شکوفایی پس از رکود

رونق بازار پتروشیمی پس از عبور از بحران‌های اقتصادی

طبق آخرین داده‌‌های منتشر شده در سال ۲۰۲۵، ارزش بازار جهانی پتروشیمی با رشدی پایدار از ۶۴۹.۱۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به حدود ۶۸۰ میلیارد دلار رسیده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۲ به ۹۰۰.۹۱ میلیارد دلار افزایش یابد. این رشد چشمگیر با نرخ سالانه مرکب (CAGR) ۴.۲ درصد، نشان‌‌دهنده بهبود شرایط اقتصادی جهانی و افزایش تقاضا در بخش‌‌های کلیدی مصرف‌کننده محصولات پتروشیمی است. صنعت پتروشیمی که طی سال‌های اخیر با چالش‌‌های متعددی از جمله پاندمی کووید-۱۹، نوسانات قیمت نفت و فشارهای زیست‌‌محیطی روبه‌رو بوده، اکنون در سال ۲۰۲۵ وارد دوره جدیدی از ثبات و رشد شده است. تحلیلگران اقتصادی معتقدند عبور از بحران‌های اقتصادی و بهبود زنجیره‌‌های تامین جهانی، زمینه را برای شکوفایی مجدد این صنعت فراهم کرده است.

آسیا-پاسیفیک: موتور محرک رشد جهانی

منطقه آسیا-پاسیفیک همچنان با حفظ سهم بازار بیش از ۵۲‌درصدی، قدرتمندترین بازیگر در صنعت پتروشیمی جهان به شمار می‌رود. ارزش بازار پتروشیمی در این منطقه که در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۲۵.۴۴ میلیارد دلار بود، در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۳۵۰ میلیارد دلار رسیده است. این رشد عمدتا ناشی از توسعه سریع اقتصادی، صنعتی‌‌سازی گسترده و شهرنشینی فزاینده در کشورهایی مانند چین، هند و کره‌جنوبی است. چین به‌‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده پتروشیمی در منطقه، با سیاست خودکفایی خود موفق شده تا جایگاه خود را به‌‌عنوان قطب اصلی تولید مواد شیمیایی در جهان تثبیت کند. توسعه سریع بخش خودروهای الکتریکی و گسترش زیرساخت‌‌های شهری در چین، محرک اصلی تقاضا برای محصولات پتروشیمی در سال ۲۰۲۵ بوده است. در همین حال، بازار پتروشیمی ایالات متحده نیز در سال ۲۰۲۵ شاهد رونق قابل‌توجهی بوده و ارزش آن به حدود ۸۰ میلیارد دلار رسیده است. پیش‌بینی می‌شود این بازار تا سال ۲۰۳۲ به ۱۰۵.۷۶ میلیارد دلار افزایش یابد. این رشد عمدتا نتیجه ابتکارات دولتی در زمینه بازیافت، پایداری و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌‌های تولید داخلی است.دلایل رشد پتروشیمی در سال ۲۰۲۵، حاصل رشد و توسعه بخش‌‌های دیگری در صنعت و فناوری است.

تحول در خودروسازی و گذار به سمت برقی‌‌سازی

در سال ۲۰۲۵، خودروسازی جهان با شتاب بیشتری به سمت برقی‌‌سازی حرکت کرده است. تولید خودروهای الکتریکی و هیبریدی که به میزان قابل‌توجهی از مواد پلیمری و کامپوزیت‌‌های سبک در ساختار خود استفاده می‌کنند، محرک اصلی تقاضا برای محصولات پتروشیمی پیشرفته بوده است. تحقیقات نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۵، هر خودروی الکتریکی به طور متوسط ۲۰ تا ۲۵‌درصد بیشتر از خودروهای سنتی از مواد پلاستیکی و کامپوزیت‌‌های مشتق شده از پتروشیمی استفاده می‌کند. این مواد نه تنها به کاهش وزن خودرو و افزایش برد آن کمک می‌کنند، بلکه در ساخت بدنه باتری‌‌ها، عایق‌‌بندی سیستم‌های الکتریکی و طراحی قطعات داخلی نیز کاربرد گسترده‌‌ای دارند.

