«دنیای اقتصاد» گزارش میدهد
توافق بزرگ در راه است؟
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ در میانه بن‌بست چندساله بر سر برنامه هسته‌ای ایران، حالا یک طرح تازه روی میز قرار گرفته که می‌تواند قفل مذاکرات را باز کند؛ تشکیل یک «کنسرسیوم منطقه‌ای» برای غنی‌سازی اورانیوم. پیشنهادی که از سوی آمریکا و با واسطه عمان به ایران منتقل شده و حالا در تهران در حال بررسی است.
ماجرا از سفر شبانه و ناگهانی بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، به تهران آغاز شد. او حامل پیامی مهم از واشنگتن بود؛ پیامی که از سوی استیو ویتکاف، نماینده دولت ترامپ در مذاکرات، تدوین شده بود. وزیر خارجه ایران نیز در واکنش به این سفر در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت که پاسخ ایران در چارچوب اصول، منافع ملی و حقوق ملت خواهد بود.
اما این بار، برخلاف گذشته، جزئیات پیشنهاد به‌سرعت به رسانه‌ها درز کرد. نیویورک‌تایمز گزارش داد که آمریکا خواستار توقف کامل غنی‌سازی در خاک ایران شده و در عوض پیشنهاد کرده که یک کنسرسیوم هسته‌ای متشکل از ایران، عربستان، دیگر کشورهای عربی و ایالات متحده تشکیل شود تا فعالیت‌های غنی‌سازی تحت نظارت بین‌المللی انجام گیرد.
به‌نظر می‌رسد این نخستین سند مکتوب از سوی آمریکا از زمان آغاز دوباره مذاکرات در آوریل امسال باشد؛ تلاشی برای گشودن«گره اصلی» یعنی غنی‌سازی اورانیوم در داخل ایران.
پایگاه آکسیوس نیز با تایید این موضوع نوشت که پیشنهاد مذکور تحت حمایت آمریکا و با ایده اولیه عمان مطرح شده است. این پیشنهاد شامل توقف غنی‌سازی در ایران و واگذاری آن به یک مرکز مشترک منطقه‌ای تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. مقام‌های آمریکایی از این طرح به عنوان «پیشنهادی مفصل و قابل‌قبول» یاد کرده‌اند.
اما گره کار کجاست؟ مکان کنسرسیوم؛ آمریکا خواهان آن است که این مرکز در خارج از خاک ایران ایجاد شود، درحالی‌که ایران بر استقرار این مرکز در داخل کشور تاکید دارد. مقامات ایرانی تشکیل چنین کنسرسیومی را به‌عنوان جایگزین غنی‌سازی بومی نمی‌پذیرند و تأکید می‌کنند که حق غنی‌سازی «خط قرمز» جمهوری اسلامی ایران است.
در این میان، ایده‌های میانه نیز مطرح شده است. برخی منابع از احتمال به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران توسط آمریکا سخن گفته‌اند، مشروط به اینکه این فعالیت‌ها به حالت تعلیق درآید. سیدحسین موسویان، دیپلمات پیشین، در گفت‌وگو با اسکای‌نیوز عربی اظهار کرد که اگر غنی‌سازی ایران زیر ۵ درصد بماند، هیچ کاربرد نظامی نخواهد داشت و کنسرسیوم می‌تواند راهی برای اعتمادسازی باشد.
در همین راستا، طارق رئوف، رئیس سابق بخش شفاف‌سازی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از احیای طرح قدیمی محمد البرادعی برای ایجاد مرکز چندملیتی غنی‌سازی در ایران سخن گفته است. در این طرح، غنی‌سازی در خاک ایران باقی می‌ماند اما کنترل‌های شدید و نظارت‌های فنی فراتر از برجام بر آن اعمال می‌شود و شرکای خارجی تنها در مدیریت تجاری شریک خواهند بود.
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین، نیز گفته است اگر کشورهای عربی با استقرار مرکز کنسرسیوم در ایران موافقت کنند، این می‌تواند گامی رو به جلو در روند اعتمادسازی باشد. او تاکید می‌کند که حضور کارشناسان کشورهای عربی در ایران، معنای تازه‌ای به نظارت‌ها خواهد داد.
پیشنهاد آمریکا محصول پنج دور گفت‌وگوی غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن است. این مذاکرات ابتدا در فروردین در مسقط آغاز شد و تا دور پنجم که هفته گذشته در رم برگزار شد، ادامه یافته است. منابع آگاه می‌گویند پیشنهاد فعلی نسخه به‌روزشده‌ای از طرح شفاهی ویتکاف در دور چهارم است که حالا با جزئیات بیشتر ارائه شده و به‌صورت مکتوب در اختیار ایران قرار گرفته است.
همزمان با ارائه این پیشنهاد، برخی نشانه‌های مثبت نیز از سوی واشنگتن دیده می‌شود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در اظهاراتی در کاخ سفید گفت: «ما به توافق با ایران بسیار نزدیک هستیم.» همچنین پیتر هگست، وزیر دفاع آمریکا، در اجلاس امنیتی سنگاپور اظهار کرد که رسیدن به توافق نیازمند «سازش‌هایی از هر دو طرف» است.
با این حال، همه چیز هم گلگون نیست. تروئیکای اروپایی و آمریکا همزمان در حال تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران برای نشست آتی شورای حکام هستند؛ قطعنامه‌ای که در صورت تصویب، می‌تواند مذاکرات را وارد فاز پرتنش‌تری کند.
در نهایت، به‌نظر می‌رسد «معمای غنی‌سازی ایران» به مرحله حساسی رسیده است؛ مرحله‌ای که ممکن است با یک ایده منطقه‌ای و نظارت بین‌المللی، از بحران عبور کند یا وارد بحران تازه‌ای شود./
مشروح گزارش را اینجا بخوانید.
