رقابت ژئوپلیتیک در فرهنگ

ایالات متحده زمانی بزرگ‌ترین حامی این نهاد بود و یک چهارم بودجه آن را تامین می‌کرد. اما از زمان قدرت گرفتن ترامپ در دور نخست خود در سال ۲۰۱۷ این سازمان و ایالات متحده روند سینوسی‌ای را در روابط خود تجربه کرده‌اند و چین در حال تلاش برای جایگزینی به جای ایالات متحده است. یک مقام چینی به سمت معاونت مدیرکلی یونسکو منصوب شده است؛ دیپلمات‌ها می‌گویند این جایگاه معمولا در مقابل امتیازات سیاسی یا مالی واگذار می‌شود. 

یونسکو از اولویت‌های کلان رهبر چین، شی جین‌پینگ پشتیبانی کرده است که شامل برنامه زیرساختی جهانی معروف به «ابتکار کمربند و راه» نیز می‌شود. علاوه بر این، پکن برای ثبت اماکن خود در فهرست میراث جهانی به‌شدت لابی‌گری کرده و می‌کوشد تا با سبقت گرفتن از ایتالیا، به کشوری با بیشترین سایت‌های فرهنگی مهم تبدیل شود. مساله اینجاست که برخی از این سایت‌ها در مناطق سرکوب‌شده‌ای چون تبت و سین‌کیانگ واقع شده‌اند و بسیاری از ساکنان محلی این اقدام را تلاشی برای به تملک درآوردن و کنترل فرهنگ و تاریخشان تلقی می‌کنند. یونسکو نه تنها بر سر تعیین اینکه چه چیزی تاریخ محسوب می‌شود قدرت عظیمی دارد، بلکه همان نهاد سازمان ملل است که مسوول تنظیم مقررات هوش مصنوعی نیز هست. به گزارش رسانه‌های دولتی چین، یونسکو با شرکت بزرگ چینی فعال در حوزه هوش مصنوعی، آی‌فلای‌تِک، برای همکاری در زمینه آموزش عالی در آسیا و آفریقا قرارداد بسته است.

به گزارش نیویورک‌تایمز، سفارت چین در واشنگتن در پاسخ به درخواست برای اظهارنظر درخصوص نفوذ چین در این سازمان اعلام داشت: «سازمان‌های بین‌المللی محلی برای بازی‌های ژئوپلیتیک نیستند.» سفارت چین در پاسخ خود ادامه داد: «چین هرگز قصد به چالش کشیدن یا جایگزینی به جای ایالات متحده را ندارد و ما امیدواریم همه طرفین بتوانند نقش مثبت چین در یونسکو را به‌طور عینی مشاهده کنند.» به گفته یونسکو باوجودی که چین به زودی بزرگ‌ترین تامین‌کننده این نهاد می‌شود هنوز به اندازه کافی اتباع این کشور در میان کارکنان این نهاد دیده نمی‌شوند. وزارت کشور ایالات متحده در بیانیه ای اعلام داشته که: «یونسکو در حال پیشبرد ایدئولوژی‌ای گلوبالیستی‌ است که در تقابل با سیاست آمریکا اول ما قرار دارد.»

این اقدام، بخشی از عقب‌نشینی وسیع‌تر آمریکا از سازمان‌های بین‌المللی ناشی از نگاه منفی دونالد ترامپ به مقوله «قدرت نرم» است؛ ایده‌ای قدیمی که می‌گوید نفوذ فرهنگی و اقتصادی آمریکا در جهان، جایگاه و قدرت آن را در سیاست خارجی افزایش می‌دهد. ترامپ خروج آمریکا از سازمان بهداشت جهانی را اعلام کرد و آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده را از درون تهی ساخت. یک گزارش بازبینی از نهادهای سازمان ملل توسط کاخ سفید در اوایل ماه اوت منتشر خواهد شد و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که کاخ سفید بودجه نهادهای دیگری را هم قطع کند. در مقابل، چین قدرت نرم را جزئی حیاتی از گسترش نفوذ جهانی خود می‌داند و یونسکو نیز یکی از کلیدها برای معرفی فرهنگ تاریخ خود به‌عنوان عنصری غالب در سطح جهانی است. یونسکو نخستین آژانسی از سازمان ملل متحد بود که شی پس از در اختیار گرفتن زمام ریاست‌جمهوری از آن بازدید کرد. به گفته وو شین‌بو، رئیس موسسه مطالعات بین‌الملل در دانشگاه فودان در شانگهای «ایالات متحده دیگر یک شریک قابل اتکا نیست و جایگاه چین در سازمان ملل متحد به تبع افزایش خواهد یافت. این قطعی است.»