مراحل پرداخت کالابرگ دهک‌های متوسط ۱۴۰۴؛ تاریخ و مبلغ یارانه کالایی
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ با آغاز مرحله سوم توزیع کالابرگ الکترونیکی، دولت بار دیگر تمرکز خود را بر حمایت از دهک‌های متوسط جامعه گذاشته است. بر اساس اعلام رسمی، پرداخت کالابرگ از ۳۰ تیر برای دهک‌های ۴ و ۵ و از ۶ مرداد برای دهک‌های ۶ و ۷ آغاز می‌شود. این در حالی است که تکرار وقفه‌ها و چالش‌های تامین مالی، نگرانی‌هایی را نسبت به پایداری این سیاست حمایتی ایجاد کرده است.
حمایت هدفمند برای اقشار آسیب‌پذیر
طرح کالابرگ الکترونیکی که از سال ۱۴۰۱ به صورت آزمایشی آغاز شد، یکی از مهم‌ترین ابزارهای سیاست رفاهی در ایران محسوب می‌شود. در ابتدا، این طرح با هدف افزایش امنیت غذایی و جبران بخشی از فشار تورمی بر دهک‌های پایین اجرایی شد، اما به تدریج طیف مشمولان آن به دهک‌های متوسط نیز گسترش یافت.
اکنون با اجرای مرحله جدید، دولت می‌کوشد قدرت خرید طبقه متوسط را تقویت کند؛ قشری که در سال‌های اخیر به دلیل فشار تورم، کاهش ارزش ریال و افزایش هزینه‌های زندگی، به‌شدت آسیب دیده‌اند.
چرا کالابرگ اهمیت دارد؟
کاهش مصرف کالاهای اساسی، به‌ویژه اقلام با ارزش غذایی بالا مانند پروتئین، حبوبات و لبنیات، یکی از پیامدهای نگران‌کننده بحران اقتصادی اخیر در ایران است. این وضعیت نه‌تنها سلامت عمومی را به خطر انداخته، بلکه به‌دلیل افت عملکرد تحصیلی در کودکان و افزایش بیماری‌های مزمن، تبعاتی بلندمدت برای توسعه انسانی خواهد داشت.
از سوی دیگر، شرایط کشور پس از درگیری‌های نظامی اخیر، فشار مضاعفی بر اقتصاد خانوارها وارد کرده است. بسیاری از مشاغل آسیب دیده‌اند و بخش قابل توجهی از نیروهای کار، با کاهش درآمد یا بیکاری مواجه شده‌اند. در چنین فضایی، کالابرگ نه‌تنها یک ابزار حمایتی، بلکه ضرورتی برای حفظ ثبات معیشتی تلقی می‌شود.
از آغاز تا وقفه‌های پی‌درپی
طرح کالابرگ در دی‌ماه ۱۴۰۱ آغاز شد و در سال ۱۴۰۲ با تغییراتی در مدل اجرا ادامه یافت. از جمله این تغییرات می‌توان به افزایش یارانه تشویقی تا سقف ۱۲۰ هزار تومان و توسعه فروشگاه‌های طرف قرارداد به بیش از ۲۰۰ هزار واحد اشاره کرد.
در بهمن ۱۴۰۲، دولت با معرفی مدل جدیدی تحت عنوان «فجرانه»، تلاش کرد اثربخشی این سیاست را افزایش دهد. یارانه اقلام اساسی در این مرحله به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافت، اما به دلیل مشکلات تأمین مالی، اجرای آن در اردیبهشت ۱۴۰۳ متوقف شد.
احیای مجدد؛ حمایت از ۲۸ میلیون نفر
در اسفند ۱۴۰۳، همزمان با ایام نوروز، اجرای کالابرگ از سر گرفته شد. در این فاز، برای دهک‌های اول تا سوم، مبلغ ۵۰۰ هزار تومان و برای دهک‌های چهارم تا هفتم، مبلغ ۳۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شد. حدود ۲۸ میلیون نفر تحت پوشش این مرحله قرار گرفتند و مشارکت مردم نیز بسیار بالا بود؛ به‌طوری که ۸۶ درصد مشمولان از اعتبار خود استفاده کردند.
مرحله دوم در فروردین ۱۴۰۴ با بودجه‌ای نزدیک به ۲۷ هزار میلیارد تومان اجرا شد و امیدواری‌هایی برای تداوم آن ایجاد کرد. اما مرحله سوم بار دیگر با تأخیرهای پیاپی روبه‌رو شد که نشانه‌ای از چالش‌های تأمین منابع مالی پایدار است.
هشدار کارشناسان: تداوم طرح نیازمند منابع مشخص است
اقتصاددانان معتقدند که موفقیت طرح کالابرگ در گرو تامین مالی شفاف، مشخص و پایدار است. بی‌نظمی و تأخیرهای مکرر در پرداخت‌ها، نه‌تنها اعتماد عمومی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند اثربخشی طرح را تضعیف کند.
به‌نظر می‌رسد دولت برای تضمین اجرای منظم این سیاست، باید زیرساخت‌های اجرایی را تقویت و منابع درآمدی باثباتی برای آن تعریف کند؛ در غیر این‌صورت، توقف دوباره طرح همانند آنچه در اردیبهشت ۱۴۰۳ رخ داد، محتمل است.//
