شکرالله بنار*

تهران، پایتخت ایران با جمعیت ساکن حدود ۸ میلیون نفر و وسعت ۸۰۰ کیلومتر مربع یکی از متراکم ترین شهرهای دنیا به شمار می‌رود. با شمارش جمعیت ساکن در حومه، جمعیت تهران به ۱۳ میلیون نفر می‌رسد که طبق برآوردهای انجام شده روزانه ۱۲ ونیم میلیون سفر در این کلانشهر صورت می‌گیرد. عواملی که امروزه این کلانشهر را با ترافیک سنگین روبرو کرده عبارتند از خارج شدن سیستم حمل و نقل تهران از حالت متوازن، توجه به سرمایه گذاری برای ساخت معابر شهری در دوران پیش و غفلت از توسعه حمل و نقل همگانی، دوچرخه و عابر پیاده ساخت راههای جدید چاره کار نیست، زیرا بلافاصله بهره برداری آنها نیز به همان وضعیت راههای دیگر گرفتار خواهند شد.

تعریض معابر موجود برای حل مشکل ترافیک همانند آن است که فردی برای حل مشکل چاقی خود کمربندش را شل تر کند. مطالعات بسیاری نشان داده که تعریض معابر و ساخت راههای جدید باعث افزایش تراکم ترافیک خواهد شد نه کاهش آن، از این رو توسعه حمل‌ونقل عمومی از جمله BRT که در ۲سال اخیر با توسعه قابل توجهی مواجه بوده می‌تواند از مهمترین راهکارها باشد و مشکل را به‌صورت زیربنایی حل کند کما اینکه در افق بلند مدت نیازهای ترافیکی شهر را در کنار توسعه زیرساخت ها و عرضه تسهیلات حمل و نقل با رویکرد رعایت صرفه ها به مرحله اجرا در می‌آورد.

در سال ۱۴۰۴ ( ۲۰۲۵ میلادی) شهر تهران دارای سیستم حمل و نقلی است که کیفیت زندگی و فعالیت ساکنان شهر را مطابق با استانداردهای بین المللی ارتقاء داده که این امر متضمن این است که این سیستم، یکپارچه، در دسترس، روان، راحت، ایمن، پاک و در جهت توسعه اقتصادی تهران باشد و با در نظر گرفتن محدودیت منابع قابل اجرا باشد.

با گذشت بیش از ۵۰ سال از تاسیس، شرکت واحد اتوبوسرانی تهران با بیش از ۶ هزار اتوبوس با ۳۲۲ خط بیش از ۴ و نیم میلیون مسافر را در سطح شهر جابجا می‌کند که سهم ۲/۱۷ درصد از جابجایی های این کلانشهر را پوشش می‌دهد. طبق طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران هدف رساندن حمل و نقل عمومی از ۲۵ درصد موجود به ۵۵ درصد است که در این میان سهم مترو از ۱/۵ درصد به ۳۰ درصد اتوبوس از ۲/۱۷ درصد به ۲۲ درصد و مینی بوس از ۳/۳ درصد به ۳ درصد تغییر خواهد یافت. در این میان سهم حمل و نقل نیمه عمومی(پارامترانزیت) از ۵/۳۱ درصد موجود به ۲۰ درصد و حمل و نقل خصوصی از ۳/۴۲ درصد به ۲۵ درصد کاهش خواهد یافت.

*کارشناس اقتصاد