استراتژی رفع گرسنگی

 این کنفرانس که پیش‌‌‌درآمدی بر چهل‌‌‌وچهارمین نشست رسمی فائو بود، بستر مناسبی برای تقویت همکاری‌‌‌های راهبردی میان دو قاره و زمینه‌‌‌ساز گفت‌‌‌وگوهای عمیق درباره آینده کشاورزی آفریقا فراهم کرده است.

تاکید بر همکاری جهانی 

کو دونگ‌‌‌یو در سخنرانی افتتاحیه خود اعلام کرد که چالش‌‌‌های پیچیده‌‌‌ای همچون ناامنی غذایی، بلایای طبیعی و توسعه روستایی، فراتر از توان یک کشور یا یک قاره برای مقابله مستقل با آن‌‌‌هاست. وی از اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا خواست با همکاری نزدیک، راه‌‌‌حل‌‌‌های موثر و پایداری برای این چالش‌‌‌ها ارائه دهند.

همچنین در این کنفرانس چارچوب استراتژیک فائو که بر چهار محور «تولید بهتر»، «تغذیه بهتر»، «محیط‌زیست بهتر» و «زندگی بهتر» بنا شده، به‌‌‌عنوان مکملی برای سند چشم‌‌‌انداز ۲۰۶۳ اتحادیه آفریقا و توافق سبز اتحادیه اروپا معرفی شد. به گفته مدیرکل فائو، چارچوب این سازمان، در پی تحول یکپارچه نظام‌‌‌های کشاورزی و غذایی در آفریقاست؛ تحولی که به افزایش بهره‌‌‌وری، بهبود سلامت جوامع، حفاظت از منابع طبیعی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان منجر خواهدشد.

فائو با تکیه بر این چارچوب، تلاش دارد رویکردی منسجم برای توسعه کشاورزی در آفریقا پیاده‌سازی کند؛ رویکردی که هم به مسائل فوری نظیر گرسنگی و بحران اقلیم پاسخ می‌دهد و هم راه‌‌‌حل‌‌‌هایی پایدار برای آینده ارائه می‌کند. کو دونگ‌‌‌یو تاکید کرد که بدون همکاری‌‌‌های بین‌المللی، دستیابی به این اهداف ممکن نخواهد بود و فائو آماده است نقش محوری در این مسیر ایفا کند.

استراتژی توسعه آفریقا

استراتژی فائو برای توسعه قاره آفریقا بر پنج محور اصلی متمرکز است. هر کدام از این پنج راهبرد به طور خاص برای پاسخ به نیازهای این قاره طراحی شده‌‌‌اند. نخست، بر تقویت نهادها و بهبود حکمرانی تمرکز دارد تا ساختارهای پایدار و کارآمد در بخش کشاورزی ایجاد شود. دوم، با هدف ارتقای رقابت‌‌‌پذیری محصولات کشاورزی آفریقا در بازارهای جهانی، افزایش بهره‌‌‌وری و ارزش‌‌‌افزایی در زنجیره‌‌‌های تولید را دنبال می‌کند. سوم، بر افزایش تاب‌‌‌آوری در برابر تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی و شوک‌‌‌های خارجی مانند خشکسالی، سیلاب یا بحران‌های اقتصادی تاکید دارد. چهارم، توانمندسازی جوانان و زنان را به‌‌‌عنوان نیروهای محرک توسعه پایدار از طریق آموزش و ایجاد فرصت‌‌‌های اقتصادی دنبال می‌کند.

در نهایت، پنجمین محور بر تسهیل سرمایه‌گذاری و ترویج نوآوری‌‌‌های دیجیتال از جمله بهره‌‌‌گیری از فناوری‌‌‌های نوینی مانند حسگرهای هوشمند و پلت‌فرم‌‌‌های دیجیتال برای بهبود مدیریت مزارع و مدرن‌‌‌سازی کشاورزی در سراسر قاره تمرکز دارد. این محورها به گونه‌‌‌ای طراحی شده‌‌‌اند که با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد هم‌‌‌راستا باشند و در عین حال به نیازهای محلی آفریقا پاسخ دهند.

فائو با این استراتژی به دنبال ایجاد تحولات ساختاری در بخش کشاورزی آفریقاست. این سازمان با تحلیل دقیق چالش‌‌‌های هر منطقه، برنامه‌‌‌هایی متناسب با شرایط محلی طراحی کرده است. برای مثال، در مناطق خشک آفریقای شرقی، فائو بر توسعه سیستم‌های آبیاری پایدار و مقاوم در برابر خشکسالی تمرکز دارد، در حالی که در مناطق جنگلی غرب آفریقا، حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از جنگل‌‌‌زدایی در اولویت است. این رویکرد یکپارچه به فائو امکان می‌دهد تا تاثیرات بلندمدتی در بهبود امنیت غذایی و معیشت کشاورزان ایجاد کند.

