نرخ بهره بین‌بانکی به کمترین مقدار از مرداد سال قبل رسیده است؛
مانور حمایتی از بانک‌ها
در هفته منتهی به ۱۸ تیر ماه (پایان هفته سوم) این نرخ به ۲۳.۹۰ درصد کاهش یافت. به عبارت دیگر هفته چهارم تیر ماه دومین هفته ای است که پس از مدتی طولانی، نرخ بهره بین بانکی روند نزولی طی کرده است. به نظر می‌رسد افزایش حمایت بانک مرکزی از اقتصاد در شرایط جنگی و افزایش ذخیره نقدینگی بانک‌ها موجب کاهش نرخ بهره بین بانکی شده است. به عقیده کارشناسان، تزریق منابع به جهت حمایت از خانوارها و فعالان اقتصادی در مقابل شرایط جنگی خود را در کاهش نرخ بهره بین بانکی در دو هفته پایانی تیر ماه نمایان کرده است.
نرخ بهره بین‌بانکی و سیاست‌های پولی
به عقیده کارشناسان، نرخ بهره بین‌بانکی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی در تنظیم سیاست پولی، نقش محوری در تعادل ذخایر و هزینه تامین مالی بانک‌ها دارد. بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی، نرخ بهره بین بانکی در تیر ماه نوسانات زیادی را ثبت کرده است. از نخستین هفته خرداد ماه و تا قبل از هفته سوم تیر ماه، نرخ بهره بین بانکی روی ارقام ۲۳.۹۷ و ۲۳.۹۸درصد در نوسان بود. با این وجود، نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به ۱۸ تیر ماه به ۲۳.۹ درصد رسید و پس از آن در هفته منتهی به ۲۵ تیر ماه ۲۳.۶۴ درصد ثبت شد. آخرین بار در هفته منتهی به ۲۸ مرداد ماه سال ۱۴۰۲ رقم نرخ بهره بین بانکی ۲۳.۶۱ درصد ثبت شده بود و از شهریور ماه به بعد همواره این نرخ بیش از ۲۳.۷ درصد قرار داشته است.
به‌طور کلی تا پیش از هفته سوم تیر ماه که روند نزولی نرخ بهره بین بانکی آغاز شد، فشارهای تقاضای ناشی از الزام بانک‌ها به نگهداری اوراق خزانه‌داری دولتی و افزایش تقاضا برای ذخایر بین بانکی بانک‌ها، هزینه تامین منابع در بازار بین‌بانکی را بالا برده بود. اما در دو هفته پایانی تیر ماه، نرخ بهره بین بانکی روند نزولی ثبت کرد.
دلایل کاهش نرخ بهره بین‌بانکی
آخرین گزارش عملیات پولی نشان می‌دهد در هفته منتهی به ۲۳ تیر ماه، عملیات ریپو هم از نظر حجم و هم از نظر تعداد درخواست بانک‌ها کاهش داشته است. به‌طوری که در هفته منتهی به ۹ تیر ۱۴۰۴، ارزش توافق‌های بازخرید پذیرفته‌شده حدود ۳۹۰ هزار میلیارد تومان بود که در هفته منتهی به ۲۳تیر به ۳۴۱ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است. این کاهش حدود ۱۲.۵ درصدی در حجم تزریق نقدینگی از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد که تقاضای کمتری از سوی بانک‌ها وجود داشته است. نکته مهم دیگر در مورد آخرین گزارش عملیات پولی بانک مرکزی در تیر ماه آن است که مانده توافق سررسید شده نیز کاهشی بوده است. همچنین، مدت توافق بازخرید در ۹ تیر ۱۴روز بوده، ولی در ۲۳ تیر به ۷ روز کاهش یافته است.
از طرفی بررسی گزارش‌های مربوط به حراج اوراق مالی اسلامی نیز نشان می‌دهد، ارزش فروش اوراق در آخرین حراج‌های انجام شده، تقریبا نزولی بوده است که این موضوع بیان می‌کند، بانک‌ها به جای خرید اوراق مالی، از محل ذخایر صندوق خود به بازار بین بانکی وارد شده‌اند.
تمامی این موارد به معنای آن است که که در دو هفته پایانی تیر ماه (به خصوص هفته آخر) ذخایر بانک‌ها در بازار بین بانکی نسبت به سنوات گذشته با مازاد مواجه شده است و این موضوع خود را در کاهش نرخ بهره بین بانکی در محدوده کریدور (۲۳ تا ۲۴ درصد) نمایان کرده است.
دلیل مازاد شدن ذخایر بانک‌ها
اما دلیل مازاد شدن ذخایر بانک‌ها در بازار بین بانکی چیست؟ به عقیده کارشناسان، دلیل مازاد شدن ذخایر بانک‌ها در بازار بین بانکی و در نتیجه آن کاهش نرخ بهره بانکی را می‌توان در بسته‌های حمایتی اتخاذ شده به موجب جنگ ۱۲ روزه رهگیری کرد. در آن دوره سیاستگذار پولی برای کمک به شرایط جنگی که اقتصاد کشور را درگیر کرده بود، بسته‌های سیاستی وضع کرد که این اقدامات با توجه به حساب واحد خزانه، موجب افزایش ذخایر بین بانکی بانک‌ها شده است.
در شرایط جنگی، سیستم بانکی کشور مجبور به اتخاذ اقدامات حمایتی شد. به موجب شرایط جنگی توان بازپرداخت تسهیلات در خانوارها و فعالان اقتصادی کاهش یافت. بر این اساس بانک مرکزی طرح بخشودگی جرایم دیرکرد تسهیلات معوق را ابلاغ و اجرا کرد. همچنین افزایش ۵۰ درصدی تزریق اسکناس به بانک‌ها و خودپردازها انجام شد. از طرفی سیستم بانکی جدا از تخصیص منابع بیشتر برای تامین کالاهای اساسی، ملزم به تامین مالی دولت برای جبران هزینه‌های جنگ (افزایش سقف سرمایه در گردش تولید دارو و...) نیز شده بود. تمامی این موارد می‌تواند موجب ایجاد مازاد در حساب ذخایر بازار بین بانکی شود.
تامین منابع مورد نیاز برای موارد حمایتی مورد نیاز در آن دوران باتوجه به حساب واحد خزانه دولت نزد بانک مرکزی، موجب افزایش ذخایر در بازار بین بانکی شده‌است. کارشناسان معتقدند این اقدامات می‌تواند موجب شارژ پایه پولی شود.