انقلاب دیجیتال و گسترش صنعت الکترونیک

رشد انفجاری فناوری‌‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و شبکه‌‌های ۶G در سال ۲۰۲۵، تقاضا برای قطعات الکترونیکی پیشرفته را به شدت افزایش داده است. محصولات پتروشیمی نقش کلیدی در تولید مدارهای الکترونیکی، مواد عایق، چسب‌‌های ویژه و پوشش‌‌های محافظ در صنایع الکترونیک دارند. به‌ویژه، تولید مواد نیمه‌‌رسانا و پلیمرهای مخصوص مورد استفاده در مراکز داده، سرورهای هوش مصنوعی و دستگاه‌‌های پوشیدنی هوشمند، یکی از پررونق‌‌ترین بخش‌‌های صنعت پتروشیمی در سال ۲۰۲۵ بوده است. تحلیلگران صنعت پیش‌بینی می‌کنند این روند تا سال ۲۰۳۲ ادامه یافته و نرخ رشد بالاتر از میانگین بازار را تجربه خواهد کرد.

توسعه سیستم‌های ذخیره‌‌سازی انرژی تجدیدپذیر

با گسترش استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۵، تقاضا برای سیستم‌های پیشرفته ذخیره‌‌سازی انرژی به شدت افزایش یافته است. مواد پتروشیمیایی نقش مهمی در تولید باتری‌‌ها، خازن‌‌ها و سایر فناوری‌‌های ذخیره‌‌سازی انرژی دارند. پلیمرهای پیشرفته، الکترولیت‌‌ها و مواد جداکننده مورد استفاده در باتری‌‌های لیتیوم-یونی، باتری‌‌های جریان و سایر فناوری‌‌های نوظهور ذخیره‌‌سازی انرژی، عمدتا از مشتقات پتروشیمی ساخته می‌‌شوند. با افزایش سرمایه‌گذاری جهانی در زیرساخت‌‌های انرژی پاک، این بخش به یکی از سریع‌‌ترین حوزه‌‌های رشد در صنعت پتروشیمی تبدیل شده است.

رویکرد جدید صنعت در سال ۲۰۲۵

در سال ۲۰۲۵، صنعت پتروشیمی با چالش‌‌های زیست‌‌محیطی و فشارهای اجتماعی برای کاهش اثرات منفی عملیات خود روبه‌رو بوده است. در پاسخ به این فشارها، شرکت‌های برتر این صنعت سرمایه‌گذاری‌‌های قابل‌توجهی در زمینه فناوری‌‌های سبز و پایدار انجام داده‌‌اند. شرکت داو کمیکال (Dow Chemical Company) در اوایل سال ۲۰۲۵ اعلام کرد اولین مجتمع تولید اتیلن و مشتقات آن با انتشار کربن صفر را تا سال ۲۰۳۰ راه‌‌اندازی خواهد کرد. این پروژه که بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری سبز در تاریخ صنعت پتروشیمی به شمار می‌رود، ظرفیت تولید این شرکت را ۱.۸ میلیون تن متریک افزایش خواهد داد. شرکت بی‌‌ای‌‌اس‌‌اف (BASF) نیز در سال ۲۰۲۵ بودجه تحقیق و توسعه خود را به ۳ میلیارد دلار افزایش داده و تمرکز اصلی خود را بر توسعه فرآیندهای تولید کم‌‌کربن و محصولات زیست‌‌پایه قرار داده است. این شرکت متعهد شده تا سال ۲۰۳۰، حداقل ۲۵‌درصد از محصولات خود را از منابع تجدیدپذیر تولید کند.

