تولیدکنندگان شیل برای رسیدن به نقطه سر به سر، به نفت ۶۵ دلاری نیاز دارند؛
افول سلطه نفتی آمریکا
شرکت‌های بزرگ نفتی در حال کاهش سرمایه‌گذاری و توقف فعالیت دکل‌های حفاری هستند؛ اقدامی که زنگ خطر پایان یک دهه‌رشد چشمگیر در تولید نفت شیل را به‌صدا درآورده است. نفت شیل که زمانی با عنوان «انقلاب انرژی» آمریکا شناخته می‌شد و با بهره‌‌‌‌‌گیری از فناوری شکست هیدرولیک به‌سرعت به یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی بدل گشت، اکنون تحت‌‌‌‌‌فشار عوامل اقتصادی، زیست‌محیطی و ژئوپلیتیک، در آستانه افولی خاموش قرار گرفته‌است.
افزایش هزینه‌های استخراج و تولید به‌دلیل تعرفه‌های تجاری و تحرکات جدید ائتلاف اوپک‌‌‌‌‌پلاس به رهبری عربستان برای افزایش عرضه، فضای نااطمینانی را در صنعت انرژی آمریکا تشدید‌کرده و تحلیلگران را واداشته تا چشم‌‌‌‌‌انداز تولید شیل را برای نخستین‌بار در ۱۰سال گذشته نزولی ارزیابی کنند.
به‌دلیل کاهش بهای جهانی طلای‌سیاه، شرکت‌های نفتی آمریکایی در حال کاهش سرمایه‌گذاری، تعطیلی دکل‌ها و تعدیل نیرو هستند، درحالی‌که ترامپ وعده «آزادسازی کامل ظرفیت تولید انرژی» آمریکا را داده بود، واقعیت‌های بازار و موانع ساختاری، شرایط را به سمتی برده‌‌‌‌‌اند که بسیاری از تحلیلگران و مدیران صنعت نفت شیل از پایان رونق این بخش سخن می‌گویند. تصمیم غیرمترقبه اوپک‌‌‌‌‌پلاس برای افزایش ۴۱۱هزار بشکه‌ای، وحشت از جنگ قیمتی جدیدرا در بازار دامن زده است. کاهش پیش‌بینی‌‌‌‌‌ها در مورد تولید نفت آمریکا و هشدارها درباره سقوط احتمالی قیمت‌ها به زیر مرز ۶۰ دلار، این نگرانی‌ها را تشدید کرده‌اند.
کلی گسپر، مدیرعامل شرکت Devon Energy در اوکلاهاما، اخیرا به سرمایه‌گذاران گفت: «وضعیت هشدار قرمز است. همه گزینه‌‌‌‌‌ها روی میز است چون وارد شرایط دشوارتری شده‌‌‌‌‌ایم.»
طــــــــبــــــق بـــــــــــــــــرآورد مـــــــوســــــسه S&P Global Commodity Insights، تولید نفت آمریکا در سال‌آینده با کاهش یک‌‌درصدی به ۱۳میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این اولین افت سالانه تولید از زمان پاندمی کرونا در سال۲۰۲۰ خواهد بود. در آن زمان، سقوط شدید تقاضا و رسیدن قیمت‌ها به زیر صفر باعث ورشکستگی گسترده در ایالت‌‌‌‌‌هایی مانند تگزاس و داکوتای‌شمالی شد. اکنون نیز بسیاری از شرکت‌های شیل، با قیمت فعلی نفت که هفته گذشته به ۶۱ دلار در هر بشکه رسید (۲۴دلار کمتر از اوج امسال)، در حال ضرر‌دادن هستند.
طبق نظرسنجی بانک فدرال دالاس، بسیاری از تولیدکنندگان شیل برای رسیدن به نقطه سربه‌‌‌‌‌سر، به قیمتی معادل ۶۵ دلار نیاز دارند. هربرت ووگل، مدیرعامل SM Energy در کنفرانسی در تگزاس گفت: «کلیدواژه این روزها این است: فقط دوام بیاورید.»
جنگ قیمتی اوپک؟
اطلاعات درز‌کرده از منابع اوپک حاکی از آن است که عربستان و برخی دیگر از اعضای کلیدی اوپک‌‌‌‌‌پلاس قصد دارند مجددا بازار را از نفت ارزان اشباع و سهم ازدست رفته خود را از تولیدکنندگان آمریکایی بازپس گیرند. به گفته اسکات شفیلد، مدیر سابق شرکت Pioneer، اگر قیمت نفت به ۵۰ دلار برسد، تولید آمریکا ممکن است تا ۳۰۰هزار بشکه در روز کاهش یابد؛ رقمی که از کل تولید برخی اعضای اوپک بیشتر است. منابع آگاه از سیاست‌های عربستان به رویترز گفته‌‌‌‌‌اند: «هدف این است که با نگه‌‌‌‌‌داشتن قیمت‌ها زیر ۶۰ دلار، برنامه‌‌‌‌‌ریزی رقبا را مختل کنیم.»