نقش اجرایی فائو 

کو دونگ‌‌‌یو بر این نکته تاکید کرد که تحول در نظام‌‌‌های کشاورزی و غذایی آفریقا، یک ضرورت استراتژیک به‌‌‌شمار می‌رود؛ ضرورتی که نه‌‌‌تنها امنیت غذایی را تقویت می‌کند، بلکه زمینه‌‌‌ساز ایجاد فرصت‌‌‌های اقتصادی، پایداری اجتماعی و افزایش تاب‌‌‌آوری در برابر بحران‌های اقلیمی خواهد بود. در همین راستا، فائو با گسترش همکاری با نهادهای مالی بین‌المللی، تلاش کرده حمایت خود را از کشورهای آفریقایی ارتقا دهد. ا

ز جمله نمونه‌‌‌های این همکاری‌‌‌، می‌توان به مشارکت فائو با بانک سرمایه‌گذاری اروپا اشاره کرد که منجر به اختصاص یک خط اعتباری ۲۰ میلیون دلاری برای حمایت از کشاورزان خُرد در اتیوپی شده است. این اعتبار، امکان دسترسی این کشاورزان را به منابع مالی لازم برای تهیه بذرهای باکیفیت، کودهای مناسب و تجهیزات کشاورزی مدرن فراهم کرده و در نتیجه، موجب افزایش تولید و بهبود سطح درآمد آنان شده است.

برنامه دیگری که در همین راستا طراحی شده، طرح TERRA است که با همکاری بانک توسعه‌‌‌ای CDP ایتالیا به اجرا درآمده و ۱۱۰ میلیون دلار برای حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط فعال در بخش کشاورزی و صنایع غذایی اختصاص داده است. این شرکت‌ها نقش مهمی در اشتغال‌زایی، تقویت اقتصادهای محلی و گسترش دسترسی به بازارهای منطقه‌‌‌ای و جهانی ایفا می‌کنند.

افزون بر این، مرکز سرمایه‌گذاری فائو در سال ۲۰۲۴ از طراحی و راه‌‌‌اندازی ۱۸ پروژه جدید به ارزش مجموعا ۳ میلیارد دلار حمایت کرده است. این پروژه‌‌‌ها با مشارکت نهادهایی همچون بانک جهانی، صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی، بانک توسعه آفریقا و صندوق سبز اقلیم، در حوزه‌‌‌هایی نظیر توسعه زیرساخت‌‌‌های کشاورزی، مدیریت پایدار منابع آب و تقویت زنجیره‌‌‌های ارزش اجرایی شده‌‌‌اند. این اقدامات، گواهی بر تعهد فائو به ایفای نقش فعال و موثر در توسعه پایدار کشاورزی آفریقا هستند.

دستاوردهای فائو در آفریقا

فائو تاکنون دستاوردهای قابل‌‌‌توجهی در قاره آفریقا رقم زده است. از جمله مهم‌ترین آن‌‌‌ها، همکاری ۲۸ساله این سازمان با بانک اروپایی بازسازی و توسعه است که منجر به اجرای نزدیک به ۲۰۰ پروژه مشاوره فنی در کشورهای مختلف شده است. این پروژه‌‌‌ها، سرمایه‌گذاری‌‌‌های مستقیمی را در بخش‌‌‌هایی همچون تولید روغن زیتون در مراکش و تونس جذب کرده‌‌‌اند.

نتایج این همکاری‌‌‌ها، نه تنها افزایش تولید را در پی داشته، بلکه به ارتقای کیفیت محصولات و گسترش دسترسی آنها به بازارهای جهانی نیز کمک کرده است. فائو اکنون در تلاش است تا دامنه این موفقیت‌‌‌ها را به منطقه صحرای آفریقا نیز گسترش دهد؛ جایی که ظرفیت بالایی برای توسعه کشاورزی وجود دارد، به‌‌‌ویژه در کشورهایی مانند کنیا و اوگاندا که از زمین‌‌‌های حاصلخیز و نیروی کار جوان برخوردار هستند.

