تقلب در آمار فروش خودروسازان چینی
طبق اسنادی که در اختیار خبرگزاری رویترز قرار گرفته و همچنین بر اساس مصاحبه‌هایی با نمایندگی‌ها و خریداران، دو شرکت خودروسازی نوپای چینی یعنی Neta و ZEEKR در فاصله سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ با ایجاد سازوکاری متقلبانه، فروش بیش از ۶۰ هزار دستگاه خودرو را به‌طور مصنوعی ثبت کرده‌اند.
این ترفند شامل خرید بیمه‌نامه برای خودروها پیش از فروش واقعی آنها بود. با توجه به نظام ثبت فروش خودرو در چین که صدور بیمه‌نامه را به منزله فروش نهایی در نظر می‌گیرد، این شرکت‌ها قادر بودند آمار فروش خود را زودتر از موعد اعلام کنند و در ظاهر به اهداف ماهانه و فصلی خود دست یابند.
بر اساس اسناد داخلی، شرکت Neta از ژانویه ۲۰۲۳ تا مارس ۲۰۲۴، از این طریق فروش ۶۴ هزار و ۷۱۹ خودرو را ثبت کرده است؛ رقمی که بیش از نیمی از کل فروش اعلام‌شده این شرکت در این بازه زمانی را تشکیل می‌دهد. این نخستین‌بار است که جزییات این اقدام توسط رویترز گزارش می‌شود.
در مورد ZEEKR، برند لوکس متعلق به گروه خودروسازی جیلی، این روش در اواخر ۲۰۲۴ در شهر «شیامن» از طریق نمایندگی اصلی این برند در منطقه، یعنی شرکت دولتی Xiamen C&D Automobile به کار گرفته شد.
با انتشار این گزارش، سهام گروه جیلی در بازار بورس هنگ‌کنگ با افتی ۴درصدی مواجه شد؛ یعنی بزرگ‌ترین کاهش روزانه از ژوئن تاکنون.
فروش‌های زودهنگام و «خودروهای کارکرده صفر کیلومتر»
در صنعت خودروی چین، خودروهایی که پیش از رسیدن به دست مشتری نهایی بیمه می‌شوند، «خودروهای کارکرده صفر کیلومتر» نامیده می‌شوند. این شیوه در پی رقابت شدید و جنگ قیمتی طولانی‌مدت در بازار خودرو چین رایج شده است؛ بازاری که از ظرفیت تولید بیش از حد رنج می‌برد.
افزایش نارضایتی عمومی از این رویه موجب شده که دولت چین از جمله هیئت دولت، رسانه‌های دولتی و وزارتخانه‌های مرتبط، هشدارهایی صریح درباره این «رقابت غیرمنطقی» صادر کنند. طبق گزارشی از نشریه صنعتی «Auto Review» وابسته به انجمن خودروسازان چین، وزارت صنعت قصد دارد قانونی تصویب کند که بر اساس آن، خودروهایی که در قالب فروش نهایی ثبت می‌شوند، پیش از گذشت شش ماه امکان فروش مجدد نخواهند داشت.
هرچند این نشریه بعدتر در بیانیه‌ای اعلام کرد بخش‌هایی از گزارش آن در مورد وزارت صنعت و نهادهای ناظر «دارای خطاهای محتوایی» بوده و از نسخه اولیه حذف شده‌اند، اما واکنش رسانه‌های رسمی نشان از جدی بودن مسئله دارد.
روز شنبه، روزنامه دولتی «چاینا سکیوریتیز ژورنال» در گزارشی کم‌سابقه، نام برند ZEEKR را به‌صورت مستقیم ذکر و اعلام کرد این شرکت با خرید بیمه‌نامه پیش از فروش خودروها، اقدام به افزایش ساختگی آمار فروش کرده است. در این گزارش، خریدارانی از شهرهایی چون گوانگ‌ژو و چونگ‌کینگ اظهار داشته‌اند که پس از خرید خودرو متوجه شده‌اند بیمه آن از مدت‌ها پیش فعال بوده و در مواردی از استرداد وجه نیز ممانعت شده است.
این روزنامه همچنین از جهش ناگهانی فروش ZEEKR در ماه دسامبر در شهر شیامن خبر داد: آمار فروش این برند در آن ماه به دو هزار و ۷۳۷ دستگاه رسید که بیش از ۱۴ برابر میانگین ماهانه‌اش بود.
در همین راستا، پرسش‌هایی نیز درباره صحت فروش‌های اعلام‌شده توسط Neta مطرح شد. رویترز برای نخستین بار جزییات این اقدامات را منتشر کرده است.
