مرد همه‌کاره اوکراین کیست؟
تزار سبز
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد: آندری یرماک اگرچه رئیس‌جمهور اوکراین نیست، اما قدرت او هیچ تفاوتی با فرد شماره یک کشور ندارد. او اکنون تحت عنوان رسمی رئیس دفتر رئیس‌جمهور اوکراین طرح مذاکرات صلح را می‌ریزد، دیپلماسی پشت‌پرده را هدایت می‌کند و مقامات دولتی را دست‌چین می‌کند.
فایننشال تایمز او را این‌گونه توصیف می‌کند که اگر نخست‌وزیر و فرماندهان ارشد نظامی سؤالی داشته باشند، در همان ابتدا با یرماک مطرح می‌کنند.
در اتفاقات مهمی مانند تبادل زندانیان با مسکو، بازگرداندن کودکان ربوده‌شده اوکراینی و توافق برای تداوم جریان غلات از دریای سیاه، یرماک رهبری مذاکرات را بر عهده داشت.
دولت‌های اروپایی در زمینه کمک‌های نظامی و مالی با او هماهنگ می‌شوند و کارگزاران قدرت جهانی با نام کوچک با او صحبت می‌کنند و دوستی دارند.
در دفتر باشکوه مجتمع ریاست‌جمهوری کی‌یف، یرماک تیمی منسجم، متشکل از گروهی مشاور وفادار را که شخصا انتخاب کرده، رهبری می‌کند. این افراد به جلسات امنیتی ملی و دیدار با سران کشورهای خارجی دسترسی دارند؛ ترتیبی که به نظر اکثر دولت‌های غربی غیرمتعارف است.
گزارش فایننشال تایمز از یرماک و تیم وفادارش را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد: این گروه هستند که اوکراین را اداره می‌کنند. نقش یرماک تحت عناوین مختلفی، از دست راست زلنسکی تا معاون رئیس‌جمهور بالفعل اوکراین توصیف می‌شود.
حامیان و منتقدان او در یک گزاره با هم توافق دارند که تقریبا هیچ اتفاقی در اوکراین بدون تأیید او رخ نمی‌دهد. برای صحبت با زلنسکی تنها یک راه وجود دارد و بدون اجازه یرماک کسی به رئیس‌جمهور دسترسی ندارد.
از جمله حامیان سرسخت او آندری سیبیها، معاون سابق یرماک است که از سپتامبر سمت وزیر امور خارجه اوکراین را بر عهده دارد، او یرماک را «مدیری عالی، به‌ویژه در شرایط بحرانی» می‌خواند. آندرس فو راسموسن، نخست‌وزیر پیشین دانمارک و دبیرکل سابق ناتو، که متنی حمایتی برای درج نام یرماک در فهرست ۱۰۰ فرد تاثیرگذار سال ۲۰۲۴ مجله تایم نوشت، در توصیف توانایی یرماک نوشت که از نزدیک شاهد همکاری‌های او برای تضمین امنیتی اوکراین بوده که به «شبکه‌ای از توافق‌های دوجانبه با متحدان» منجر شده است.
اما با وجود همه این توصیفات، حال به‌نظر می‌رسد صحت تصمیم‌های او از سوی بسیاری از ناظران، از جمله نزدیکانش، زیر سؤال رفته است. این یرماک بود که برخلاف توصیه مقامات آمریکایی و اوکراینی، برای دیدار با دونالد ترامپ در کاخ سفید در فوریه فشار آورد. دیدار فاجعه‌باری که پس از آن روابط دو کشور را متزلزل کرد و در نگاه اطرافیان به‌عنوان نشانه‌ای از نتیجه غرور بیش از حد یرماک دیده شد.
الکساندر رودنیانسکی، مدیر رسانه‌ای اوکراینی و دوست قدیمی یرماک، می‌گوید: «مشکل او اصرار برای کنترل همه چیز است. یرماک سعی می‌کند همه‌جا باشد و همه کارها را انجام دهد.» یرماک اکنون هدف اصلی اعتراض‌هایی شده است که وضعیت داخلی اوکراین را آشفته کرده است. معترضان می‌گویند تمرکز قدرت در دولت در زمان جنگ، آینده دموکراتیک اوکراین را پس از پایان جنگ به خطر می‌اندازد.
برای بسیاری از اوکراینی‌ها، او نماد نظم قدیمی است که به شدت خواستار کنار گذاشتن آن هستند. این هفته، زلنسکی پس از آنکه اقدام گسترده‌ای برای کنار زدن نهادهای مستقل مبارزه با فساد انجام داد، با جدی‌ترین چالش داخلی دوران ریاست‌جمهوری خود مواجه شد. این کار او اولین اعتراضات گسترده از زمان آغاز جنگ را برانگیخت. در میان جمعیت هزاران نفری که در کی‌یف تجمع کرده بودند، شعارهایی مانند «یرماک باید برود» و «مرگ بر یرماک» شنیده می‌شد.
از مقامات کنونی و سابق اوکراینی، دیپلمات‌های غربی در کی‌یف و مقامات دولت‌های اروپایی و واشنگتن که مستقیما با یرماک سروکار داشته‌اند، بارها شنیده شده که او به اندازه زلنسکی، شاید بیشتر، نفوذ دارد.
در نگاه معترضان و منتقدان، یرماک تزاری انتخاب‌نشده است که قدرت دولت را تمام و کمال در انحصار خود قرار داده و نظم دموکراتیکی را که کی‌یف از زمان انقلاب یورومیدان در سال ۲۰۱۴ برقرار کرده، تضعیف می‌کند. آ‌ن‌ها می‌گویند یرماک فهرست بلند بالایی از دشمنان سیاسی داخلی برای تحریم توسط شورای امنیت و دفاع ملی اوکراین تهیه کرده است. او همچنین متهم به دستکاری در تحقیقات قضایی برای بدنام کردن رقبا و به تأخیر انداختن تحقیقات ضدفساد شده است.
گفته می‌شود او عملیات مخفی را هدایت می‌کند و از طریق کانال‌های ناشناس تلگرام شایعات و اطلاعات بحث‌برانگیز را نشر می‌دهد.
یکی از افرادی که در دفتر رئیس‌جمهور با یرماک همکاری نزدیک داشته، به فایننشال تایمز گفت: «هدف یرماک متمرکز کردن قدرت در سبکی پساشوروی است که چندان تفاوتی با خودکامگی ندارد.» هفته گذشته، یکی از متحدان نزدیک یرماک، یولیا سویریدنکو، به‌عنوان نخست‌وزیر جدید اوکراین منصوب شد؛ اقدامی که در افکار عمومی و نگاه ناظران، به‌عنوان نشانه‌ای از افزایش تسلط یرماک بر زلنسکی دیده شد.
یک سفیر غربی در گفت‌وگو با فایننشال تایمز یرماک را این‌گونه توصیف کرد: «او رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه... و همه وزیران با هم است.» یک وزیر اوکراینی فاش کرد که تعداد کمی در دولت جرأت دارند درباره یرماک صحبت کنند. او سخنان خود را این‌گونه تکمیل می‌کند: «آینده و سرنوشت همه در اوکراین توسط آندری یرماک تعیین می‌شود.»
حامیان یرماک در مورد او می‌گویند که او «کاردینال خاکستری» نیست که در سایه سیاست‌ها را شکل دهد، بلکه نقشی جدید در جهان سیاسی پساشوروی اوکراین آفریده است: «تزار سبز»؛ که با لباس رزمی زیتونی خود در صحنه‌های خصوصی و عمومی فرمانروایی می‌کند.