یکی دیگر از ابتکارات مهم، «برنامه هوش سیستم‌های کشاورزی و غذایی پایدار (SASI)» است که از تحول نظام‌‌‌های کشاورزی در ۴۹ کشور آفریقایی پشتیبانی می‌کند. این ابتکار با تحلیل دقیق وضعیت هر منطقه، مداخلاتی هدفمند طراحی می‌کند که با شرایط بومی و نیازهای محلی هماهنگ باشند. برای نمونه، در سیرالئون، فائو از طرح «فید سالون» (Feed Salone) حمایت کرده و به دولت این کشور در طراحی زنجیره‌‌‌های ارزش فراگیر و تدوین سیاست‌‌‌های تامین مالی اقلیمی یاری رسانده است. این برنامه با تلفیق روش‌های سنتی کشاورزی و فناوری‌‌‌های نوین، نه تنها دسترسی به غذا و کیفیت تغذیه را در مناطق روستایی بهبود بخشیده، بلکه به کاهش سوءتغذیه نیز کمک کرده است.

در کشورهای کامرون، غنا و ساحل عاج، فائو با همکاری اتحادیه اروپا از ابتکار جهانی «کاکائوی پایدار» حمایت می‌کند؛ طرحی که بر سه محور اصلی تمرکز دارد: بهبود نظام‌‌‌های ردیابی محصولات، ارتقای معیشت کشاورزان و ایجاد زنجیره‌‌‌های تامین بدون جنگل‌‌‌زدایی. کشاورزان فعال در این برنامه، ضمن دریافت درآمدی منصفانه‌‌‌تر، با بهره‌‌‌گیری از روش‌های کشاورزی پایدار، نقشی موثر در حفاظت از جنگل‌‌‌های استوایی ایفا می‌کنند. این ابتکارات، نمونه روشنی از تعهد فائو به برقراری توازن میان توسعه اقتصادی و صیانت از محیط‌زیست هستند.

چشم ‌‌‌انداز توسعه 

کو دونگ‌‌‌یو در پایان سخنرانی خود بر ضرورت اقدام فوری و همکاری فراگیر تاکید کرد. به گفته مدیرکل فائو، آینده نظام‌‌‌های کشاورزی و غذایی در آفریقا تنها به این قاره محدود نمی‌شود، بلکه به تاب‌‌‌آوری، عدالت و پایداری در سطح جهانی گره خورده است. وی از تمامی ذی‌نفعان، از دولت‌‌‌ها و سازمان‌های بین‌المللی گرفته تا کشاورزان، نهادهای مدنی و بخش خصوصی دعوت کرد تا با هم‌‌‌افزایی و مشارکت فعال، در مسیر ساختن آینده‌‌‌ای شکوفا و پایدار گام بردارند.

او تصریح کرد که این همکاری‌‌‌ها باید بر پایه نوآوری، سرمایه‌گذاری هدفمند و بهره‌‌‌گیری از فناوری‌‌‌های نوینی چون کشاورزی دقیق و هوش مصنوعی شکل بگیرند؛ فناوری‌‌‌هایی که می‌توانند چالش‌‌‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و محدودیت منابع طبیعی را به‌‌‌گونه‌‌‌ای موثر مدیریت کنند. فائو به‌‌‌عنوان نهادی پیشرو در توسعه کشاورزی جهانی، متعهد شده است حمایت خود از آفریقا را ادامه دهد. این سازمان از طریق ایجاد پلت‌فرم‌‌‌های همکاری، ارائه مشاوره‌‌‌های فنی تخصصی و تسهیل جذب سرمایه‌گذاری، در تلاش است فرآیند تحول در نظام‌‌‌های غذایی این قاره را تسریع کند. موفقیت‌‌‌هایی نظیر پروژه‌‌‌های اجراشده در اتیوپی، سیرالئون و برنامه جهانی کاکائو، تنها گام‌‌‌های ابتدایی این مسیر محسوب می‌‌‌شوند.

فائو امیدوار است آفریقا به یکی از قطب‌‌‌های اصلی نوآوری کشاورزی و توسعه پایدار تبدیل شود؛ قاره‌‌‌ای که در آن امنیت غذایی، رفاه اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست به‌‌‌طور هم‌‌‌زمان و برای همه اقشار جامعه محقق گردد. تحقق این چشم‌‌‌انداز، نیازمند تعهد جمعی و تلاش‌‌‌های هماهنگ همه بازیگران داخلی و بین‌المللی است؛ تلاشی مشترک برای ساختن آینده‌‌‌ای روشن‌‌‌تر نه‌‌‌تنها برای آفریقا، بلکه برای جهان.