گروه بورس کالا- حدیث موسوی: بازار فولاد، این روزها منتظر حوادث بسیاری است به گونه‌ای که با شایدها و اما و اگرهای گوناگون روزهای خود را یکی پس از دیگری پشت سر می‌گذارد. در حالی که در سال جدید افزایش ۳۸ درصدی قیمت حامل‌های انرژی بر سر سفره تولیدکنندگان گذاشته شده که بررسی این اتفاق بر صنایع کشورمان خصوصا صنعت فولاد که در نوع خود مصرف‌کننده بزرگی برای انرژی به شمار می‌آید، امری ضروری است. به گفته کارشناسان این حوزه صنایع فعال در حوزه فولاد با تکنولوژی‌های قدیمی و اغلب انرژی بر مشغول به کارند که همین امر در کنار افزایش قیمت انرژی بر بهای تمام شده این صنایع اثر افزایشی خواهد داشت.

البته ناگفته نماند که در کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد در جهان همچون چین قیمت انرژی بسیار بیشتر از ایران است، اما این قبیل کشورها به سبب بهره‌گیری از تکنولوژی روز دنیا و به کمک حمایت‌های دولت با کمترین مشکل به فعالیت مشغولند. به عنوان مثال، در سال ۱۹۹۱ که اروپای شرقی صنایع خود را به روز کرد با ارائه سیاست‌ها و حمایت‌های نظام‌مند و البته زمان‌بندی شده کمترین بار را بر دوش واحدهای تولیدی خود گذاشته است. کارشناسان معتقدند اگر قیمت حامل‌های انرژی افزایش یابند تولید کنندگان فولاد یا باید خط تولید خود را متوقف کنند یا آن را به کمک حمایت‌های دولت به روز نمایند.

با توجه به اینکه صنعت فولاد در هر کشوری جزو صنایع بنیادی محسوب شده و پیشرفت آن معیاری از توسعه‌یافتگی است، بنابراین لازم است تا با احتیاط بیشتر و اعمال سیاست‌های کاملا مشخص و قابل پیش‌بینی با آن برخورد نمود. ناگفته نماند در حال حاضر آنچه که این صنعت مهم و زیربنایی را در کشورمان بیش از پیش متاثر کرده است - جدای از مساله افزایش قیمت حامل‌های انرژی- اعمال سیاست‌ها و اجرای تصمیماتی است که به طور ناگهانی صنایع ما را با خود درگیر می‌سازد. به عنوان مثال در برهه‌ای از زمان گفته می‌شود که به صادرکنندگان فولاد ارز تعلق نمی‌گیرد، به همین سبب صنایع مذکور جهت تامین ارز مورد نیاز خود پا در جاده صادرات گذاشته و سعی در تطبیق وضعیت خود با شرایط پیش آمده می‌کنند، اما باز هم شاهدیم که در برهه دیگری صادرات محدود و ممنوع می‌شود. بنابراین تغییر گاه به گاه مقررات و بروز شرایط پیش‌بینی نشده در کنار عدم حمایت‌های کارآ از صنایع فولادی بار مشکلات این بخش را سنگین‌تر از گذشته نموده است. از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که این صنعت به سبب بنیادین بودن آن در صورت بروز هرگونه مشکل صنایع پایین دستی خود را نیز درگیر می‌کند. به گفته یک کارشناس فولاد کشور کره تجربه بسیار موفقی در زمینه حمایت از صنعت فولاد است. اگر در حال حاضر این کشور را در زمینه صنعت کشتی‌سازی و خودروسازی موفق می‌دانیم حاصل صنعت فولاد قوی و با پشتوانه آن است.

در حال حاضر بازار داخلی به شدت با رکود تقاضا دست و پنجه نرم می‌کند به طوری که عرضه‌های دیروز نیز با تقاضایی نه چندان بالا مواجه بود. دیروز ۳۰ هزار تن تختال C از سوی شرکت فولاد هرمزگان جنوب با قیمت پایه یک هزار و ۴۲۵ تومان و در قالب قرارداد سلف عرضه برای تحویل در ۳۱ اردیبهشت ماه عرضه شد که از این میزان تنها ۱۱ هزار تن خریداری شد این در حالی است که بازار در انتظار عرضه‌های امروز فولاد و بررسی تقاضای بازار در روز جاری است.

بازار فولاد در حال تجربه شرایط جدیدی است

از اواخر سال گذشته بسیاری از تجار فولاد دست از کار کشیدند آنچنان که شنیده می‌شود نزدیک به ۴۰ درصد اعضای اتحادیه آهن فروشان فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. علت آن مساله مالیات‌ها به خصوص مالیات بر ارزش افزوده عنوان می‌شود.

