تشکلی جدید برای نوسازی

 این برنامه که تحت عنوان «اتحادیه مواد شیمیایی حیاتی» شناخته می‌شود، قرار است اواخر سال‌جاری میلادی رسما شکل گیرد و نقش کلیدی در بازسازی و احیای صنعت مواد شیمیایی اروپا ایفا کند.

این اتحادیه جدید مسوولیت شناسایی تولیدکنندگان حیاتی مواد شیمیایی را برعهده خواهد داشت و در کنار آن، با ارائه حمایت‌‌‌‌های سیاستی هدفمند، به رفع مشکلات مربوط به زنجیره تامین، وابستگی‌‌‌‌های استراتژیک به واردات و ناهنجاری‌‌‌‌های تجاری خواهد پرداخت. این اقدام به گونه‌‌‌‌ای مشابه با ابتکار پیشین اتحادیه اروپا برای شناسایی فلزات و مواد معدنی کلیدی در مسیر‌گذار انرژی است که پیش از این با موفقیت اجرا شده است.

صنعت ۱۹میلیونی

صنعت مواد شیمیایی یکی از مهم‌ترین بخش‌‌‌‌های صنعتی در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود و تقریبا در تمامی صنایع از جمله نساجی، دفاع، فناوری‌‌‌‌های پیشرفته و صنایع تولیدی کاربردهای گسترده دارد. این صنعت در حال حاضر بیش از ۱.۲میلیون شغل مستقیم ایجاد کرده و ارتباط غیرمستقیم با ۱۹میلیون شغل در زنجیره تامین این اتحادیه دارد. اما صنعت مواد شیمیایی اروپا پس از همه‌گیری کرونا با کاهش قابل‌توجه تولید مواجه شده و هنوز نتوانسته به سطح قبل از پاندمی بازگردد.

این در حالی است که رقبای اصلی مانند آمریکا و چین، به دلیل بهره‌‌‌‌مندی از انرژی ارزان‌‌‌‌تر و هزینه‌‌‌‌های تولید پایین‌‌‌‌تر، فشار شدیدی بر بازار اروپا وارد کرده‌‌‌‌اند. طی دو سال گذشته، بیش از ۲۰ سایت تولید مواد شیمیایی در اروپا تعطیل شده است که نشان‌‌‌‌دهنده چالش‌‌‌‌های جدی در این بخش است، به‌ویژه صنایع پتروشیمی و آمونیاک که تحت فشار قابل‌توجهی قرار دارند.

استفان سژورن، معاون اجرایی کمیسیون اروپا، در سخنانی تاکید کرد که حفظ استقلال صنعتی اروپا، به‌ویژه نگهداری و توسعه واحدهای «کراکر بخار» که برای تولید مواد پایه‌‌‌‌ای مانند اتیلن و پروپیلن ضروری‌‌‌‌اند، اهمیت فراوانی دارد. این محصولات، مواد اولیه اصلی برای تولید پلاستیک‌ها و بسیاری از محصولات صنعتی به شمار می‌‌‌‌روند. در همین راستا، شرکت دَاو (Dow)نیز اخیرا اعلام کرد که قصد دارد طی دو سال آینده سه کارخانه تولیدی خود در آلمان و بریتانیا را تعطیل کند که این خبر، زنگ خطری برای وضعیت شکننده صنعت مواد شیمیایی اروپا محسوب می‌شود.

گامی برای کاهش وابستگی

اتحادیه مواد شیمیایی حیاتی همچنین نقش مهمی در کاهش وابستگی اروپا به واردات مواد اولیه کلیدی ایفا خواهد کرد. طبق گفته سژورن، اروپا در حال حاضر حدود ۸۰‌درصد متانول موردنیاز خود را از خارج تامین می‌کند و این سطح وابستگی، یک ریسک استراتژیک به شمار می‌رود که باید کاهش یابد. در این راستا، برنامه‌‌‌‌ای برای تصویب «قانون مولکول‌‌‌‌های حیاتی» در دست اجراست که هدف آن تضمین خودکفایی و امنیت زنجیره تامین مواد شیمیایی حیاتی است.

کمیسیون اروپا همچنین در نظر دارد تا مواد شیمیایی را به عنوان بخشی از توافقات تجاری آینده خود وارد کند و نظارت‌‌‌‌های سخت‌‌‌‌گیرانه‌‌‌‌تری بر واردات این محصولات اعمال کند. از ابتدای سال ۲۰۲۴ تاکنون، بیش از ۱۸ «تحقیق دفاع تجاری» در مورد انواع مختلف مولکول‌‌‌‌های شیمیایی آغاز شده که نشان‌‌‌‌دهنده حساسیت بالای این بازار و تلاش برای حفظ رقابت در اروپاست.

برای مقابله با چالش‌‌‌‌های ناشی از هزینه‌‌‌‌های بالای انرژی، اتحادیه اروپا قصد دارد دامنه کمک‌‌‌‌های مالی دولتی را گسترش دهد، فرآیند صدور مجوزها را تسریع بخشد و از طریق منابع مالی اتحادیه، تضمین‌‌‌‌های لازم برای تامین انرژی پایدار و با قیمت معقول فراهم آورد. همچنین، معیارهایی برای تضمین محتوای ساخت اتحادیه اروپا در فرآیندهای خرید عمومی مواد شیمیایی در نظر گرفته شده است که به حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات کمک خواهد کرد.

بسته صرفه‌‌‌‌جویی اتحادیه

در نهایت، اتحادیه اروپا بسته‌‌‌‌ای موسوم به ششمین امنیبوس(The ۶th Omnibus)  را پیش از پایان سال‌جاری معرفی خواهد کرد. این بسته شامل تسهیل مقررات در حوزه برچسب‌‌‌‌گذاری مواد شیمیایی خطرناک، اصلاح قوانین مربوط به لوازم آرایشی و ساده‌‌‌‌سازی فرآیند ثبت کودهای کشاورزی است. پیش‌بینی می‌شود این اقدامات منجر به صرفه‌‌‌‌جویی سالانه حدود ۳۶۳میلیون یورو برای صنعت مواد شیمیایی اروپا شود.

به طور کلی، این مجموعه اقدامات و سیاست‌‌‌‌ها تلاشی هماهنگ و گسترده برای افزایش تاب‌‌‌‌آوری، ارتقای رقابت‌‌‌‌پذیری و تضمین امنیت زنجیره تامین مواد شیمیایی در اتحادیه اروپاست، اقدامی که در شرایط پیچیده جهانی امروز اهمیت بسزایی دارد و می‌تواند مسیر توسعه پایدار این صنعت حیاتی را هموار سازد.