چالش‌‌های زیست‌‌محیطی و مقررات جدید

با وجود رشد قابل‌توجه بازار در سال ۲۰۲۵، صنعت پتروشیمی با چالش‌‌های جدی در زمینه آلودگی پلاستیک و انتشار گازهای گلخانه‌‌ای روبه‌رو بوده است. آلودگی پلاستیک در اقیانوس‌‌ها به سطح بحرانی رسیده و فشار افکار عمومی و دولت‌‌ها برای کاهش مصرف پلاستیک‌های یکبار مصرف افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۵، بیش از ۷۵ کشور جهان قوانین سختگیرانه‌‌ای برای محدود کردن تولید و مصرف پلاستیک‌های یکبار مصرف وضع کرده‌‌اند. اتحادیه اروپا پیشتاز این حرکت بوده و مالیات جدیدی بر تولید پلاستیک‌های غیرقابل بازیافت اعمال کرده است. این مقررات جدید، شرکت‌های پتروشیمی را وادار به سرمایه‌گذاری در فناوری‌‌های بازیافت و توسعه پلیمرهای زیست‌‌تخریب‌‌پذیر کرده است.

ادغام‌‌ها و اکتساب‌‌ها در سال ۲۰۲۵

سال ۲۰۲۵ شاهد موجی از ادغام‌‌ها و اکتساب‌‌های استراتژیک در صنعت پتروشیمی بوده است. شرکت‌های بزرگ برای مقابله با چالش‌‌های بازار و بهره‌‌برداری از فرصت‌‌های جدید، به دنبال گسترش حضور جهانی خود و تنوع‌‌بخشی به سبد محصولات هستند.در ژانویه ۲۰۲۵، شرکت لیوندل‌‌بازل (LyondellBasell) سهم ۳۵ درصدی خود در شرکت ملی صنایع پتروشیمی عربستان سعودی (NATPET) را با تزریق بیش از ۶۰۰ میلیون دلار افزایش داد. این سرمایه‌گذاری، دسترسی LyondellBasell به مواد اولیه ارزان‌قیمت در خاورمیانه را تضمین کرده و ظرفیت بازاریابی محصولات آن را در منطقه استراتژیک خاورمیانه افزایش داده است. همچنین در مارس ۲۰۲۵، شرکت سابیک (SABIC) و شرکت نفت ابوظبی (ADNOC) سرمایه‌گذاری مشترک ۸ میلیارد دلاری برای ساخت یک مجتمع پتروشیمی پیشرفته در امارات متحده عربی اعلام کردند. این مجتمع که قرار است تا سال ۲۰۲۹ به بهره‌‌برداری برسد، یکی از پیشرفته‌‌ترین تاسیسات تولید پتروشیمی در جهان خواهد بود و از فناوری‌‌های کم‌‌کربن برای تولید محصولات با ارزش افزوده بالا استفاده خواهد کرد.

چشم‌‌انداز بازار تا سال ۲۰۳۲

بر اساس پیش‌بینی‌‌های کارشناسان در سال ۲۰۲۵، انتظار می‌رود بازار جهانی پتروشیمی تا سال ۲۰۳۲ به ارزش ۹۰۰ میلیارد دلاری برسد. منطقه آسیا-پاسیفیک همچنان پیشتاز این رشد خواهد بود، در حالی که بازارهای بالغ‌‌تر مانند آمریکای شمالی و اروپا به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر و فناوری‌‌های سبز حرکت خواهند کرد. صنعت پتروشیمی در سال‌های آینده با دو نیروی متضاد روبه‌رو خواهد بود؛ از یکسو، افزایش تقاضا برای محصولات پیشرفته در صنایع الکترونیک، خودروسازی و انرژی‌‌های تجدیدپذیر و از سوی دیگر، فشارهای زیست‌‌محیطی و اجتماعی برای کاهش آلودگی و توسعه فناوری‌‌های پایدار.شرکت‌هایی که بتوانند خود را با این تغییرات سازگار کرده و در توسعه محصولات و فرآیندهای پایدار پیشگام باشند، بیشترین سهم از رشد آینده بازار را به خود اختصاص خواهند داد. به‌ویژه، سرمایه‌گذاری در فناوری‌‌های بازیافت پیشرفته، پلیمرهای زیست‌‌تخریب‌‌پذیر و فرآیندهای تولید کم‌‌کربن، کلید موفقیت در بازار رقابتی آینده خواهد بود.