درحالی‌که آمریکا در اروپا به‌عنوان رقیب جدی اوپک‌‌‌‌‌پلاس ظاهر‌شده، کاهش رشد تقاضا برای نفت در این قاره -به دلیل سیاست‌های سبز- آینده بازار را بیش از پیش مبهم کرده‌است. با افزایش تعرفه‌‌‌‌‌ها از سوی ترامپ، قیمت مواد اولیه کلیدی مانند فولاد و آلومینیوم افزایش‌یافته و هزینه پوشش فلزی چاه‌‌‌‌‌ها-که بزرگ‌ترین هزینه حفاری است-تنها در یک فصل ۱۰درصد رشد داشته‌است. همین امر باعث‌شده بسیاری از شرکت‌ها از حفاری صرف‌نظر‌کرده و به‌جای آن سهام خود را بازخرید کنند تا سرمایه‌گذاران را راضی نگه دارند. شرکت‌هایی مانند Diamondback Energy هشدار داده‌اند که تولید آمریکا ممکن است به اوج خود رسیده باشد و در این قیمت‌ها ادامه فعالیت منطقی نیست. مدیرعامل این شرکت با تاکید نقل کرده: «صحبت من همین است: این قیمت نفت جواب نمی‌دهد.»
طبق گزارش موسسه Enverus، ۲۰تولیدکننده برتر شیل(به‌‌‌‌‌جز اکسون و شورون) مجموع بودجه‌سرمایه‌گذاری خود را برای سال۲۰۲۵ به میزان ۲میلیارد دلار کاهش داده‌اند. افزایش حجم آب‌های زائد حاصل از حفاری در زیرزمین، ریسک نشت و آسیب به سفره‌‌‌‌‌های زیرزمینی را افزایش داده‌است. کمیسیون راه‌آهن تگزاس اعلام‌کرده محدودیت‌هایی برای حفاری جدید درنظر گرفته خواهدشد تا فشار مخازن کاهش یابد. این ملاحظات زیست‌محیطی، در کنار هزینه‌های بالای تولید و فشار بازار، موجب‌شده حتی آژانس بین‌المللی انرژی نیز انتظارات خود را از رشد تولید نفت غیر‌اوپک(بهویژه آمریکا) تعدیل کند.
قدرتی نیمه‌‌‌‌‌یکپارچه اما موثر
درحالی‌که سهم اوپک از بازار جهانی نفت از بالای ۵۰درصد در دوران پیش از شکوفایی نفت شیل به حدود ۲۵درصد در سال‌جاری میلادی کاهش‌یافته، اما نباید قدرت واقعی این گروه را دست‌‌‌‌‌کم گرفت.
ائتلاف اوپک‌‌‌‌‌پلاس- متشکل از اعضای اوپک به‌علاوه کشورهای بزرگی چون روسیه- همچنان حدود ۴۸درصد از عرضه جهانی نفت را در اختیار دارد و همین امر این اتحاد شکننده را به یک بازیگر کلیدی در توازن بازار تبدیل کرده‌است.
با وجود شکاف‌‌‌‌‌های درونی و اختلاف‌‌‌‌‌نظرهایی که بر سر سهمیه‌‌‌‌‌بندی تولید میان اعضای آن وجود دارد، بهویژه در جلسات اخیر که کشورهای تولیدکننده به‌دنبال منافع ملی متفاوتی هستند، این ائتلاف هنوز توانایی اثرگذاری معناداری بر قیمت‌ها و جریان عرضه دارد. در همین حال، صنعت شیل آمریکا که زمانی با رشدی خیره‌‌‌‌‌کننده قواعد بازی را در بازار نفت تغییر داده‌بود، اکنون با چالش‌هایی چندوجهی روبه‌‌‌‌‌رو است.
فشارهای سیاسی دولت ترامپ برای افزایش تولید در حالی ادامه دارد که شرکت‌های تولیدکننده با کاهش سودآوری، نوسانات قیمتی، هزینه‌های فزاینده ناشی از تعرفه‌های تجاری و محدودیت‌های سختگیرانه زیست‌محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به این مجموعه باید تحرکات برنامه‌‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌‌شده اوپک‌‌‌‌‌پلاس را نیز افزود که با تنظیم هوشمندانه عرضه، سعی در حفظ قیمت‌ها و بازپس‌‌‌‌‌گیری بخشی از سهم از‌‌‌‌‌دست‌‌‌‌‌رفته خود دارند.
در چنین فضایی، آینده صنعت شیل دیگر آن چشم‌‌‌‌‌انداز درخشان و بی‌‌‌‌‌رقیب یک دهه‌گذشته را ندارد. آنچه در سال‌های ابتدایی با عنوان «انقلاب انرژی آمریکا» شناخته شد و تولید این کشور را به رکوردهای تاریخی رساند، اکنون در معرض تهدیدی جدی قرارگرفته‌است. هم‌‌‌‌‌زمان با آنکه مقامات آمریکایی همچنان از شعار «سلطه انرژی» دفاع می‌کنند، واقعیت‌های بازار جهانی نفت از روندی متفاوت حکایت دارد؛ دوران رونق بی‌‌‌‌‌پایان نفت شیل به‌‌‌‌‌سر آمده و جای خود را به دوره‌‌‌‌‌ای از رکود، تعدیل و بازنگری داده‌است.