پایین بودن سود در تجارت فولاد از عواملی است که باید به آن با دقت نگاه کرد، چرا که حاشیه سود به زیر ۲ درصد در ماه رسیده است. در حالی که حجم معاملات هم بسیار محدود شده، چرا که بودجه‌های عمرانی کاهش یافته است بنابراین کل سود در نهایت پایین آمده اما باید مالیات بیشتری را پرداخت کرد، از طرف دیگر نسبت تورم بسیار بیشتر از نسبت سود است، این امر به فقیرتر شدن تجار متوسط و پایین فولاد منتهی خواهد شد که طبعا سرمایه‌گذاران بزرگ و کارخانه ها را هم متاثر خواهد کرد. از اول سال جاری شاهد جابه‌جایی تجار آهن بوده‌ایم بعضی از آنها از این رشته کاری دست کشیده‌اند و به بازار مسکن، اتومبیل یا دلار روی آورده‌اند. عده‌ای از آنها هم با محدودتر کردن معاملات خود، دامنه فعالیتشان را به خانه‌ها محدود کرده‌اند، این امر از یک طرف جریان کالا و سرمایه را بسته‌تر می‌کند و از طرف دیگر ریسک معاملات را بالا برده عدم امنیت را در بده‌بستان‌ها افزایش می‌دهد. با ادامه رکود بازار شاهد افزایش ورشکستگی‌ها خواهیم بود.

در عین حال نباید زیاد امیدوار به تغییر شرایط بود، تحریم‌ها در شرایط فعلی نجات‌بخش تولید و تجارت فولاد در ایران بوده‌اند، اگر تحریم‌ها وجود نداشت با روند فعلی نزولی قیمت‌ها درجهان بسیاری از کارخانه‌های ما متوقف می‌شد. چرا که در شرایط فعلی نمی‌شود میله گرد ترکیه را در قیمت ۶۱۰ تا ۶۲۰ دلار خرید و آن‌را با استفاده از دلار به نرخ ۲۵۰۰ تومان به هر کیلو ۱۸۰۰ تومان در بازار فروخت یا ورق گرم را هر کیلو ۱۷۰۰ تومان عرضه کرد. فارغ از آنکه نرخ ارز را چه عددی در نظر بگیریم واردات فولاد برای عده‌ای تبدیل به نوعی فاینانس بود. این فاینانس عملا بازار را درگیر دامپینگ بزرگان می‌کرد. از طرفی واردات با پرداخت ۱۳۵ درصد وجه کالا به صورت نقدی عملا متوقف شده، لذا ادامه این وضع و پیگیری وزارت اقتصاد برای وصول مالیات ارزش افزوده عملا ساختار جدیدی را برای بازار فولاد معماری می‌کند ولی این به معنای بهبود بازار فولاد نیست و تنها به معنای ایجاد نظم جدید است.

بحران اقتصادی در جهان باعث شده تقاضای فولاد در دنیا کاهش یابد حتی در چین هم از اول سال جاری میلادی این افت تقاضا محسوس است. به همین دلیل اکثر تولیدکننده‌ها به دنبال کاهش حجم تولید هستند، اما منطقه خاورمیانه با توجه به مزیت نسبی تولید فولاد در این منطقه روند صعودی عرضه را در پیش گرفته است در حالی که تولید منطقه خاورمیانه تا سال ۲۰۱۵ به بیش از ۳۰ میلیون تن می‌رسد و تقاضای آن در بهترین حالت به ۲۳ میلیون تن در همان سال خواهد رسید این یعنی ۷ میلیون تن مازاد عرضه. در منطقه‌ای که ۲۳ درصد مازاد عرضه دارد رقابت ترکیه، چین و روسیه فضا را تنگ‌‌تر می‌کند و دامنه سود را پایین‌تر می‌آورد این مساله از امروز قابل لمس است. آرسلورمیتال با راه‌اندازی سرویس سنتر خود در دوبی به هر تقاضایی در هر حجمی جواب می‌دهد. باید انتظار داشت که این روند در بازارهای دیگر هم دنبال شود در نهایت تجار متوسط حذف می‌شوند و سرمایه‌گذارانی که با بانک‌ها در ارتباط هستند یا مشارکت دارند در بازار باقی می‌مانند، اما در این میان تولیدکنندگان کوچک هم در تنگنا قرار خواهند گرفت. چنان که در اروپا شاهد بسته شدن بسیاری از کارخانه‌های فولاد هستیم در خاورمیانه هم این تجربه تکرار خواهد شد این هشداری است به آنها که بدون توجه به آینده سرمایه خود یا بانک‌ها را به بازی می‌گیرند.