شرکت مادر Neta یعنی «Zhejiang Hozon New Energy Automobile» و شرکت Xiamen C&D از اظهارنظر در این خصوص خودداری کرده‌اند. سخنگوی گروه جیلی نیز ضمن رد گزارش روزنامه دولتی چین، از پاسخ به پرسش‌های رویترز خودداری کرد.
با این حال، ZEEKR در بیانیه‌ای در پلتفرم ویبو اعلام کرد خودروهای مورد اشاره برای نمایش در شوروم‌ها بیمه شده بودند تا در زمان نمایش ایمن باشند و این خودروها هنگام فروش همچنان به عنوان خودروهای نو تلقی می‌شدند. در این بیانیه تایید شده که تیمی ویژه برای بررسی موضوع تشکیل شده است، اما پاسخی مستقیم به سوال درباره نحوه ثبت این فروش‌ها داده نشده است.
«لی یان‌وی» تحلیلگر انجمن نمایندگی‌های خودرو چین نیز در حساب کاربری خود در ویبو نوشت که به باور او، برندهای ZEEKR و Neta این اقدامات را برای زیباتر جلوه دادن عملکرد مالی خود انجام داده‌اند. او تأکید کرد: «این نوع سفیدنمایی در گزارش‌های عملکردی، کاری غیرقابل توجیه است.»
روزنامه «مردم» ارگان رسمی حزب کمونیست چین نیز در ماه گذشته در سرمقاله‌ای، فروش خودروهای صفر کیلومتر کارکرده را محکوم کرد و به آسیب‌های آن برای بازار و مصرف‌کنندگان اشاره کرد.
در همین راستا، چهار انجمن نمایندگی خودرو در ناحیه دلتای رود یانگ‌تسه با انتشار بیانیه‌ای از شرکت‌های خودروسازی خواسته‌اند اهداف فروش منطقی‌تری برای نمایندگی‌ها تعیین کنند و از اعمال فشار بر آنها برای دستکاری آمار فروش خودداری نمایند.
اسناد موجود نشان می‌دهد که شرکت Neta با صدور بیمه‌نامه برای خودروها پیش از ارسال آنها به نمایندگی، اقدام به ثبت فروش زودهنگام می‌کرد. یک نمایندگی Neta به رویترز گفت: «شرکت به‌وضوح اعلام کرده بود که با صدور بیمه‌نامه، خودرو فروخته تلقی می‌شود.»
وی افزود: «ما باید به مشتریان توضیح می‌دادیم که بیمه رایگان است ولی زودتر از انتظار منقضی می‌شود و باید زودتر تمدید شود.»
با این حال، سه خریدار Neta در مصاحبه با رویترز گفتند که نمایندگی هیچ‌گاه آنان را از آغاز پیشین بیمه مطلع نکرده و تنها زمانی متوجه شدند که بیمه به‌طور غیرمنتظره به پایان رسید.
به گفته این نماینده، Neta این شیوه را از اواخر ۲۰۲۲ آغاز کرد تا بتواند از مشوق‌های مالی خودروهای برقی پیش از انقضای آنها استفاده کند.
طبق آمار، فروش Neta در سال ۲۰۲۲ به اوج رسید و این شرکت هشتمین تولیدکننده برتر خودروی برقی در چین بود. اما در سال ۲۰۲۴ فروش آن به شدت کاهش یافت و شرکت مادر آن در ژوئن سال جاری وارد روند ورشکستگی شد.
ZEEKR نیز با همکاری شرکت Xiamen C&D اقدام به ثبت فروش زودهنگام کرد. طبق اسناد، در ماه دسامبر این شرکت بیمه خودروها را به نام دو شرکت زیرمجموعه خود صادر کرد تا بتواند پیش از پایان سال، آمار فروش مناسبی را ثبت کند. این خودروها بعدها به خریداران واقعی در شهرهایی چون پکن و چونگ‌کینگ فروخته شدند.
یکی از خریداران گفت: «نماینده فروش ZEEKR گفت این خودرو سه هزار یوان ارزان‌تر از نمونه‌های معمول است و علاوه بر آن، یک بن شارژ ۱۰ هزار یوانی هم دریافت خواهم کرد.»
طبق آمار، از مجموع دو هزار و ۷۳۷ خودروی فروخته‌شده در دسامبر در شیامن، فقط ۲۷۱ دستگاه برای شماره‌گذاری ثبت شده‌اند؛ نشانه‌ای از اینکه بخش بزرگی از این خودروها هنوز تحویل داده نشده‌اند.
نمایندگی Neta در پایان گفت: «بسیاری از خودروهایی که به عنوان صفر کیلومتر به ما تحویل داده شده‌اند، هنوز در انبار باقی مانده‌اند. پیام شرکت روشن بود: فقط انجامش بده؛ همه همین کار را می‌کنند.»
