش از آن با روزانه یک میلیون و ۴۰هزار بشکه افزایش به ۱۰۳ میلیون و ۸۰۰هزار بشکه در روز رسید. کشورهای غیرعضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی بهویژه چین، هند و خاورمیانه، بیشترین افزایش ظرفیت پالایش را ثبت کردند. ظرفیت پالایشگاه‌‌‌ها در کشورهای عضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی طی سال ۲۰۲۴ میلادی برای نخستین بار از سال ۲۰۱۹ روزانه ۱۶۰هزار بشکه نسبت به سال پیش از آن افزایش یافت، زیرا افزایش ظرفیت پالایشگاه‌‌‌ها در کشورهای عضو OECD در قاره آمریکا با تعطیلی پالایشگاه‌‌‌ها در کشورهای عضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی اروپا و کشورهای عضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی آسیا و اقیانوسیه جبران شد.
در سطح جهانی، توان عملیاتی پالایشگاه‌‌‌ها در سال ۲۰۲۴ در پی رشد بهره‌‌‌گیری از ظرفیت پالایشی در کشورهای عضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی قاره آمریکا و منطقه غیرعضو اوئی‌‌‌سی‌‌‌دی، از جمله خاورمیانه، آفریقا، هند و دیگر شورهای آسیایی، با افزایش ۰.۶ درصدی یا روزانه ۵۲۰هزار بشکهای به ۸۵ میلیون و ۹۷۰هزار بشکه در روز رسید.
۴. کشورهای عضو اوپک در سال ۲۰۲۴ به‌‌‌طور میانگین روزانه ۱۹ میلیون و ۱۰هزار بشکه نفت خام صادر کردند که در مقایسه با سال ۲۰۲۳، روزانه ۷۰۰هزار بشکه یا ۳.۵درصد کاهش نشان می‌دهد. با پیروی از الگوی مشابه سال‌های گذشته، بخش عمده‌‌‌ای از نفت خام کشورهای عضو اوپک شامل ۱۳ میلیون و ۶۷۰هزار بشکه یا ۷۱.۹درصد به آسیا صادر شد. صادرات فرآوردههای نفتی اعضای اوپک در سال ۲۰۲۴ به میانگین روزانه ۵ میلیون و ۷۰هزار بشکه رسید که در مقایسه با سال ۲۰۲۳، ۲۹۰هزار بشکه در روز یا ۶.۱درصد افزایش نشان می‌دهد.
۵. ذخایر اثبات‌‌‌شده نفت خام جهان در پایان سال ۲۰۲۴ به ۱۵۶۷ میلیارد بشکه رسید که در مقایسه با سال ۲۰۲۳، ۲ میلیارد بشکه یا ۰.۱درصد افزایش نشان می‌دهد. ذخایر اثبات شده نفت خام در کشورهای عضو اوپک در پایان سال ۲۰۲۴ روی رقم ۱۲۴۱ میلیارد بشکه ثابت ماند.
