دنیای اقتصاد گزارش می‌دهد؛
ماجرای مذاکرات آلاسکا چیست؟
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ پایگاه المندورف ریچاردسون در شهر آنکوراج آلاسکا، این روزها به نقطه تمرکز نگاه‌های سیاسی جهان تبدیل شده است. روز جمعه، دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین برای نخستین‌بار از زمان بازگشت ترامپ به قدرت، رو در روی یکدیگر می‌نشینند تا درباره جنگ سه‌ساله اوکراین گفت‌وگو کنند. این دیدار، که بدون حضور رئیس‌جمهور اوکراین برگزار می‌شود، نه‌تنها پرسش‌های زیادی درباره محتوای مذاکرات به وجود آورده، بلکه نگرانی‌هایی عمیق در کی‌یف و پایتخت‌های اروپایی برانگیخته است.
در ظاهر، واشنگتن این نشست را فرصتی برای «تبادل نظر» معرفی می‌کند. اما اظهارات اخیر ترامپ نشان می‌دهد که او به دنبال بحث مستقیم بر سر آتش‌بس و حتی سناریوهای تبادل ارضی میان روسیه و اوکراین است. این دیدگاه، برای کشوری که سه سال است با اشغال نظامی دست‌وپنجه نرم می‌کند، به‌سختی قابل‌پذیرش است. زلنسکی پیش‌تر هشدار داده بود که هرگونه واگذاری زمین، حتی در ازای توقف جنگ، در حکم «تقدیم هدیه به متجاوز» است و اوکراین تنها زمانی وارد توافق خواهد شد که امنیت بلندمدت آن تضمین شود.
معادله‌ای که از میدان جنگ شروع می‌شود
واقعیت میدانی این است که مسکو در ماه‌های اخیر فشار نظامی خود را افزایش داده و بخش‌هایی از شرق اوکراین، به‌ویژه در دونتسک، را تحت کنترل گرفته است. در سه ماه گذشته، بیش از ۱۵۰۰ کیلومترمربع از خاک اوکراین به تصرف نیروهای روسیه درآمده است. این پیشروی‌ها در حالی اتفاق افتاده که روسیه با وجود تلفات سنگین، همچنان توانسته بخشی از ظرفیت تهاجمی خود را حفظ کند و به گفته منابع اطلاعاتی اوکراین، در حال آماده‌سازی برای عملیات جدید است.
از نگاه تحلیلگران، همین تحولات باعث شده بخش بزرگی از جامعه اوکراین به موفقیت نشست آلاسکا خوش‌بین نباشد. تجربه مذاکرات قبلی نیز نشان داده که حتی توافق‌های آتش‌بس، اغلب فرصتی برای تجدید قوای طرف مهاجم بوده‌اند.
هرچند مقامات آمریکایی برخی شایعات را رد کرده‌اند، اما رسانه‌ها از احتمال ارائه طرح‌هایی برای واگذاری بخش‌هایی از شرق اوکراین به روسیه خبر داده‌اند. بر اساس این گزارش‌ها، ممکن است مسکو در ازای چنین امتیازاتی، با توقف پیشروی و محدود کردن خط مقدم موافقت کند. منتقدان هشدار می‌دهند که این سناریو، موقعیت نظامی روسیه را تقویت کرده و در آینده راه را برای حملات تازه باز می‌گذارد.
مؤسسه‌های مطالعاتی غربی هم در ارزیابی‌های خود تأکید کرده‌اند که کنترل کامل دونتسک، برای کرملین مزیت استراتژیک بزرگی خواهد داشت؛ چرا که هم به لحاظ لجستیکی به نفع روسیه است و هم مسیر نبرد را در شرق اوکراین کوتاه‌تر و قابل‌کنترل‌تر می‌کند.
ترامپ این بار تنها به مذاکره‌کننده اصلی بودن بسنده نکرده و با تیمی متشکل از معاونش «جی.دی. ونس»، وزیر خارجه «مارکو روبیو» و وزیر خزانه‌داری «اسکات بسنت» وارد آلاسکا می‌شود. چنین ترکیبی، از نگاه کاخ سفید، نشان‌دهنده اهمیت اقتصادی و سیاسی موضوع است. ترامپ پیش از عزیمت به آلاسکا گفته بود که «اگر این یک معامله منصفانه باشد، پیش خواهیم رفت» و در غیر این صورت، «هر طرف راه خود را ادامه خواهد داد».
با این حال، او تصریح کرده که نمی‌تواند تضمین کند پوتین حملات به غیرنظامیان را متوقف کند. این موضع، در کنار سخنان معاونش مبنی بر پایان یافتن کمک مالی مستقیم آمریکا به جنگ اوکراین، باعث شده تردیدها درباره میزان تعهد واشنگتن به حمایت بلندمدت از کی‌یف افزایش یابد.
واکنش‌ها محدود به مرزهای اوکراین نیست. در اروپا، برخی دیپلمات‌ها نسبت به آمادگی ترامپ برای این دیدار ابراز تردید کرده و یادآور شده‌اند که پوتین مذاکره‌کننده‌ای باتجربه و بازیگری ماهر در میدان دیپلماسی است. تجربه هلسینکی در سال ۲۰۱۸ هنوز در حافظه بسیاری باقی است؛ جایی که ترامپ به‌زعم منتقدان، بیش از حد به روایت روسیه نزدیک شد.
یک مقام اروپایی گفته است که هرچند ترامپ ممکن است این بار توهمات کمتری درباره پوتین داشته باشد، اما همچنان نشانه‌هایی دیده می‌شود که او به پیروزی کامل اوکراین باور ندارد. به همین دلیل، بیم آن می‌رود که در فضای مذاکره، ملاحظات سیاسی کوتاه‌مدت بر واقعیت‌های راهبردی غلبه کند.
حقیقت این است که دستیابی به توافق جامع، با موانع جدی روبه‌روست: اختلافات ارضی حل‌نشده، بی‌اعتمادی عمیق، و محاسبات نظامی که به نفع ادامه درگیری عمل می‌کند. در بهترین حالت، نشست آلاسکا می‌تواند زمینه‌ساز گفت‌وگوهای بعدی با حضور اوکراین باشد. اما تضمینی وجود ندارد که حتی آتش‌بس حاصل از آن، دوام بیاورد.
در نهایت، آنچه آلاسکا را به نقطه کانونی توجه جهانی تبدیل کرده، نه صرفاً حضور دو رئیس‌جمهور قدرتمند، بلکه تضاد آشکار میان امید به صلح و واقعیت تلخ میدان جنگ است. اگر این نشست بتواند مسیر گفت‌وگو را باز نگه دارد، شاید در آینده از آن به‌عنوان نقطه آغاز تغییر یاد شود.
اما اگر به فرصتی برای وقت‌کشی و تحکیم مواضع یک طرف تبدیل شود، آلاسکا هم در فهرست طولانی تلاش‌های ناکام برای پایان دادن به جنگ اوکراین قرار خواهد گرفت.
