علیرضا باغانی

توقف نمادها در بازار سرمایه ایران یکی از دغدغه‌های بزرگ سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. اتفاقی که می‌تواند قدرت نقدشوندگی و به تعبیر واضح‌تر تبدیل سهام شما به پول نقد را با تهدید مواجه کند. توقف نماد در بازار سرمایه ایران به آن معناست که هیچ معامله‌ای اعم از خرید یا فروش نمی‌تواند بر روی سهام مورد نظر صورت گیرد و نهاد ناظر به دلایل مختلفی همچون افزایش یا کاهش با اهمیت سود شرکت، شائبه دستکاری قیمت و روند غیرعادی افت و خیز سهام یا برگزاری مجامع عادی و فوق‌العاده و مسائلی از این دست، معاملات یک سهم را متوقف کند. به‌این ترتیب اتفاقات با اهمیت رخ داده در داخل شرکت یا خارج از آن نمی‌تواند به سود و زیان‌های غیرواقعی سهامداران منجر شود، اما در بورس تهران توقف نمادها با استرس مضاعف‌تری نسبت به سایر بازارهای مالی جهان دنبال می‌شود، چراکه در بازار سرمایه ایران ممکن است نماد یک شرکت برای مدت طولانی متوقف شود و سرمایه‌گذاران آن نتوانند سهام خود را به پول نقد تبدیل کنند، درست مثل ملکی که هیچ خریداری ندارد.

اما زمانی واژه توقف نماد برای سرمایه‌گذاران بورس تهران و فرابورس ایران جدی‌تر و پراسترس‌تر می‌شود که سهامداران با نمادهایی مواجه می‌شوند مثل پیام، آزمایش و... .

شرکت‌هایی که روزگاری سهامداران زیادی داشته، اما به یکباره نماد آنها متوقف شد و حال پس از گذشت چند سال خبری از بازگشایی آنها نیست.

البته بدون شک اتفاقی که برای این نمادها در سال ۸۷ رخ داد چاره‌ای جز توقف نماد را برای نهاد ناظر بر جای نگذاشت، اما وقتی کمی جلوتر می‌رویم می‌بینیم که پروژه توقف نمادها حتی برای نمادهای پیشرو هم اتفاق می‌‌افتد.

بدون تردید فعالان بازار سرمایه فراموش نکرده‌اند که نماد پالایشگاه اصفهان ۹ ماهی در بورس متوقف بود و هرچند پس از بازگشایی رشد قابل توجهی را از خود به نمایش گذاشت؛ اما این اتفاق با استرس طولانی‌مدت سهامداران همراه بود و عملا اگر شرکت رشد سود و به تبع آن قیمت سهام نبود شاید بلوکه شدن سرمایه سهامداران در این شرکت می‌توانست زیان‌های بسیاری را به همراه داشته باشد یا وقتی همین نماد پالایشگاه تهران که ۶۵۰ درصد رشد قیمت پس از ۷ ماه به تالار شیشه‌ای بازگشت و غیبت طولانی مدتش سبب شد که شماری از سهامداران بی‌تاب آن سهام خود را به صورت وکالتی (خرید و فروش وکالتی در بازار سرمایه ممنوع است و نیازمند کسب مجوزهایی از نهاد ناظر می‌باشد) بفروشند.

باری، توقف نمادها در بازار سرمایه ایران هرچند اشک‌ها و لبخندهایی را برای سهامداران به همراه داشته اما در ماه‌های اخیر با سیاست‌های تعدیلی از سوی نهاد ناظر مواجه شده است. به این معنا که در ماه‌های اخیر نهاد ناظر بازار سرمایه سعی کرده تا مدت زمان توقف نمادها را کاهش دهد، ولی به نظر می‌رسد که هنوز در برخی موارد سازوکار توقف نمادها نیاز به اصلاحاتی دارد.

در بورس‌های پیشرفته جهان مشاهده می‌کنیم که نماد یک شرکت در یک روز متوقف و بلافاصله پس از انتشار اطلاعات بازگشایی می‌شود، اتفاقی که در بازار سرمایه کمتر رخ می‌دهد و حتی در صورت ارائه اطلاعات لازم از سوی شرکت‌ها، بازگشایی نماد به روز بعد موکول می‌شود.

از این رو به نظر می‌رسد که کمتر شدن زمان بازگشایی و توقف نمادها می‌تواند به کاهش ریسک نقدشوندگی بازار سهام منجر شود.

نکته دیگر شفاف‌سازی لازم درخصوص نمادهای مستحق توقف یا بازگشایی است. بعضا شاهد این موضوع هستیم که گفته می‌شود چرا بورس نماد فلان شرکت را متوقف کرده، اما شرکت دیگر را نه...

در این شرایط به نظر می‌رسد که قواعد بازگشایی نمادها در بازار سهام پس از بازنگری جدی و طراحی امکان معاملات سهام برخی شرکت‌های غیرشفاف در بازار پایه فرابورس، نیاز به یک شفاف‌سازی دقیق و مشخص دارد.