متهم بحران بی آبی کشور
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ ایران در منطقه‌‌‌ای خشک قرار دارد و همواره با بحران‌‌‌های آبی مواجه بوده، هر‌‌‌ساله نیز بر شدت این بحران‌‌‌ها افزوده می‌شود. مساله کمبود بارندگی طی امسال شدت گرفته است. با شدت گرفتن بحران بی‌‌‌آبی در کشور، مساله کشاورزی و تامین امنیت غذایی نیز با چالش مواجه خواهد شد.
سیروس جعفری عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره شدت گرفتن خشکسالی و بحران بی‌‌‌آبی در کشور و اثرات آن بر کشاورزی و تامین امنیت غذایی گفت: خشکسالی از چند منظر بر تولید محصولات زراعی اهمیت دارد. این تاثیر منفی به‌‌‌خصوص بر تولید محصولات کشاورزی دیم اثرگذار است. البته حتی در دوره‌‌‌های ترسالی در شرایطی که بارش به‌‌‌صورت نامنظم است نیز، به تولید دیم صدمه وارد می‌شود.
او افزود: بخش بزرگی از کشاورزی ایران در زمین‌‌‌های دیم انجام می‌شود؛ این سهم حدود ۶۰ درصد زمین‌‌‌های کشاورزی برآورد شده است. البته کشاورزی دیم سهم به‌‌‌مراتب محدودتری از تولید محصولات کشاورزی آبی را در اختیار دارد. این سهم برای بقولات یعنی عدس، نخود و ... به حدود ۳۰درصد می‌‌‌رسد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: با توجه به سهم قابل توجه کشاورزی دیم‌‌‌کاری در کشور، به دنبال بروز خشکسالی، شاهد اثرگذاری منفی آن بر عملکرد این بخش مهم خواهیم بود. وی افزود: کم‌‌‌بارشی برای کشت گروه‌‌‌هایی که از مخازن ذخیره آب، استفاده می‌‌‌کنند نیز چالش‌‌‌برانگیز است. برخی کشت‌‌‌وکارها در پایاب سدها جریان دارد. کشت نیشکر، برنج، ذرت، ماش، چغندر و .... در استان‌های مختلف از آب سدها تامین می‌شود. در شرایط خشکسالی کشت این محصولات نیز طبعا تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
جعفری با اشاره به وقوع سیلاب در سال ۱۳۹۷ گفت: در آن دوره مخازن سدهای کشور پر آب شد و میزان تولید سالانه برنج کشور به ۳ میلیون تن افزایش یافت. درحالی‌‌‌که در سال‌‌‌های قبل و پس از آن، میزان تولید برنج به‌‌‌مراتب محدودتر بود و هست. وی افزود: خشکسالی بر شوری خاک نیز تاثیر می‌‌‌گذارد. در بسیاری از دشت‌‌‌ها، تحت تاثیر بارندگی شاهد آب‌‌‌شویی طبیعی هستیم. به این معنی که سطح آب زیرزمینی بالا می‌‌‌آید. گیاهان خودرو رشد می‌‌‌کنند، درنتیجه شوری به سطح زمین بازنمی‌‌‌گردد. حال در شرایط خشکسالی شاهد شوری زمین و شدت گرفتن هرچه بیشتر آن خواهیم بود. در چنین فضایی هیچ گیاهی در دشت‌‌‌های شور، رشد نمی‌‌‌کند. این موضوع برای بسیاری از دشت‌‌‌های ما در سال‌‌‌های اخیر ایجاد شده است.
این کارشناس حوزه کشاورزی گفت: خشکسالی به بروز گردوغبار در استان‌های مختلف منجر می‌شود. این گردوغبار روی محصولات زراعی می‌‌‌نشیند و میزان تولید آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال گردوغبار حاصل از خشکسالی در کشورهای عراق، سوریه و ایران، می‌تواند بر کشاورزی استان کردستان تاثیر منفی بگذارد.//
جعفری در پاسخ به سوالی مبنی بر امکان اصلاح الگوی دیم در کشور برای رهایی از مشکلات حاصل از خشکسالی و ارتقا تولید در این بخش گفت: تغییر الگوی کشت در بخش بزرگی از زمین‌‌‌های کشاورزی به واسطه ساختار خاص اراضی امکان‌‌‌پذیر نیست. توان اعمال تغییر در این مناطق محدود است. به عنوان مثال می‌توان به اراضی کوهپایه در زاگرس اشاره کرد. این اراضی کشاورزی از تغییر کاربری اراضی جنگلی یا جنگل‌‌‌تراشی و ... ایجاد شده‌‌‌اند. در این مناطق عملا امکان اصلاح یا بهبود فرآیند آبیاری وجود ندارد. تنها در این مناطق می‌توان به مدیریت، مدیریت ذخیره رطوبتی و اصلاح گونه‌‌‌هایی اشاره کرد که توان رشد در شرایط خشکسالی را دارند. در بعضی مناطق باید کشت و کشاورزی محدود شود. اصلاح گونه‌‌‌های گیاهی که با شرایط دیم‌‌‌کاری تطابق بیشتری دارند نیز باید در اولویت قرار گیرد. به عنوان نمونه کاشت جو را می‌توان با گیاه تریتیکاله، جایگزین کرد. تریتیکاله شرایط ناپایدارتر و کم‌‌‌آبی و بارندگی نامنظم را می‌تواند تحمل کند. درحالی‌‌‌که هر دو گیاه از منظر ارزش علوفه، شرایط یکسانی دارند. بااین‌‌‌وجود باید تاکید کرد که متاسفانه در ۳ یا ۴ دهه اخیر هیچ تغییری در شرایط تولید حاصل نشده است. مردم از همان روش‌های سنتی کشت‌‌‌وکار استفاده می‌‌‌کنند و همین موضوع از بهره‌‌‌وری فعالیت در این بخش می‌‌‌کاهد.
مشروح گزارش را اینجا بخوانید.
